Những nguyên nhân và biến chứng khôn lường của thoát vị đĩa đệm

Hãy cùng HoiBenh tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!

Thoát vị đĩa đệm là gì?

Những đốt sống tạo thành cột sống ở sau lưng được chêm bởi những đĩa nhỏ gọi là đĩa đệm. Những đĩa này tròn và dẹt, có vỏ ngoài dai để bao bọc một chất nhầy, trong được gọi là nhân. Bình thường những đĩa này chịu một áp lực do cột sống đè lên. Khi những đĩa này khoẻ mạnh, chúng có chức năng như một cái giảm sóc cho cột sống và làm cho cột sống mềm dẻo hơn. Khi những đĩa đệm bị chấn thương, nó sẽ mòn, rách, chúng có thể phồng lên hoặc vỡ ra. Gọi là thoát vị đĩa đệm.

Tùy vào vị trí bị thoát vị mà sẽ chia ra từng trường hợp bệnh lý khác nhau, về cơ bản bệnh được chia thành hai vùng:

Thoát vị đĩa đệm cột sống cổ

Thoát vị ở cột sống cổ là vị trí rất khó để phát hiện được vùng đau cột sống không giống như đau ở cột sống thắt lưng.

Những cơn đau này thường ở vùng phía sau cổ (gáy) sau đó lan dần lên chẩm hoặc lan dần xuống vai. Những biểu hiện đau nhói trong cơ xương để lại những cảm giác đau nhức khó chịu, đôi khi cảm giác như đang bị điện giật. Tuy nhiên cơn đau ở cổ thường diễn ra rất nhanh, còn đau ở vai và tay thì trái ngược lại, khó xác định được điểm đau cột sống.

Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng

Là những biểu hiện đau ở ngang thắt lưng và đau liên sườn. Người bệnh thoái hóa cột sống thắt lưng còn cảm thấy đau dọc vùng mông lan xuống chân, gây tê bì chân hoặc có các cơn đau kéo căng cơ chân khi cúi người... Khi nằm người bệnh chỉ nằm được ở một tư thế để giảm đau.

Các triệu chứng của thoát vị đĩa đệm phụ thuộc vào nơi bị đĩa đệm bị trật trên xương sống. Các triệu chứng có thể bao gồm đau lưng, thay đổi trong việc đại tiện hoặc tiểu tiện, nhức đầu, đau cổ, tê liệt, ngứa ran và mệt mỏi. Đây cũng là căn bệnh gây ra những cơn đau nhức âm ỉ hoặc dữ dội kéo dài.

Hậu quả để lại của bệnh rất lớn khi tác động và ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống của mỗi bệnh nhân.

Nguyên nhân gây bệnh

Cấu trúc đĩa đệm gồm có 2 phần: nhân nhầy và bao xơ bên ngoài. Đĩa đệm nằm giữa 2 đốt sống có khả năng chịu được trọng tải và tác động lớn, đồng thời bảo vệ cột sống.

• Nguyên nhân thoát vị đĩa đệm xuất phát từ quá trình thoái hóa cột sống, cộng thêm việc bị chấn thương do các tác động cơ học hoặc vận động hàng ngày khiến cho bao xơ đĩa đệm bị rách. Nhân nhầy thoát ra ngoài chèn ép lên dây thần kinh cột sống. Thoái hóa là tiến trình tất yếu theo thời gian, khiến cấu trúc sụn khớp hư tổn, đĩa đệm bị mất nước và bào mòn, xuất hiện các tổn thương vi thể. Các hoạt động liên quan đến cột sống như mang vác vật nặng sai cách, hoặc bị các chấn thương như té ngã, bước hụt chân... cũng gây áp lực lớn lên đĩa đệm, sẽ làm chúng dễ bị thoát vị.

• Sai tư thế trong công việc và sinh hoạt: Việc khuân vác, bưng bê các vật quá nặng không đúng cách, ngồi xuống đứng lên đột ngột, ngồi làm việc sai tư thế, tập thể dục hoặc hoạt động thể thao sai cách... hoàn toàn có thể khiến đốt sống lưng và thắt lưng bị chấn thương.

