Khẩu trang vải có ngăn được bụi không? Nên dùng loại khẩu trang nào thì tốt nhất?

Hà Nội đang ở mức báo động về ô nhiễm không khí

Chất lượng không khí tại Việt Nam, đặc biệt là Hà Nội đang ở mức báo động. Theo dữ liệu mới về tình trạng ô nhiễm bụi mịn (PM2.5) trong Báo cáo Chất lượng Không khí Toàn cầu 2018 và Bảng xếp hạng các thành phố ô nhiễm nhất thế giới, Hà Nội là một trong 2 thành phố có mức độ ô nhiễm bụi nặng nề nhất trong khu vực Đông Nam Á.

Thông thường, chúng ta chỉ nhìn thấy được loại bụi có kích thước khoảng 1/20mm trở lên. Loại bụi này dễ tránh, bởi mũi chúng ta, với cấu tạo tự nhiên của nó, đã có đủ khả năng ngăn chặn. Thứ độc hại nhất là những hạt bụi không nhìn thấy được, có kích thước cực nhỏ và có khả năng bay lơ lửng lâu trong không khí. Loại bụi ô nhiễm này chiếm tỷ lệ rất lớn, trở thành mối nguy hiểm tiềm tàng với khả năng lọt sâu vào trong phổi, đọng lại trong phế nang hoặc trên đường hô hấp và gây các bệnh về phổi.

Bụi ô nhiễm cực kỳ nguy hiểm

Loại bụi PM2.5 hình thành từ các chất như Cacbon, Sunphua, Nitơ và các hợp chất kim loại khác, lơ lửng trong không khí. Bụi PM 2.5 có khả năng luồn lách vào các túi phổi và tĩnh mạch phổi, gây nên nhiều căn bệnh chết người như bệnh về hô hấp, ung thư, tim mạch.

Nguyên nhân chính gây tình trạng ô nhiễm bụi hiện nay là do các phương tiện giao thông và công trình xây dựng. Ô nhiễm không khí gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe, nhẹ thì gây kích ứng như hắt hơi, sổ mũi, nặng có thể dẫn đến các bệnh mãn tính.

Về ngắn hạn, bụi mịn “chui” vào phổi khiến máu không lấy được oxy đi nuôi cơ thể, dẫn đến các hệ quả như đau đầu, chóng mặt, cơ thể uể oải. Về lâu dài, bụi mịn thường mang theo các ion kim loại đi vào cơ thể, làm nhiễm độc hệ hô hấp, phá hủy hệ miễn dịch của mỗi người.

Những hạt bụi mắt thường có thể nhìn thấy được chỉ chiếm từ 10 - 20% lượng bụi xuất hiện xung quanh chúng ta. Có 80 - 90% số lượng còn lại là những hạt bụi bay lơ lửng trong không khí được gọi là bụi mịn. Nếu một sợi tóc có đường kính trung bình từ 50 - 100 micromet thì những hạt bụi kia nhỏ hơn từ 10 - 100 lần so với sợi tóc và nguy hiểm hơn các loại bụi thường rất nhiều.

Trong khi bụi mịn có kích thước rất nhỏ, chỉ từ 0,001 - 10 micromet thì các loại khẩu trang thông dụng nhất làm từ vải đã qua kiểm định chất lượng lại chỉ lọc được bụi bẩn với kích thước nhỏ nhất là 2 micromet. Số lượng bụi này chỉ chiếm từ 20 - 30%. Khẩu trang vải hoàn toàn bất lực trước 70 - 80% lượng bụi mịn còn lại.

Đây là loại khẩu trang lọc bụi kém nhất nhưng lại được sử dụng nhiều nhất. Khẩu trang vải loại 2 - 3 lớp vải không có than hoạt tính đang được bày bán trên thị trường chỉ lọc được tối đa 20 – 30% bụi bẩn, khả năng lọc cơ học cũng có giới hạn vì cấu trúc vải không lọc bỏ được bụi bẩn nhỏ hơn 2 micromet như bụi khói xe. Vì thế, khẩu trang vải không dùng để phòng các bệnh lây truyền qua đường hô hấp.

Hơn nữa, theo thời gian, khẩu trang sẽ mất dần khả năng bảo vệ người dùng. Chưa kể nhiều loại khẩu trang giá rẻ may bằng vải vụn công nghiệp (có giá từ 5.000 – 10.000 đồng/cái hoặc 10.000 đồng/3 cái) chứa nhiều tạp chất, thuốc tẩy nhuộm màu vải không tốt cho sức khỏe.

Khẩu trang không chỉ đơn thuần là để che nắng hay lọc những hạt bụi to đến mức mắt thường có thể nhìn thấy được, mà hãy chọn một loại an toàn để đẩy lùi các tác nhân độc hại, ngay cả khi chúng gần như không thể trông thấy được.Hiện chúng ta chưa có tiêu chuẩn để đánh giá về hiệu quả lọc bụi của khẩu trang. Một số chỉ tiêu mà thế giới đưa ra hiện nay là: Độ bền cơ học (độ bền khi ép ngang hộp lọc), trở lực hô hấp, hiệu quả lọc (kích thước hạt bụi, nồng độ... của bụi rắn và bụi lỏng), mức tăng trở lực hô hấp (bịt kín lỗ của tấm lọc do bụi), độ kín khít (mức lọt bụi qua phần tiếp xúc với mặt, các khớp nối) và khoảng không có hại (xác định sự tích tụ CO2 trong vùng thở)... Bên cạnh chất lượng lọc bụi của khẩu trang, bạn nên lựa chọn loại ôm sát khuôn mặt, như vậy tính bảo vệ sẽ được nâng lên.Sau đây là một số loại khẩu trang thường được dùng và ưu, nhược điểm của chúng.

