Những điều cần biết về bệnh bại não trẻ em

Bại não là tên một nhóm rối loạn ảnh hưởng đến khả năng vận động của trẻ, chỉ tình trạng não bị liệt. Những rối loạn này thường xuất hiện trong những năm đầu đời. Bại não là do vùng vận động của não (phần não điều khiển vận động) phát triển bất thường hoặc bị tổn thương khiến khả năng điều khiển vận động và tư thế bị rối loạn. Phần não bị tổn thương thường không xấu đi theo thời gian nhưng cũng không phục hồi lại được. Người ta thường nghĩ rằng bại não do bị tổn thương trong lúc sinh. Thực tế bại não trẻ em có thể xảy ra từ lúc còn là thai nhi và ngay cả sau sinh vài tháng.

Triệu chứng của bại não bao gồm:

• Khó khăn trong các vận động tinh tế như viết và dùng kéo
• Khó khăn trong việc duy trì thăng bằng và đi lại.
• Yếu một tay, một chân hoặc kết hợp cả hai.
• Chảy nước miếng không kiểm soát do tổn thương cơ mặt

Dấu hiệu sớm của bại não trẻ em thường xuất hiện trước khi trẻ được 3 tuổi. Trẻ bại não thường chậm đạt các mốc phát triển như: lật, ngồi, trườn, cười hoặc đi so với trẻ bình thường. Triệu chứng ở mỗi trẻ là khác nhau, có thể từ nhẹ, trung bình đến nặng làm cho trẻ nằm liệt.

Bại não dẫn đến một vài rối loạn kèm theo như động kinh, tổn thương trí tuệ. Tuy nhiên bại não không phải luôn luôn gây ra tàn tật nặng.

Bại não có thể làm cơ co cứng, sự co cứng cơ nặng làm các khớp không thể vận động và làm biến dạng khớp. Bại não có thể gây mất trương lực cơ, làm các cơ nhão ra, dẫn đến trật khớp vì cơ không thể giữ vững khớp.

Đối với trẻ em có vấn đề về khả năng nuốt, việc nuôi dưỡng đúng cách là một vấn đề khó, cần sự có sự giúp đỡ của chuyên gia dinh dưỡng. Nếu bại não khi đi kèm với: động kinh, chậm phát triển trí tuệ, khó khăn về nhìn, nghe và nói... sẽ làm tình trạng của trẻ xấu thêm.

• Viêm não hoặc nhiễm trùng màng não và tủy sống có liên quan đến bại não.
• Não phát triển bất thường hoặc do di truyền hoặc do tổn thương trong thời kì bào thai, có thể dẫn đến bại não. Những tổn thương này có thể do thiếu máu não hoặc chảy máu não.
• Nếu mẹ bị một nhiễm trùng nào đó trong thai kì, bại não cũng có thể xảy ra. Những nhiễm trùng này gồm Rubella và sởi Đức.
• Bại não cũng có thể là kết quả của bất đồng nhóm máu giữa mẹ và con, một vài trẻ có hồng cầu bị phá hủy, làm tăng cao Bilirubin trong máu gây vàng da. Tăng bilirubin máu quá cao có thể làm tổn thương não và bại não.
• Tổn thương vùng đầu trầm trọng trong những tháng đầu đời là yếu tố kết hợp gây bại não.
• Bên cạnh đó cũng có nhiều trường hợp bại não chưa rõ nguyên nhân.

Một số yếu tố nguy cơ có thể gây bại não. Tuy nhiên, không phải bệnh nhân nào có yếu tố nguy cơ đều sẽ bại não, các yếu tố này chỉ có nghĩa làm tăng nguy cơ bị bại não

• Trẻ sinh non hoặc nhẹ cân.
• Mẹ bị chảy máu âm đạo trong thai kì.
• Trẻ sinh khó, sinh ngôi ngược.
• Trẻ bị nhiễm bẩn ối (trẻ đi phân trong tử cung).

• Bác sĩ chẩn đoán bại não bằng cách khám các kĩ năng vận động và phản xạ, kết hợp khai thác bệnh sử và các khám nghiệm đặc hiệu.
• Mặc dù những triệu chứng thay đổi theo thời gian nhưng bại não không xấu lên theo thời gian. Vì vậy nếu bệnh có những thương tổn tăng lên, có thể không phải là bại não.
• CT Scans hoặc MRI có thể được chỉ định để xem xét não kĩ hơn và loại bỏ những nguyên nhân gây nhiễu. Các tình trạng sức khỏe khác có thể có triệu chứng tương tự bại não bao gồm: u não, não úng thủy và chảy máu trong não.

Bại não không thể chữa lành được do não đã bị tổn thương. Tốt nhất vẫn là phòng ngừa bại não. Chăm sóc trước sinh tốt sẽ làm giảm nguy cơ bại não, hạn chế nguy cơ sinh non, trẻ sơ sinh nhẹ cân và nhiễm trùng người mẹ khi chuyển dạ. Điều quan trọng hàng đầu là người mẹ phải chủng ngừa Rubella trước khi bắt đầu mang thai.

Điều trị bại não: tập trung vào việc cải thiện chức năng vận động tốt nhất có thể, thông qua thuốc, phẫu thuật hoặc sử dụng phương pháp tế bào gốc

• Vật lí trị liệu giúp kéo giãn cơ, cải thiện đi lại, giúp khớp không bị co cứng.
• Định hướng cho trẻ thực hiện các công việc hằng ngày như chơi bóng, ăn uống và tự thay quần áo.
• Luyện nói giúp cải thiện khả năng nói, hiểu và nuốt.
• Thuốc thường được dùng để kiểm soát cơn co giật và co cứng cơ.
• Trẻ mất thăng bằng có thể sử dụng nạng để trợ giúp.
• Phẫu thuật và dụng cụ hỗ trợ có thể được sử dụng trong trường hợp quá nặng, bao gồm phẫu thuật chỉnh hình gân, phẫu thuật hàn khớp...
• Máy trợ thính có thể giúp trẻ cải thiện chức năng nghe.
• Đeo kính mắt hoặc phẫu thuật mắt để điều chỉnh thị lực.

Tuy bại não trẻ em không thể chữa khỏi mà chỉ phòng ngừa là chính, nhưng nhờ sự tiến bộ của y học hiện nay đã hỗ trợ cuộc sống cho người bại não trở nên thuận lợi và có ích hơn. Trẻ bị bại não nhẹ và trung bình hoàn toàn có thể có cuộc sống vui vẻ và thành đạt trong tương lai.

Xem thêm:

• Những điều cần biết về bại não: Nguyên nhân, triệu chứng, cách chữa trị
• Lựa chọn đồ chơi cho trẻ bại não như thế nào?
• Phương pháp ghép tế bào gốc và khả năng điều trị bệnh