Cách phòng tránh những biến chứng nguy hiểm từ xơ vữa thành mạch

Xơ vữa thành mạch có thể được xem là căn bệnh nguy hiểm và đe dọa trực tiếp đến tính mạng người bệnh. Chúng diễn ra âm thầm nhưng hậu quả để lại rất nặng nề. Do vậy, mọi người cần tìm hiểu kỹ hơn về những cách kiểm soát và phòng tránh tác hại từ xơ vữa thành mạch gây ra.

Xơ vữa thành mạch (còn được biết đến với tên gọi phổ biến là xơ vữa động mạch) là tình trạng bệnh lý từ lớp nội mạc động mạch hình thành các mảng bám có nguồn gốc chất béo, phá hủy cấu trúc của thành mạch, dẫn đến làm hẹp mạch máu và cản trở sự lưu thông của dòng máu tại các động mạch.

Các nghiên cứu khoa học cho thấy, quá trình tạo nên hiện tượng xơ vữa thành mạch diễn chậm và phức tạp. Chúng có thể bắt nguồn từ thời thơ ấu và tiến triển nhanh hơn khi đã cao tuổi. Đặc biệt, ở những người có thói quen hút thuốc lá, bệnh tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, béo phì, ít vận động thể chất, bị bệnh tim mạch, ... thì khả năng mắc xơ vữa thành mạch cao hơn rất nhiều.

Xơ vữa thành mạch có 3 hội chứng chính và phổ biến nhất là bệnh động mạch vành, bệnh động mạch ngoại biên và động mạch não.

Quá trình phát triển của xơ vữa thành mạch có thể tóm tắt như sau:

• Khi các tế bào nội mạc bị tổn thương, chúng mất khả năng sản xuất ra prostacyclin.
• Lúc này các tiểu cầu nhanh chóng tách ra khỏi dòng máu để tập trung tại vùng tổn thương và phóng thích ra một số chất tăng trưởng, kích thích tế bào cơ trơn ở lớp trung mạc di chuyển ra lớp nội mạc.
• Song song với hoạt động của tiểu cầu thì bạch cầu đơn nhân từ dòng máu cũng lập tức di chuyển đến nội mạc bị thương tổn và chuyển thành đại thực bào.
• Các đại thực bào này sau đó biến LDL cholesterol thành “tế bào bọt” chứa đầy mỡ.
• Khi các tế bào bọt bị quá tải, vỡ ra, lipoprotein có mang cholesterol xấu tràn ra lớp nội mạc. Theo thời gian chúng sẽ dày lên, tạo ra các vạch lipid hay các mảng xơ vữa thành mạch.

Xơ vữa thành mạch có mức độ ảnh hưởng rất rộng, bất kỳ động mạch nào trong cơ thể đều có thể bị tác động, bao gồm động mạch ở não, tim, thận, xương chậu, cánh tay và chân. Các biến chứng nghiêm trọng có thể xảy ra là:

• Bệnh tim: đây là một biến chứng nguy hiểm nhất, có thể dẫn đến tử vong do đau tim và nhồi máu cơ tim. Lý do là thành mạch thu hẹp khiến nguồn cung cấp máu bị tắc nghẽn, các cục máu đông hình thành và gây ra tình trạng sức khỏe xấu cho người bệnh. Đặc biệt, nguy cơ tái phát của bệnh nhồi máu cơ tim, suy tim rất cao. Bên cạnh đó, xơ vữa thành mạch còn làm rối loạn nhịp tim, cảm giác lo âu, hồi hộp bất thường.
• Suy thận: các thành mạch của động mạch thận không hoạt động tốt, thậm chí ngừng hoạt động do không nhận đủ lượng máu cần thiết.
• Phì đại động mạch: các cục máu đông do xơ vữa thành mạch gây ra dẫn đến tắc nghẽn cục bộ, các thành động mạch bị phình ra tại chỗ tắc. Nếu không cấp cứu can thiệp sớm có khả năng bị vỡ và làm chảy máu bên trong, đe dọa tính mạng.
• Đột quỵ: tỷ lệ người mắc đột quỵ ngày càng gia tăng là do phần lớn bắt nguồn từ xơ vữa thành mạch. Bên trong thành của động mạch não bị xơ vữa nên việc lưu thông máu, oxy cho não không đủ khiến cho tế bào não chết đi. Khi không được điều trị sớm, đột quỵ sẽ để lại di chứng nặng nề và số người tử vong cũng rất cao.
• Nếu các cục máu đông do xơ vữa thành mạch xuất hiện ở chân có thể gây hoại tử chân. Tay bị tê nên khá bất tiện trong sinh hoạt hàng ngày.

Áp dụng chế độ ăn uống cân bằng

Từ cơ chế hình thành xơ vữa thành động mạch, bạn nên thực hiện chế độ ăn uống cân bằng, đầy đủ chất và tốt cho sức khỏe để ngăn ngừa bệnh tật. Hãy hạn chế tiêu thịt thịt đỏ, nhiều chất béo, đồ ngọt, thức ăn chế biến sẵn, chất kích thích. Thay vào đó nên bổ sung nhiều ngũ cốc nguyên hạt, rau củ, đậu lăng, cá giàu axit béo omega-3, chế phẩm từ sữa động vật, ...

Hạn chế ăn nhiều muối

Muối làm tăng huyết áp và không tốt cho sức khỏe, gây xơ vữa thành mạch. Chính vì thế, giảm bớt lượng muối tiêu thụ là cách cải thiện huyết áp và bệnh tật, tốt cho tim mạch.