• Chấn thương ở vùng thắt lưng: Té ngã, va đập vào cột sống lưng, bị tai nạn giao thông, khuân vác vật cách xa người khiến khớp sống lưng bị trật, viêm khớp... cũng là một trong những nguyên nhân gây thoát vị đĩa đệm.

• Tuổi tác và các bệnh lý bẩm sinh: Với những người trên 30 tuổi, tỉ lệ mắc bệnh sẽ cao hơn do đĩa đệm dần mất sự linh hoạt trong quá trình vận động, nhân nhầy bị khô, vùng sụn xơ hóa. Một số người đang mắc các bệnh lý về cột sống bẩm sinh như gai đôi cột sống, gù vẹo... cũng dễ bị thoát vị đĩa đệm.
  

Bệnh nhân nên sớm đến gặp bác sĩ chuyên khoa xương khớp khi thấy xuất hiện các cơn đau nhức bất thường ở cột sống để được điều trị kịp thời và đúng phương pháp, giúp tăng khả năng chữa lành bệnh.

Chọn phương pháp điều trị phù hợp

Thoát vị đĩa đệm không thể chữa khỏi chỉ trong một hai ngày. Đĩa đệm phải mất một thời gian dài chịu đựng sức ép mới dần dần thoát vị ra ngoài, bởi vậy bệnh nhân cũng phải dành khoảng ít nhất vài tháng để tổn thương có thể phục hồi.

Thay đổi hoạt động

Cố gắng tránh xa các hoạt động làm nặng thêm các triệu chứng, chẳng hạn như uốn cong, nâng và hạ không thích hợp. Hoạt động liên tục để duy trì thể lực và giảm thiểu độ cứng là rất quan trọng, do đó, các bài tập để tăng tính linh hoạt và sức mạnh là rất cần thiết. Làm việc với bác sĩ hoặc bác sĩ chuyên khoa vật lý để kết hợp nghỉ ngơi và hoạt động một cách hợp lý.

Vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu nhằm giảm thiểu sự đau đớn của thoát vị đĩa đệm. Khi cơn đau được cải thiện, vật lý trị liệu có thể bao gồm một chương trình phục hồi chức năng sức mạnh và sự ổn định để tối đa hóa sức khỏe trở lại, giúp bảo vệ chống lại các tổn thương trong tương lai.

Thuốc giảm đau

Nếu cơn đau nhẹ đến trung bình, bác sĩ có thể cho thuốc giảm đau toa, chẳng hạn như aspirin, ibuprofen (Advil...), acetaminophen (Tylenol...) hoặc naproxen (Aleve...). NSAIDs có nguy cơ xuất huyết tiêu hóa, và ở liều lượng lớn acetaminophen có thể gây hại cho gan.

Thuốc dãn cơ như diazepam (Valium) hoặc cyclobenzaprine (Flexeril) cũng có thể chỉ định nếu đau lưng hoặc co thắt các chi.

Nghỉ ngơi

Liên tục đau lưng nặng do thoát vị đĩa đệm đôi khi đòi hỏi một hoặc hai ngày nghỉ ngơi trên giường. Nghỉ ngơi nhiều hơn một hoặc hai ngày là có thể, tuy nhiên, dài hơn có thể gây mất trương lực cơ. Thời gian để cải thiện đáng kể triệu chứng thoát vị đĩa đệm thường mất 4 - 6 tuần.

Thoát vị đĩa đệm không thể phụ thuộc hoàn toàn vào thuốc. Biện pháp điều trị bệnh mà các bác sĩ nhắc tới không chỉ là sử dụng thuốc mà còn có cao dán, xoa bóp, bấm huyệt, châm cứu... Chỉ khi nào bệnh nhân lựa chọn đúng thuốc, chăm chỉ và kiên trì kết hợp những liệu pháp còn lại thì cơ hội đĩa đệm phục hồi mới tăng cao được.

Hiện nay, phẫu thuật là phương pháp được lựa chọn để chữa thoát vị đĩa đệm tương đối phổ biến. Tuy nhiên, phẫu thuật chỉ được áp dụng trong những trường hợp nặng do biến chứng nguy hiểm và khả năng tái phát bệnh cao.

