Nhau răng cài lược là gì và có nguy hiểm không?

Nhau răng cài lược là sự bám bất thường hoặc xâm lấn một phần hay toàn bộ bánh nhau thai vào lớp cơ tử cung. Nhau thai không bám như bình thường, vượt quá lớp niêm mạc tử cung và bám quá sâu, chắc thậm chí có thể xuyên thủng lớp cơ tử cung, lớp thanh mạc tử cung, xâm lấn vào các cơ quan lân cận như bàng quang, ruột. Do đó, khi gặp phải tình trạng này, phần nhau thai không bong một cách tự nhiên hoặc chỉ bong một phần gây băng huyết sau sinh (hiện tượng chảy máu nhiều ngay sau sổ thai hoặc sau khi cố gắng bóc nhau thai bằng tay).

Nhau cài răng lược là một bệnh hiếm gặp, trước đây thường ít được quan tâm và chẩn đoán dễ bị bỏ sót. Tuy nhiên, gần đây bệnh này đã tăng lên nhiều do chỉ định mổ lấy thai rộng rãi hơn và có những trường hợp mổ theo yêu cầu. Tình trạng nhau cài răng lược tăng lên cũng làm tăng tai biến trong sản khoa và tử vong mẹ đặc biệt là trong trường hợp sinh đẻ trong một cơ sở thiếu điều kiện hồi sức, truyền máu hay phẫu thuật sản khoa.

Phân loại nhau cài răng lược

Có 3 dạng nhau răng cài lược: phân chia theo mức độ xâm lấn của bánh nhau

• Mức độ nhẹ là nhau bám chặt và xâm lấn một phần cơ tử cung;
• Mức độ trung bình là nhau xâm lấn sâu vào cơ tử cung nhưng chưa qua khỏi lớp thanh mạc tử cung;
• Mức độ nặng là tình trạng bánh nhau xuyên qua khỏi lớp thanh mạc tử cung và xâm lấn đến những cơ quan lân cận như bàng quang và ruột.

Nguyên nhân gây ra tình trạng nhau răng cài lược

Nguyên nhân chính xác của tình trạng nhau răng cài lược hiện còn chưa rõ, tuy nhiên đã có nhiều nghiên cứu về các yếu tố nguy cơ của bệnh:

• Nhau tiền đạo (có hoặc không có sẹo mổ cũ) chiếm 1/3 trường hợp.
• Có mổ lấy thai trước đó: số lần mổ lấy thai trước đó càng nhiều thì tỉ lệ nhau răng cài lược càng tăng. Theo thống kê chung của thế giới, những phụ nữ đã mổ lấy thai lần 1 thì nguy cơ bị nhau cài răng ở lần mang thai tiếp theo tăng 4,5 lần so với người sanh thường; còn mổ lấy thai lần hai thì nguy cơ bị nhau cài răng lược tăng gấp 11,3 lần.
• Nhau cài răng lược tăng khi sản phụ vừa có tình trạng nhau tiền đạo vừa có mổ lấy thai trước đó. Ở sản phụ không có vết mổ cũ, nhau cài răng lược kèm nhau tiền đạo chiếm 9,4%, nhưng ở người có một lần mổ lấy thai tần suất là 21,1%, nếu có hai lần mổ lấy thai tỉ lệ này là 47,6%.
• Tiền sử đã từng bóc nhân xơ tử cung.
• Hội chứng Asherman’s.
• U xơ tử cung dưới niêm mạc.
• Phụ nữ mang thai ở tuổi trên 35 tuổi thì tỉ lệ có nhau cài rang lược cũng cao hơn phụ nữ mang thai dưới 35 tuổi.
• Đa sản: 1/4 là sản phụ nhau cài răng lược có số lần mang thai ≥ 6 lần.
• Tiền căn nạo phá thai đặc biệt là nạo phá thai nhiều lần.

Đa số các trường hợp thường có nhiều yếu tố nguy cơ kết hợp.

