Những trường hợp nào nên thụ tinh trong ống nghiệm?

Lịch sử của những phương pháp điều trị vô sinh hiện đại chỉ mới bắt đầu từ nửa sau thế kỷ 20. Trong đó, kỹ thuật phát triển nhất và sớm nhất là thụ tinh trong ống nghiệm. Với sự phát triển của kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm, nó cho phép các nhà y học can thiệp khá sâu vào quá trình thụ tinh và phát triển ban đầu của phôi người.

Đây được xem là chiếc phao cứu sinh cho hàng triệu người đang phải chịu áp lực của gia đình và phần nào của xã hội về việc không thể sinh được con. Cùng HoiBenh tìm hiểu trong bài viết dưới đây.

Vô sinh được định nghĩa theo Tổ chức y tế thế giới (WHO) là tình trạng một cặp vợ chồng không thể có thai sau một năm chung sống, giao hợp bình thường và không ngừa thai.

Tần suất vô sinh: một số nghiên cứu dịch tễ học gần đây trên thế giới cho thấy, tần suất vô sinh tính trên các cặp vợ chồng trong tuổi sinh đẻ thay đổi từ 13% đến 25%. Theo ước tính của Tổ chức y tế thế giới (WHO), trên thế giới có khoảng 80 triệu cặp vợ chồng vô sinh.

Tại Việt nam, theo số liệu của điều tra dân số quốc gia năm 1982, tỉ lệ vô sinh toàn quốc là khoảng 13% và không ngừng tăng lên cho đến thời điểm hiện tại, ước tính cả nước ta hiện nay có trên 1 triệu cặp vợ chồng có vấn đề về vô sinh. Với các số liệu trên, rõ ràng, vô sinh là một vấn đề lớn về y học và xã hội ở Việt nam.

Thụ tinh là quá trình kết hợp tế bào trứng với tế bào tinh trùng để tạo ra một tế bào mới gọi là hợp tử và sẽ phát triển thành cơ thể mới. Quá trình kết hợp này xảy ra trong cơ thể mẹ và tại 1/3 của ống dẫn trứng.

Thụ tinh trong ống nghiệm (In-vitro fertilization – IVF) là phương pháp kích thích buồng trứng để trứng rụng, lấy trứng và tinh trùng ra ngoài kết hợp thành phôi trong ống nghiệm. Sau đó, phôi sẽ được chuyển lại buồng tử cung để làm tổ. Quá trình mang thai diễn ra bình thường đến khi em bé được sinh ra

Khi xảy ra tình trạng vô sinh ở nam hay nữ hoặc tình trạng buồng trứng không bình thường như tắc ống dẫn trứng, bị tắc vòi trứng hoặc do điều kiện nào đó mà trứng và tinh trùng không thể gặp nhau trong cơ thể, một số trường hợp cụ thể như:

• Tắc 2 vòi trứng không thể hồi phục.
• Thông được hai vòi trứng nhưng không bảo tồn được chức năng của hai vòi trứng.
• Tinh trùng ít, dị dạng (không đủ để bơm tinh trùng vào buồng tử cung).
• Tinh trùng yếu, không xâm nhập vào lớp vỏ trứng
• Bơm tinh trùng nhiều lần (3-6 chu kì) nhưng thất bại.
• Không tinh trùng do tắc nghẽn đường dẫn tinh, phải lấy tinh trùng từ mào tinh hoặc tinh hoàn bằng phẫu thuật.
• Không có tinh trùng trong tinh dịch, xuất tinh ngược hoặc không xuất tinh.
• Người nam bị đứt niệu đạo do tai nạn.
• Vợ lớn tuổi, trên 40 tuổi.
• Lạc nội mạc tử cung nặng.
• Xin tinh trùng, xin trứng.
• Vô sinh do nhiều yếu tố kết hợp hoặc vô sinh không rõ nguyên nhân.

• Kích thích buồng trứng cho nhiều nang noãn phát triển.

Một trong những khía cạnh quan trọng nhất cho sự thành công của hệ thống tạo phôi trong ống nghiệm là nguyên liệu khởi đầu: Trứng và tinh trùng. Tỉ lệ thành công của IVF cao hơn khi có kích thích buồng trứng bằng hormone.

