Dấu hiệu nhận biết trẻ bị viêm màng não mẹ không thể không biết

Bệnh viêm màng não là gì?

Viêm màng não là tình trạng viêm màng bao quanh não và tủy sống (còn gọi là màng não). Có rất nhiều nguyên nhân gây bệnh như: nhiễm trùng (nặng nề nhất), virus, nấm, phản ứng phụ của thuốc, các chất độc hại từ môi trường xâm nhập vào cơ thể. Tuy nhiên, đa số các trường hợp trẻ bị viêm màng não là do vi trùng hay siêu vi trùng từ vùng mũi họng xâm nhập vào màng não và gây viêm màng não.

Dấu hiệu nhận biết trẻ bị viêm màng não

Cách nhận biết trẻ bị viêm màng não mẹ có thể thông qua một số triệu chứng của bệnh sau đây:

Đối với trẻ sơ sinh

Trẻ bú kém hoặc bỏ bú, thường xuyên quấy khóc không thể yên tĩnh được, thân nhiệt tăng hoặc giảm đột ngột, kẻ cảm giác suy kiệt, xuất hiện các cơn ngưng thở đột ngột. Trẻ vô cảm, không quan tâm đến những ngoại cảnh xung quanh, có thể xuất hiện các cơn co giật, sốc. Những trẻ bị viêm màng não thường có da xanh tái, vàng, đường huyết bị hạ, thóp phồng.

Dấu hiệu viêm màng não ở trẻ lớn

Những dấu hiệu bệnh ở độ tuổi này rõ ràng hơn, dễ nhận biết hơn như:

- Co giật: đây là một trong những dấu hiệu viêm màng não ở trẻ em, tuy nhiên cũng có những trẻ bị viêm màng não do sốt cao, hay các bệnh lý khác, vì vậy mẹ cũng nên chú ý xem co giật có kèm theo các biểu hiện khác không.

- Rối loạn ý thức: viêm màng não là bệnh liên quan đến não bộ nên hiện tượng rối loạn ý thức là không thể tránh khỏi, ở giai đoạn đầu trẻ thường quấy khóc liên tục, ngồi không yên, khóc thét lên, nhưng ở những giai đoạn sau thường ngủ li bì, suy nhược cơ thể, lờ đờ, hay thậm chí có thể dẫn đến hôn mê.

- Đau đầu, buồn nôn hoặc trẻ bị liệt mặt, liệt vận động cũng là dấu hiệu của viêm màng não ở trẻ em.

Thông thường ở trẻ sơ sinh những triệu chứng này thường mờ nhạt, dễ trùng lặp với các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp hay cảm cúm bình thường, vì vậy các mẹ cũng không nên chủ quan.

Tùy theo từng nguyên nhân khác nhau dấu hiệu trẻ bị viêm màng não cũng khác nhau đôi chút, tuy nhiên nếu mẹ nhận thấy trẻ có những biểu hiện như trên thì tốt nhất nên mang trẻ đến bệnh viện để xét nghiệm và chuẩn đoán chính xác, không tự ý sử dụng tuốc hay các mẹo dân gian để hỗ trợ điều trị khi chưa biết trẻ bị bệnh gì và do nguyên nhân gì.

Điều trị trẻ bị viêm màng não

Điều trị viêm màng não mủ cần tiến hành sớm, theo dõi chặt chẽ để thay đổi điều trị thích hợp và xử trí nhanh chóng các biến chứng. Điều trị gồm có hai phần chính: điều trị đặc hiệu và điều trị nâng đỡ.

Điều trị đặc hiệu

Đây là điều trị bằng kháng sinh nhằm tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh. Điều trị này thường tiến hành ngay sau khi chọc dịch não tủy nếu nghi ngờ viêm màng não mủ. Đôi khi tình trạng bệnh nhân chưa cho phép chọc dịch não tủy thì việc điều trị bằng kháng sinh vẫn có thể tiến hành. Kháng sinh ban đầu khi chưa có xét nghiệm kháng sinh đồ thường được chọn dựa vào tần suất gây bệnh của các loại vi khuẩn, khả năng thấm qua hàng rào mạch máu – não, ít gây các tác dụng không mong muốn (hay tác dụng phụ).

Kháng sinh ban đầu cho trẻ lớn thường chọn là một cephalosporin thế hệ thứ ba như Cefotaxime (Claforan) với liều từ 200–300 mg/Kg/ngày tiêm vào tĩnh mạch chia 3 đến 4 lần, hay một ceftriaxon (như Rocephine, Megion) liều 100–150 mg/Kg/ngày tiêm vào tĩnh mạch chia hai lần.

Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ không bao giờ được dùng cephalosporin thế hệ thứ ba đơn độc mà thường kết hợp thêm ampicillin và/hoặc gentamycin. Sau khi có kết quả kháng sinh đồ thì điều trị theo kháng sinh đồ. Điều trị thường kéo dài từ 10 ngày đến 3 tuần tùy theo loại vi khuẩn.

Điều trị nâng đỡ

Điều trị nâng đỡ hay còn gọi điều trị hỗ trợ, cũng đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong thành công của điều trị. Điều trị này bao gồm bảo đảm thông khí và cung cấp đủ ô xy cũng như thải khí carbonic, hạ sốt, chống phù não, kiểm soát co giật, cân bằng nước-điện giải, phát hiện hội chứng tăng tiết ADH bất thường, đảm bảo dinh dưỡng, chống vảy mục, vật lý trị liệu...

Biện pháp phòng ngừa trẻ bị viêm màng não

Biện pháp ngừa bệnh tốt nhất là tiêm chủng vac-xin ngừa Hib cho trẻ từ 2 tháng đến 5 tuổi nhằm chống lại viêm màng não mủ do Hib cũng như các nhiễm trùng nặng do Hib khác. Vacxin phòng bệnh do Hib có thể được tiêm cùng lúc với các vacxin khác như bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt.

Chúng ta nên bắt đầu cho trẻ tiêm phòng bệnh Hib 3 mũi: trong khoảng 2 tháng, 3 tháng, 4 tháng. Sau đó nhắc lại mũi thứ tư lúc trẻ 18-24 tháng. Tuy nhiên, nếu trong thời gian trên trẻ chưa được chủng ngừa Hib, các bậc cha mẹ nên đưa trẻ đến những nơi có bác sĩ chuyên khoa Nhi hoặc các trung tâm y tế dự phòng để được tư vấn vì thời gian chủng ngừa và số mũi tiêm có thể thay đổi.

Trường hợp gặp tác dụng phụ sau tiêm vacxin ngừa Hib là rất hiếm. Đã có hàng triệu liều vacxin ngừa Hib được sử dụng trên toàn cầu mà không có tác dụng phụ trầm trọng nào xảy ra. Một vài trẻ bị sưng đỏ tại nơi tiêm vacxin nhưng thường giảm sau một hoặc 2 ngày. Sốt có thể gặp nhưng thường nhẹ và hiếm khi sốt cao.