Triệu chứng nhau răng cài lược

Triệu chứng lâm sàng

• Nhau cài răng lược xảy ra ở giai đoạn sớm của thai kỳ thì hiếm gặp hơn nhưng có thể dẫn đến vỡ tử cung.
• Chảy máu trước sanh hay xảy ra và thường phối hợp với nhau tiền đạo.
• Tình trạng nhau cài răng lược tại vị trí vết mổ cũ làm tăng nguy cơ vỡ tử cung trước khi sinh.
• Đa số thai kỳ sẽ diễn tiến bình thường nếu không có nhau tiền đạo và vết mổ cũ. Nếu nhau cài răng lược đi kèm theo tình trạng này có thể làm hậu quả nặng thêm.
• Sản phụ không có triệu chứng đặc hiệu và rất khó phát hiện trong quá trình khám thai, siêu âm định kỳ nếu nhau cài ở thể nhẹ hay thể trung bình. Phần lớn các trường hợp khi phát hiện thì thai nhi đã lớn (khoảng gần 20 tuần tuổi) hoặc phát hiện lúc sinh.

Triệu chứng cận lâm sàng

• α Fetoprotein: có mối liên quan giữa nhau cài răng lược với sự tăng α Fetoprotein trong máu mẹ. α Fetoprotein có thể tăng trong giai đoạn sớm của thai kỳ.
• Siêu âm, siêu âm Doppler màu, MRI giúp chẩn đoán nhau cài răng lược:
• Trên siêu âm có thể thấy hình dạng bánh nhau không đều, có lỗ khuyết (khoảng mạch máu); lớp cơ tử cung mỏng đè lên bánh nhau; mất retroplacental “clear space”; bánh nhau nhô vào bàng quang; tăng sinh mạch máu ở thanh mạc bàng quang.
• Siêu âm Doppler màu thấy hình ảnh mạch máu tăng sinh bất thường vào lớp cơ tử cung, dòng máu chảy hỗn loạn ở nơi lỗ khuyết.
• MRI rất có giá trị trong chẩn đoán nhau cài răng lược, đặc biệt những trường hợp nhau bám mặt sau.

Xử trí khi phát hiện tình trạng nhau răng cài lược

Hướng xử trí nhau cài răng lược phụ thuộc vào:

- Tình trạng của sản phụ.

- Vị trí nhau bám.

- Mức độ xâm lấn vào cơ tử cung (nông hay sâu).

- Diện tích nhau (số nhau) bám cơ.

Trong trường hợp nhẹ thì sản phụ được bồi hoàn máu và tử cung tự cầm máu, trường hợp nặng hơn thường phải phẫu thuật.

- Phẫu thuật bao gồm cắt tử cung và mô xung quanh hoặc phẫu thuật bảo tồn tử cung.

- Nếu sản phụ lớn tuổi và đã đủ con, khi đã quyết định cắt tử cung thì bác sĩ thường cắt nguyên khối (không bóc nhau).

- Đối với sản phụ còn trẻ và chưa đủ con bác sĩ sẽ cố gắng bảo tồn tử cung. Nếu bảo tồn tử cung bác sĩ cần phải điều trị hỗ trợ như giảm lượng máu tới tử cung bằng các cách sau:

• Thắt động mạch tử cung hoặc động mạch hạ vị.
• May cầm máu nơi nhau bám.
• Hóa trị hỗ trợ sau mổ nếu không lấy hết mô nhau (bằng Methotrexate).
• Nạo lòng tử cung.
• Một phương pháp khác ít được sử dụng là đặt một bóng catheter giúp làm tắc mạch chậu, từ đó giảm tưới máu đến tử cung và làm giảm mất máu trong khi tiến hành phẫu thuật.

Xem thêm:

• Làm sao để mẹ biết mình có bị sót nhau thai sau sinh hay không?
• Mẹ bầu và những cảnh bảo dễ dẫn đến bong nhau thai non
• Nhau thai sản sinh ra hoocmon gì?