Các biến chứng nguy hiểm của thoát vị đĩa đệm

Bệnh thoát vị đĩa đệm có thể để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng và những biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời. Gây ảnh hưởng đến cuộc sống sinh hoạt hàng ngày của người bệnh:

Bại liệt suốt đời

Một trong những biến chứng nguy hiểm nhất của bệnh thoát vị đĩa đệm đó chính là gây tàn phế suốt đời, khi đó người bệnh sẽ mất hoàn toàn khả năng vận động và chỉ có thể nằm một chỗ mà không thể đứng lên hoặc đi lại được. Vì vậy người bệnh cần phát hiện sớm bệnh và điều trị bệnh kịp thời để tránh gặp phải biến chứng nghiêm trọng này.

Rối loạn đại tiểu tiện

Thoát vị đĩa đệm làm cho khớp xương ở vùng cột sống lệch ra khỏi vị trí ban đầu. Dẫn đến các dây thần kinh ở vùng thắt lưng bị chèn ép, gây ra hiện tượng rối loại cơ tròn. Khi đó sẽ làm cho người bệnh mắc phải chứng đại tiểu tiện không tự chủ được. Lúc đầu vùng xương cùng bị bí tiểu, sau đó tiểu không thể kiểm soát được, luôn có nước tiểu chảy rỉ ra do cơ thắt kiểu ngoại vi bị liệt không thể giữ nước tiểu, nước tiểu chảy rỉ một cách thụ động.

Đau rễ thần kinh

Sau giai đoạn đau thắt lưng cục bộ, bệnh nhân sẽ bị đau rễ thần kinh do quá trình tổn thương kích thích rễ thần kinh. Các cơn đau rễ thần kinh thường xuất hiện theo dải kéo dài từ thắt lưng và lan xuống đến chân. Khi người bệnh ho, hắt hơi, di chuyển, đứng hoặc ngồi lâu cũng khiến cơn đau tăng mạnh. Trong quá trình di chuyển, do các cơn đau xuất hiện nhiều lần nên người bệnh thường xuyên phải dừng lại một đoạn để nghỉ, cản trở lớn đến các hoạt động thường ngày.

Rối loạn cảm giác

Biến chứng này thường xảy ra ở những khoảng da tương ứng với rễ thần kinh bị tổn thương, phổ biến nhất là cảm giác nóng, lạnh và xúc giác.

Hội chứng đuôi ngựa

• Hội chứng đuôi ngựa trên: Do thoát vị đĩa đệm ở các đoạn cao (L1 – L2 và L2 – L3) với biểu hiện liệt ngoại vi toàn bộ ở hai chân. Rối loạn cảm giác ở hai chân, rối loạn cơ thắt kiểu ngoại vi.

• Hội chứng đuôi ngựa dưới: Do thoát vị đĩa đệm đoạn L5 – S1, có dấu hiệu rối loạn cảm giác vùng đáy chậu, làm hạn chế một số hoạt động ở chân.

• Hội chứng đuôi ngựa giữa: Là biến chứng thường gặp nhất do thoát vị đệm đoạn L3 – L4 và L4 – L5 với những biểu hiện như rối loạn cơ thắt kiểu ngoại vi, liệt động tác bàn chân và ngón chân, mất cảm giác toàn bộ ngón chân, cẳng chân, bàn chân, mặt sau đùi...
  

Bệnh thoát vị đĩa đệm sẽ dẫn đến biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời.

Mặc dù không phải là bệnh nan y nhưng để chữa khỏi hoàn toàn không phải là điều dễ dàng. Bệnh nhân sau khi chữa lành cơn đau cần chú ý thay đổi thói quen tư thế trong sinh hoạt và làm việc, cân bằng thời gian lao động và nghỉ ngơi, áp dụng chế độ ăn uống khoa học nhằm tránh tái phát cơn đau.

Bài viết được bác sĩ Đông y bảo trợ chuyên môn

Hiền Trần