Thuốc viên tránh thai nội tiết trong điều trị bệnh lý phụ khoa

Ra đời vào những năm 60 thế kỷ trước, viên thuốc nội tiết có mục tiêu chỉ là để tránh thai, sau này nó được mở rộng ra với nhiều chỉ định điều trị bệnh phụ khoa nhờ vào hai nội tiết tố nữ estrogen và progesteron. Theo BS. Quang Thanh, nhiều chuyên gia trên thế giới cho rằng, hạn chế của loại thuốc này phải chăng do trong tên gọi của nó có hai chữ “tránh thai”. Chính vì vậy, bác sĩ đôi khi cũng ngại tư vấn sử dụng, và người sử dụng cũng ngần ngại vì hai chữ này, đặc biệt là ở phụ nữ đang độ tuổi sinh đẻ.

Xuất huyết tử cung cơ năng

Xuất huyết không do bệnh lý thực thể. Nguyên nhân thường gặp nhất ở xuất huyết tử cung cơ năng là rối loạn chu kỳ buồng trứng. Trong chu kỳ, không phóng noãn, nồng độ estrogen tăng cao trong khi progesterone bị tụt giảm. Nội mạc tử cung dày lên mãi và không đủ máu nuôi, bị hoại tử và bong ra thành từng mảng nhỏ, gây xuất huyết nhiều và kéo dài. Xuất huyết tử cung bất thường này nên điều trị chủ yếu bằng nội tiết mà không phải phẫu thuật.

Tùy vào lứa tuổi (dậy thì, sinh đẻ, tiền mãn kinh - mãn kinh) và nguyên nhân mà có những chỉ định nội tiết khác nhau. Sử dụng liệu trình viên thuốc tránh thai nhiều đợt từ 3 - 6 tháng, riêng đối với lứa tuổi tiền mãn kinh - mãn kinh nên sử dụng cho đến khi mãn kinh hoặc dài hơn.

Hội chứng buồng trứng đa nang

Đây là một trong những nguyên nhân gây rong kinh rong huyết thường gặp ở tuổi dậy thì và tuổi sinh đẻ. Tần suất bệnh lưu hành là từ 15 - 20%. Hội chứng này thường biểu hiện bằng rối loạn phóng noãn hoặc không phóng noãn, cường androgen, hình ảnh buồng trứng đa nang. Người phụ nữ vì vậy, có thể bị vô kinh hoặc kinh thưa, xuất huyết tử cung cơ năng, vô sinh do chu kỳ không phóng noãn, tăng sinh hoặc nguy cơ ung thư nội mạc tử cung; rậm lông, mụn trứng cá và hói đầu kiểu nam giới; bất thường buồng trứng; rối loạn tâm trạng, trầm cảm; rối loạn chuyển hóa (béo phì và đề kháng insulin, đái tháo đường týp II, đái tháo đường thai kỳ, rối loạn lipid máu, hội chứng chuyển hóa).

Viên thuốc tránh thai nội tiết cũng có thể dùng trong các trường hợp này với liệu trình từ 6 - 9 tháng.

Lạc nội mạc tử cung

Triệu chứng khi đi khám bao gồm đau vùng chậu mạn tính, đau bụng kinh, giao hợp đau, triệu chứng ở bàng quang và ruột, khó có con và rối loạn kinh nguyệt. Việc điều trị sẽ phụ thuộc vào nguyện vọng của bệnh nhân như điều trị nhằm giảm đau, điều trị vô sinh. Điều đó giúp bác sĩ có thể đưa ra những phương pháp điều trị như liệu pháp hoóc-môn nhằm hạn chế nội mạc tử cung phát triển, phẫu thuật bảo tồn hay cắt triệt để, điều trị bảo tồn hay kết hợp nội khoa trước và sau phẫu thuật.

Hướng dẫn quốc gia về các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản khuyến cáo nguyên tắc điều trị đầu tay đơn giản và rẻ tiền vẫn là các loại thuốc tránh thai nội tiết phối hợp với liệu trình tối thiểu 3 tháng, sau đó đánh giá kết quả.

Tái tạo chu kỳ kinh sau khi nạo hút thai

Với mục tiêu tái tạo chu kỳ kinh, tránh dính lòng tử cung, thuốc viên tránh thai cũng được chỉ định trong 3 tháng.

U xơ tử cung

Triệu chứng của u xơ có thể dẫn đến thiếu máu nếu có băng kinh hoặc ra huyết kéo dài. Ra máu từ buồng tử cung là triệu chứng chính với cường kinh, rong kinh; đau vùng hạ vị hoặc hố chậu, đau kiệu nặng bụng, tức bụng. Mục tiêu điều trị là làm giảm nhẹ triệu chứng và giảm kích thước khối u.

Mục tiêu hàng đầu của nội tiết là giảm nhẹ triệu chứng trong đó có biểu hiện hàng đầu là rong kinh, rong huyết. Hướng dẫn điều trị quốc gia về các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản là, nếu khối u nhỏ và không có biến chứng, bệnh nhân cần được theo dõi định kỳ 3 tháng/lần hoặc điều trị nội khoa. Nếu khối u xơ to và hoặc có biến chứng, phương pháp điều trị được lựa chọn dựa trên tuổi, số con, nhu cầu sinh sản và loại biến chứng.

Nang buồng trứng cơ năng

Thường là những nang nhỏ, đường kính dưới 5 - 6cm, thường tồn tại trong một vài chu kỳ. Nhưng nang cũng có khả năng gây xoắn, vỡ nang hoặc xuất huyết trong nang nên bác sĩ cũng có thể chỉ định phẫu thuật nội soi. Đôi khi trong nhiều trường hợp bệnh nhân chỉ cần theo dõi, nang có thể tự biến mất sau khoảng 3 chu kỳ; hoặc có thể dùng thuốc viên tránh thai trong 3 chu kỳ trong thời kỳ theo dõi.

Tiền kinh nguyệt và hội chứng rối loạn tâm lý tiền kinh nguyệt

Các biểu hiện triệu chứng tâm lý hoặc rối loạn tâm lý trước khi hành kinh của người phụ nữ là giận dữ, cáu gắt, trầm cảm..., hoặc đau đầu, rối loạn ăn uống, mệt mỏi, hay quên, kém tập trung. Một số biểu hiện này liên quan đến rối loạn nội tiết nên viên thuốc tránh thai có hiệu quả trong những trường hợp này.

Tiền mãn kinh - mãn kinh

Thuốc viên tránh thai kết hợp cũng được chỉ định. Tiền mãn kinh thường diễn ra trước khi mãn kinh khoảng 5 năm, do rối loạn kinh nguyệt, cường estrogen tạm thời dẫn đến rong kinh, rong huyết. Liệu trình thuốc có lợi cho điều trị các triệu chứng rối loạn vận mạch tuổi tiền mãn kinh.

Theo SK&ĐS