Cao huyết áp có truyền dịch được không?

Trong cơ thể của mỗi người đều có các chỉ số về các chất đạm, đường, muối, các chất điện giải... Nếu một trong các chỉ số này thấp hơn mức độ chỉ số bình thường cho phép thì lúc đó mới cần phải truyền dịch. Bệnh nhân bị cao huyết áp thường băn khoăn không biết người cao huyết áp có truyền dịch được không? Truyền dịch có ảnh hưởng gì đến sức khỏe không? Cùng tìm hiểu nội dung này trong bài viết sau đây.

Dịch truyền là loại dung dịch hòa tan chứa nhiều chất khác nhau, có thể tiêm châm hoặc truyền trực tiếp vào tĩnh mạch người bệnh. Phần lớn dung môi sử dụng là nước cất, ngoài ra có thể dùng một số loại dung môi khác để hòa tan dược chất.

Hiện nay, có khoảng trên 20 loại dịch truyền được chia thành ba nhóm cơ bản đó là:

• Nhóm cung cấp chất dinh dưỡng cho cơ thể: (glucose các loại 5%, 10%, 20%, 30% và các dung dịch chứa chất đạm, chất béo và vitamin)
• Nhóm cung cấp nước và các chất điện giải, dùng trong trường hợp mất nước, mất máu nhiều (dung dịch lactate ringer, natri muối clorua 0,9%, bicarbonate natri 1,4%...)
• Nhóm đặc biệt (huyết tương tươi, dung dịch chứa albumin, dung dịch dextran, haes-steril, gelofusine...) dùng trong các trường hợp cần bù nhanh chất albumin hoặc lượng dịch tuần hoàn trong cơ thể.

Trong cơ thể của mỗi con người đều có các chỉ số trung bình trong máu, về các chất đạm, đường, muối, các chất điện giải... Nếu một trong các chỉ số trung bình trên còn thấp hơn mức độ chỉ số bình thường cho phép thì lúc đó chúng ta mới bù đắp.

Để quyết định bệnh nhân có cần truyền dịch hay không, các bác sĩ thường hay dựa vào các kết quả của xét nghiệm để thấy được trường hợp nào cần thiết và trường hợp nào chưa cần thiết để truyền bổ sung và số lượng bổ sung là bao nhiêu. Tuy nhiên, trong một số trường hợp đặc biệt dù các bác sĩ chưa có được những kết quả xét nghiệm vẫn phải cho bệnh nhân truyền dịch, đó là khi bệnh nhân bị mất nước, mất máu, suy dinh dưỡng nặng, bị ngộ độc, trước và sau khi phẫu thuật...

Nếu dịch truyền nhiều hơn tình trạng bệnh cần thì sẽ gây phù phổi, suy tim cho bệnh nhân. Bổ sung không đúng các chất cần truyền cũng gây nguy hiểm đến tính mạng bệnh nhân. Ví dụ người bệnh bị mất điện giải mà truyền đường sẽ làm bệnh nặng hơn; hoặc truyền đường trong khi cơ thể thiếu natri sẽ làm máu loãng gây phù não, thừa natri mà truyền muối quá nhiều sẽ làm teo não...

Trẻ nhỏ sốt do viêm phổi hay mệt vì bệnh tim là hai trường hợp phải hạn chế truyền dịch. Nếu lạm dụng truyền dịch sẽ khiến tim quá tải không chịu được dịch truyền gây ra các tai biến. Người già, thận yếu, truyền dịch không đúng còn có thể gây phù não, tai biến trên não.

Chỉ nên truyền dịch khi sốt quá cao, nôn quá nhiều gây mất nước, hoặc bệnh nhân bị tiêu chảy, tụt huyết áp... không thể ăn uống được. Trước khi truyền dịch bệnh nhân cần phải qua quá trình xét nghiệm cần thiết. Những bệnh nhẹ thì không nên truyền dịch.

Nếu cơ thể bị mất nước mà vẫn ăn uống được thì truyền dịch không tốt so với bù nước qua đường uống. Mọi người có thể bù nước bằng cách thông thường, chẳng hạn truyền một chai glucose 5% tương đương với uống gần một thìa cà phê đường. Truyền một chai dung dịch muối 9% thực chất chỉ như uống một bát canh nhạt.

Một số người khỏe mạnh lại tự ý truyền dịch hoa quả để bồi bổ sức khỏe càng phải thận trọng. Nước hoa quả là dung dịch chứa các vitamin tổng hợp có thể cải thiện sức đề kháng, giúp ăn ngon. Tuy nhiên dịch truyền này chỉ dành cho người yếu sức, mất cân bằng hoặc thiếu vitamin trầm trọng, ăn uống kém. Người khỏe truyền dịch hoa quả có thể dẫn đến lười ăn vì dung mao ruột thoái hóa; thậm chí phù tim, thận vì đột ngột đưa vào cơ thể lượng dinh dưỡng và lượng nước quá lớn.

Theo tài liệu của Bệnh viện Quân Y 103, chống chỉ định truyền dịch tĩnh mạch với bệnh nhân tăng huyết áp. Như vậy, nếu người bệnh bị bệnh huyết áp cao hoặc thường xuyên có cơn tăng huyết áp thì không nên truyền dịch. Trong trường hợp cần thiết, phải có sự thăm khám kỹ lưỡng của bác sĩ sau đó mới được truyền dịch.

Để quyết định bệnh nhân có cần truyền dịch hay không và truyền liều lượng bao nhiêu, cần xét nghiệm máu và khám tim, phổi, đo mạch... Nếu một trong các chỉ số này thấp hơn chỉ số bình thường cho phép thì bác sĩ mới chỉ định truyền dịch phù hợp để bù đắp. Trong quá trình truyền dịch, bác sĩ phải theo dõi sát bệnh nhân để giám sát diễn biến truyền và mức độ tiến triển bệnh.

Tuy nhiên, để đảm bảo sức khỏe, hạn chế những biến chứng đáng tiếc xảy ra thì người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi truyền dịch. Truyền dịch phải được tiến hành ở những cơ sở y tế có đủ điều kiện và khả năng xử trí tai biến trong khi truyền, hạn chế thực hiện tại nhà, trên đường, trên phương tiện giao thông.

Mặc dù ít gặp, nhưng cũng phải kể đến những biến chứng khác có thể xảy ra khi truyền dịch như chảy máu, tụ máu nơi đặt kim truyền; tắc mạch phổi do để khí vào dây truyền; hạ thân nhiệt khi truyền dịch không được làm ấm vào mùa lạnh. Truyền dịch cũng có thể làm tăng đường máu (với dịch có chứa đường), làm tăng natri máu (với dịch có chứa muối)... ở một số đối tượng bệnh nhân đặc biệt.

• Những bệnh nhân cao tuổi, thận yếu, bệnh nhân tim mạch hay có bệnh lý về não khi truyền dịch chứa chất điện giải.
• Trẻ bị sốt không được truyền muối, đường vì những chất này đi vào cơ thể sẽ làm tăng áp lực lên sọ, tăng phù não.
• Bệnh nhi viêm phổi không nên truyền dịch vì dịch truyền làm tăng gánh nặng cho phổi, tim. Bệnh nhi viêm não, viêm màng não, cơ chế chọn dịch truyền phải theo địa chỉ của bác sĩ.

Xem thêm:

• Cách truyền dịch an toàn bạn nên biết
• Giật mình với nguyên nhân tử vong sau khi truyền dịch
• Truyền dịch khi sốt cao có nguy hiểm đến tính mạng không?