Thận trọng với chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa

Đây là nguyên tắc để đảm bảo không xảy ra nguy cơ xơ vữa thành mạch do tăng cholesterol xấu trong máu. Chất béo chuyển hóa có nhiều trong bơ thực vật, thức ăn chế biến sẵn. Chất béo bão hòa có trong bơ động vật, mỡ trừu. Bạn cần tuân thủ chế độ ăn uống với liều lượng thích hợp. Bên cạnh đó, chất béo có trong dầu oliu, quả bơ, các loại hạt lại tốt cho sức khỏe tim mạch.

Bỏ hút thuốc lá

Trong thuốc lá có hóa chất độc hại gây tổn thương tế bào máu, tăng huyết áp, suy giảm chức năng tim mạch và động mạch, tăng nguy cơ xơ vữa thành mạch. Do đó, hãy tránh xa thuốc lá càng sớm càng tốt.

Vận động, tập thể dục thường xuyên

Ý nghĩa của việc vận động cơ thể mỗi ngày rất quan trọng. Trong đó, tập thể dục thường xuyên là cách để điều hòa huyết áp và đường huyết, giảm cân, tăng cường sức khỏe tim mạch, hạn chế tình trạng xơ vữa thành mạch có thể xảy ra. Bạn nên tập luyện với cường độ thấp, từ từ và sau đó nâng dần để phù hợp với thể trạng cơ thể. Các môn chạy bộ, aerobic, bơi lội, ... rất thích hợp để bạn tham gia.

Điều trị các vấn đề sức khỏe liên quan

Khám sức khỏe định kỳ nhằm phát hiện sớm vấn đề ở thành động mạch. Đồng thời, bạn nên kiểm tra sức khỏe tổng quát và điều trị các bệnh liên quan như huyết áp cao, cholesterol cao, tiểu đường, ... để phòng tránh những biến chứng nguy hiểm có thể xuất hiện.

Các chuyên gia đã chỉ ra rằng xơ vữa thành mạch có mối liên quan nhiều đến chế độ sinh hoạt và ăn uống hàng ngày. Chính vì thế, hạn chế và phòng ngừa bệnh từ việc lựa chọn những thực phẩm tốt là phương pháp mà bất kỳ ai cũng có thể chủ động thực hiện. Dưới đây là một số thực phẩm cực kỳ lành mạnh trong việc hỗ trợ giảm thiểu các yếu tố gây bệnh mà bạn không thể bỏ qua:

Tỏi

Tỏi là gia vị quen thuộc và hay được dùng trong chế biến thức ăn giúp tạo hương vị thơm ngon. Thế nhưng, ít ai biết tỏi còn có công dụng tuyệt vời trong việc làm sạch thành mạch của bạn. Tiêu thụ tỏi mỗi ngày là cách tốt nhất để ngăn ngừa khả năng bị xơ cứng mạch, giảm nồng độ cholesterol xấu trong máu, tăng sức chịu đựng cho tim mạch, đặc biệt là ở người cao tuổi.

Dứa (quả thơm)

Trong dứa có chứa enzyme bromelain đóng vai trò giảm quá trình đông máu, hạn chế phản ứng viêm và phục hồi các thương tổn bên trong động mạch. Đồng thời, enzyme bromelain ngăn ngừa chất béo tích tụ bên trong nên phòng tránh cơ chế hình thành xơ vữa thành mạch.

Gừng

Gừng là thực phẩm không thể thiếu trong việc ngăn ngừa xơ vữa thành mạch. Hấp thụ gừng đồng nghĩa với giảm cholesterol xấu, hạ huyết áp và xơ cứng động mạch.

Nghệ

Trong nghệ rất giàu curcumin – một hợp chất cực kỳ có lợi cho chăm sóc sức khỏe tim mạch nhờ giảm thiểu nguy cơ viêm tắc hoặc tổn thương thành mạch, tránh xa khả năng bị tắc mạch. Vì thế, không nên quên bổ sung nghệ như gia vị chế biến thức ăn hay có thể pha thành hỗn hợp thức uống bổ dưỡng.

Cá hồi

Từ trước đến nay, cá hồi được biết đến là nguồn dinh dưỡng chứa nhiều omega-3 (bao gồm EPA và DHA) có lợi cho sức khỏe. Thịt cá hồi tăng hàm lượng HDL cholesterol tốt để giảm các loại mỡ độc hại trong máu, từ đó hạn chế nguy cơ bị viêm tắc mạch, ngăn chặn khả năng phát triển của xơ vữa thành mạch. Bạn nên chọn loại cá hồi tươi ngon, nguồn gốc đảm bảo nhằm bảo toàn dưỡng chất.

Dầu oliu

Dầu oliu tinh khiết có chứa nhiều polyphenol giúp chống oxy hóa, tốt cho tim mạch. Khi kết hợp cùng chất béo không bão hòa đơn, dầu oliu sẽ loại bỏ bớt các cholesterol xấu trong máu, ngăn ngừa tối đa dẫn đến xơ vữa thành mạch.

Lá trà xanh

Nếu bạn có thói quen uống trà xanh mỗi ngày thì hãy duy trì nó bởi đây là điều vô cùng có lợi cho bạn. Các chất chống oxy hóa dồi dào trong trà xanh có tác dụng kháng viêm, giảm tổn thương tế bào trong các động mạch, giúp chúng hoạt động khỏe mạnh và trơn tru hơn.

Quả lựu

Khi sử dụng loại quả này vào cơ thể, chúng sẽ sản sinh ra nitric oxit để thông sạch mạch vành. Ngoài ra, quả lựu có vai trò giữ động mạch luôn mở, tạo điều kiện giúp máu lưu thông một cách thuận tiện nhất.

Xem thêm:

• 6 biến chứng nguy hiểm của bệnh xơ vữa động mạch vành
• Top 5 thực phẩm tốt cho tim mạch