Bệnh bại não: Nguyên nhân, triệu chứng, cách chữa trị

Bại não không phải là bệnh, bởi bại não là từ mô tả 1 loạt những tổn thương từ não bộ gây ra ảnh hưởng đến sự phát triển chức năng vận động, cảm giác của trẻ, ngôn ngữ, ...

Bại não có nhiều dạng, mỗi dạng sẽ có các biểu hiện khác nhau. Do 1 hoặc nhiều phần của bộ não có chức năng điều khiển cử động bị tổn thương, nên người mắc bại não sẽ không thể cử động các cơ của mình 1 cách bình thường.

• Rối loạn vận động

Khi vận động thì chân tay di chuyển không được nhịp nhàng, đa phần di chuyển lệch 2 bên. Đi tiểu thì không thể dạng 2 chân ra được. 3 tháng vẫn chưa biết ngẩng đầu, 6 tháng vẫn chưa biết lật, 8 tháng chưa ngồi vững. Cơ thể mềm oặt và vận động tự phát thường rất ít.

• Rối loạn sinh lý

Khả năng nuốt không tốt, thời gian ngủ thì quá dài hoặc không ngủ, cơ thể cứng đờ, vòng đầu thường bất thường, sau khi sinh không bú được, trẻ bú không có lực, sau khi bú thì người mệt lả, thường xuyên xuất hiện các tình trạng ho sặc sụa, trớ sữa, khả năng ngậm và mở miệng không tốt và cân nặng tăng không đáng kể.

• Rối loạn ngôn ngữ

Phần lớn người bại não đều bị rối loạn ngôn ngữ. Có biểu hiện như gặp khó khăn trong việc chọn từ ngữ hoặc biểu đạt, ngoài ra cũng có những biểu hiện như phát âm không chuẩn hoặc là nói lắp, cũng có các biểu hiện như chứng mất ngôn ngữ. Tình trạng này thường gặp nhiều ở những người bị bại não thể múa vờn (loạn động).

• Rối loạn trí tuệ

Rối loạn trí thông minh là 1 trong những triệu chứng dễ nhận biết của bại não, vấn đề này có thể cải thiện qua trị liệu hành vi, giáo dục hòa nhập.

• Rối loạn thị giác

Phần lớn trẻ sẽ bị rối loạn thị giác một bên, tình trạng thường gặp nhất đó là mắt bị lác trong kèm mắc dị tật về khúc xạ như cận thị, nhược thị... 1 số ít có tình trạng rung giật nhãn cầu, cũng có trường hợp có thể bị mù hoàn toàn. Bệnh nhi bị liệt nửa người cũng có thể sẽ bị mù bên bị liệt. Khiếm khuyết thị giác có thể làm ảnh hưởng đến khả năng phối hợp của mắt và tay.

• Rối loạn tinh thần

Mắt thường không nhìn vào bố mẹ, hay bị co giật. Dễ giật mình, dễ bị co rúm người lại, không cười, thường xuyên la hét hay cáu kỉnh khó chịu

• Rối loạn thính giác

Khả năng nghe của 1 số bệnh nhi giảm dần cho đến bị điếc hoàn toàn. Với 1 số bệnh nhi mới sinh mắc chứng tăng bilirubin máu, gây tình trạng bệnh nhi bị loạn động tay chân. Đây là một trường hợp thường gặp nhất. Đa phần trẻ bị mất khả năng nghe với các âm tần cao, cần phải đo điện thính giác thân não mới nhận thấy được.

Nguyên nhân gây chứng bại não được chia thành ba loại: Trước khi sinh, trong thai kỳ, sau khi sinh.

• Nguyên nhân trong thai kỳ

Sinh non có nguy cơ rất cao bị xuất huyết não, gây ra tổn thương các tổ chức đang phát triển của não hoặc gây ra chứng nhuyễn hóa chất trắng quanh não thất.

Ngoài ra, khó sinh, dây rốn quấn cổ, cuống rốn rụng sớm, nhau tiền đạo, tắc nước ối, thời gian sinh quá dài và hội chứng hít phân su... dẫn tới tình trạng thiếu oxy cho não của thai nhi, trẻ quá to, ngạt thở hoặc trẻ thiếu cân, sinh non chưa được phát triển đầy đủ, bị thương khi sinh đều là 1 trong những nhân tố gây bại não.

• Nguyên nhân trước khi sinh

Chứng bại não ở trẻ thường xuất hiện khi mà phụ nữ bị nhiễm trùng thai kì như mắc rubella (sởi Đức), cytomegalovirus và toxoplasmosis. Các bệnh này có thể gây ra tổn thương não của bào thai và gây ra bại não sau này. Các nhiễm trùng khác như nhiễm trùng ối và nhiễm trùng hệ tiết niệu – sinh dục của người mẹ cũng có thể gây ra sinh non. Một trong những nguyên nhân nữa chính là khi thiếu khí não bào thai do trẻ sinh ra bị ngạt.

Trẻ bị vàng da nhân do sự tích tụ trong máu 1 loại sắc tố có tên billirubin. Do tốc độ phá hủy hồng cầu cao và do chức năng gan chưa trưởng thành ở trẻ sơ sinh, sắc tố này vượt qua hàng rào mạch máu – não, lắng đọng chủ yếu ở các nhân nền của não và gây ra tổn thương các cấu trúc này, dẫn đến chứng bại não.

• Nguyên nhân sau khi sinh

Bao gồm nhiễm trùng, trúng độc, xuất huyết nội sọ, chấn thương bên ngoài và ngạt nặng. Trẻ mới sinh bị co giật, trẻ có cân nặng dưới 2500g cần được chăm sóc đặc biệt, trẻ ở trạng thái bị ức chế là các nhân tố gây nên bại não.

Hiện nay có nhiều chương trình nói về việc điều trị bại não như: Diện chẩn, ghép tế bào gốc, oxy cao áp, châm cứu bấm huyệt ....

Điều trị bại não cần phải kết hợp với:

• Phục hồi chức năng vận động (với trường hợp trẻ bị chậm phát triển về vận động)
• Trị liệu ngôn ngữ (với trường hợp trẻ chậm nói hay gặp khó khăn với âm ngữ)
• Điều hòa cảm giác (trẻ bị rối loạn cảm giác)
• Đào tạo kỹ năng cá nhân (thích nghi với khuyết tật của bản thân và nâng cao khả năng tự phục vụ)
• Giáo dục hòa nhập (mang đến cho trẻ cơ hội hòa nhập và tương tác với xã hội, tham gia vào xu hướng chính của cuộc sống)

Việc phục hồi chức năng toàn diện trên thế giới được chú trọng rất nhiều, nhưng thường ở Việt Nam thường chỉ chú trọng về phục hồi chức năng vận động. Đừng quên rằng mọi trẻ em đều cần phải được phát triển toàn diện cả về vận động, kỹ năng cá nhân – xã hội, hành vi, ngôn ngữ, tâm lý...

Để phát triển được toàn diện như vậy cần phải kết hợp với nhiều phương pháp theo 1 quá trình được đánh giá liên tục về kết quả.

Xem thêm:

• Em bé bại não hồi phục kì diệu sau ghép tế bào gốc
• Vinmec bước đầu thành công ghép tế bào gốc chữa bại não
• Hồi sinh kỳ diệu - Nhiều ca chữa trị bại não thành công tại Vinmec