1. Khẩu trang y tế

Khẩu trang y tế hay còn gọi là khẩu trang phẫu thuật tuy mỏng nhưng thường được làm bằng 3 lớp vải không dệt và tiệt trùng kỹ càng, được sử dụng trong các trường hợp:

• Khi có tình trạng văng, bắn, phun các chất dịch cơ thể
• Khi ở gần các chất tiết từ khoảng cách 1.5 mét trở xuống
• Khi làm việc trong MÔI TRƯỜNG VÔ TRÙNG, để tránh lây nhiễm cho môi trường

Và như chúng ta đã biết, khẩu trang y tế sản xuất ra nhằm mục đích dùng trong y tế, không mang chức năng chống các bệnh lây truyền qua không khí, và càng không đủ khả năng để chống lại các hạt bụi siêu nhỏ.Khẩu trang y tế chất lượng tốt sẽ được dệt bằng ba lớp vải và được tiệt trùng. Khẩu trang thật là phần giấy than sẽ dai và không thấm nước, vò mạnh không rách. Còn khẩu trang giả sẽ bị ngấm nước và ướt ngay. Sau khi ngâm nước, lớp giấy lót bên trong khẩu trang thật vẫn còn nguyên vẹn, còn khẩu trang giả thì lớp lót này sẽ bị rã nát.

2. Khẩu trang than hoạt tính

Khẩu trang than hoạt tính được chia làm 2 loại: Loại có lớp vải dệt sợi hoạt tính, may liền với nhau và một loại có tấm ép than hoạt tính đặt giữa 2 lớp vải. Sợi hoạt tính ở đây chính là các sợi vải được tẩm than hoạt tính và chỉ có tác dụng sau 2 lần giặt.Các loại này đều có cấu tạo hình phễu ôm lấy mũi và miệng. Tác dụng của than hoạt tính là hấp phụ các khí, hơi trong không khí (các loại khí độc như: khói xe, khói thuốc lá, khói than tổ ong, khói hương; các loại hơi độc như: các dung môi hữu cơ,xăng dầu, acid, kiềm bay hơi, chất thải bay hơi H2S, NH3...). Do đó nó không thể lọc sạch không khí như đăng trên tờ quảng cáo. Tấm than hoạt tính sau 10 lần sử dụng trong khẩu trang tham gia giao thông cũng bám đầy bụi, vi khuẩn, virus, vi nấm... không thể sử dụng tới 2-3 tháng như trong quảng cáo được. Sau khi hết tác dụng của than hoạt tính, thì khẩu trang chứa than hoạt tính chỉ có tác dụng như khẩu trang vải thông thường.

3. Khẩu trang dùng một lần 3M

3M chính là hãng khẩu trang sử dụng một lần phổ biến bậc nhất thế giới, luôn có mặt tại các cửa hàng tiện lợi ở các thành phố ở Mỹ hoặc Singapore, Trung Quốc với nhiều dòng sản phẩm khác nhau, từ chuyên biệt cho người lao động tại các công trường ô nhiễm đến dành cho người đi đường.Khẩu trang của hãng 3M đều đạt tiêu chuẩn N95 trở lên, đảm bảo lọc ít tối thiểu 95% các vật thể trong không khí, gồm có bụi siêu mịn PM2.5, đạt tiêu chuẩn an toàn sức khoẻ và các chuyên gia khuyên dùng. Là khẩu trang dùng một lần nhưng hãng 3M có chất vải dày dặn đạt tiêu chuẩn, phần vải có dáng vòm và thoáng, phần khung kim loại ở mũi có thể điều chỉnh để khẩu trang ôm sát khuôn mặt hơn, rất tiện lợi.Tuy nhiên, khẩu trang này có giá khá đắt cho một lần dùng, khoảng 20.000 – 30.000 đồng/ chiếc.

4. Khẩu trang Cambridge Mask

Cambridge Mask là loại khẩu trang chống ô nhiễm bán chạy nhất trên Amazon. Khẩu trang của Cambridge có 3 lớp, với lớp lọc trong cùng làm từ carbon hoạt tính, đáp ứng các tiêu chuẩn N99. Chất liệu carbon hoạt tính được hãng giới thiệu là có công thức, tiêu chuẩn giống với khẩu trang của quân đội nước Anh.

Loại khẩu trang này có 5 kích cỡ từ XS - XL, chia theo các khoảng cân nặng của người dùng từ 6kg đến hơn 90kg, phù hợp với nhiều độ tuổi và hình dáng mặt.

Một chiếc khẩu trang Cambridge Mask dùng được 6 tháng (còn tùy theo mức độ ô nhiễm nơi bạn sống) và có giá khoảng 550.000 đồng, hiện nay tại Việt Nam chưa có nhiều nơi bán. Bạn có thể tham khảo các địa chỉ bán loại khẩu trang này trên internet.

Xem thêm:

• Sự thật các loại khẩu trang bạn đang dùng có thể ngăn chặn ô nhiễm không khí hay không?
• Đeo khẩu trang khi không khí ô nhiễm nặng sẽ không có tác dụng?
• Bụi PM2.5 là gì? Tác hại kinh khủng về loại bụi này