• Chọc hút trứng qua ngã âm đạo với sự trợ giúp của siêu âm đầu dò âm đạo

Để thu được trứng, bắt đầu kể từ ngày kinh nguyệt thứ hai người vợ bắt đầu làm các xét nghiệm cần thiết. Sau đó người vợ được tiêm thuốc hàng ngày trong vòng 10 – 14 ngày. Theo dõi bằng siêu âm và định lượng nội tiết để điều chỉnh liều thuốc và xác định thời điểm nang noãn trưởng thành. Tiêm thuốc để chọc hút trứng (hCG). Chọc hút trứng được tiến hành khoảng 35 - 40 giờ sau khi tiêm hCG, qua ngã âm đạo, dưới hướng dẫn của siêu âm với đầu dò âm đạo.

Trong một số trường hợp thụ tinh trong ống nghiệm, đối với những cặp vợ chồng có người vợ không có khả năng cho trứng hay bị một số bệnh không thể sản sinh ra trứng, muốn thực hiện IVF thì phải xin trứng từ người phụ nữ khác.

• Trứng chọc hút được sẽ cho tiếp xúc với tinh trùng đã xử lý trong môi trường chuyên biệt.

Ở người chồng, tinh trùng được lấy ngay trong ngày thụ tinh để đảm bảo hoạt lực tinh trùng không bị yếu, bị chết... Tinh dịch được lấy khoảng 2 giờ sau khi chọc hút trứng. Sau đó tiến hành lọc tinh trùng để chọn ra những tinh trùng tốt nhất.

Để có thể hoàn tất việc thụ tinh trong môi trường nhân tạo, phải có 50.000–100.000 tinh trùng di động được sau khi lọc rửa, do đó số tinh trùng di động trong mẫu tinh dịch ban đầu tối thiểu phải đạt được 5 triệu. Tinh trùng sẽ được ủ chung với trứng trong một đĩa petri ở nhiệt độ cơ thể. Việc kiểm tra thụ tinh được thực hiện từ 16 – 18 giờ sau.

Nếu sự thụ tinh thành công, trứng sẽ phân chia và phát triển thành phôi. Trứng thụ tinh sẽ được kiểm tra lần thứ hai vào ngày hôm sau để đánh giá sự phát triển của phôi và chọn phôi chuyển vào buồng tử cung.

Một số trường hợp sự thụ tinh không xảy ra do tinh trùng không thể xâm nhập và đục xuyên vỏ trứng để kết hợp với nhân trứng hay do có sự khiếm khuyết ở nhân tố con đực, khi đó sẽ áp dụng phương pháp bơm thẳng tinh trùng vào trứng (ICSI).

• Chuyển phôi vào buồng tử cung người vợ

Quá trình thụ tinh và sự phát triển của phôi sẽ được bác sĩ phôi học theo dõi cho đến giai đoạn 2 – 8 tế bào, nghĩa là 2 – 3 ngày sau khi chọc hút trứng; phôi sẽ chuyển trở lại vào buồng tử cung bằng cách cho vào một ống nhựa đặc biệt, đưa qua cổ tử cung và bơm vào buồng tử cung.

Hai tuần sau khi chuyển phôi, bệnh nhân được làm xét nghiệm thử thai bằng cách định lượng hCG trong huyết thanh (phương pháp miễn dịch enzym). Nếu xét nghiệm thử thai dương tính, bệnh nhân sẽ được hẹn siêu âm 3 tuần sau đó để xác định túi thai trong buồng tử cung. Thai lâm sàng được định nghĩa khi trên siêu âm thấy có túi thai trong lòng tử cung.

Kỹ thuật IVF ở Việt Nam được thực hiện khá muộn so với các nước trên thế giới và trong khu vực, tuy nhiên đang phát triển nhanh rất nhanh do đáp ứng đúng nhu cầu về điều trị của bệnh nhân trong cả nước. Thụ tinh trong ống nghiệm là nền tảng cơ sở để thúc đẩy sự phát triển của nhiều công nghệ mới, làm thay đổi cuộc sống con người.

Xem thêm:

• Quy trình thực hiện phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm
• Những điều cần biết khi kích trứng trong thụ tinh ống nghiệm