Viêm cơ tim: Nguyên nhân và biểu hiện của bệnh

Tần suất mắc của bệnh viêm cơ tim hiện nay chưa được rõ do bệnh cảnh lâm sàng rất phong phú từ nhẹ đến nặng dẫn tới nhiều trường hợp bị bỏ qua và triệu chứng không đặc hiệu (chẩn đoán chỉ được xác định một cách chính xác bằng sinh thiết cơ tim - 1 việc khó làm trên thực tế) nên dễ bị chẩn đoán nhầm sang các bệnh khác.

Có nhiều nguyên nhân gây ra viêm cơ tim, nguyên nhân hàng đầu là nhiễm 1 số loại virut. Những loại virut này là enterovirus (EV), adenovirus (ADV), rubella, HIV... Điều ngạc nhiên là phần lớn dân số trên thế giới tiếp xúc hoặc bị nhiễm ít nhất với 1 trong số những loại virut trên, kể cả khi đã có biểu hiện triệu chứng lâm sàng nhưng bệnh viêm cơ tim lại chỉ xảy ra trong 1 số rất ít các cá thể đặc biệt nào đó.

Viêm cơ tim nhiễm khuẩn cũng hay gặp và thường do các loại vi khuẩn như Vibrio cholerae, Rickettsia. Brucella, ... gây ra. Một tỷ lệ nhỏ viêm cơ tim do nhiễm 1 số loại nấm như Aspergillus, viêm cơ tim do động vật nguyên sinh và viêm cơ tim gây ra bởi ký sinh trùng. Viêm cơ tim không do nhiễm bao gồm viêm cơ tim do rượu, do dinh dưỡng, do thuốc, ngộ độc kim loại nặng;

Viêm cơ tim do miễn dịch dị ứng và viêm cơ tim trong 1 số bệnh cảnh đặc biệt như điện giật, do hóa chất hoặc tia xạ, rắn độc cắn, ngộ độc CO.

Biểu hiện của viêm cơ tim rất phong phú và đa dạng, có thể chia làm ba nhóm chính: nhóm có triệu chứng điển hình, nhóm không có triệu chứng và nhóm có biểu hiện rất nặng có thể đột tử ngay từ khi vừa xuất hiện.

• Nhóm bệnh nhân không có biểu hiện triệu chứng hoặc có nhưng thường quá nhẹ khiến cho bệnh nhân và bác sĩ không chú ý đến, các thương tổn cơ tim diễn biến âm thầm và chỉ được phát hiện qua nhiều năm sau đó với các dấu hiệu của bệnh cơ tim phì đại.
• Ở nhóm có triệu chứng điển hình: khởi đầu bệnh nhân thường có hội chứng nhiễm virut không đặc hiệu: đau mỏi cơ, đau đầu, chảy nước mắt, nước mũi, sốt cao, xung huyết kết mạc, tiêu chảy, khó thở, ăn uống kém, mệt mỏi. Sau 1-2 ngày, khó thở tăng lên, bệnh nhân sẽ có cảm giác đau ngực, đánh trống ngực, đau tức vùng gan, nặng hai chi dưới. Khám thấy nhịp tim nhanh, tiếng cọ màng ngoài tim, có thể sẽ thấy tiếng thổi hoặc tiếng tim thứ ba.

• Khi các triệu chứng suy tim xuất hiện, bệnh nhân có triệu chứng phù 2 chi dưới, gan to, khó thở nhiều, nhịp ngựa phi, tĩnh mạch cổ nổi hoặc các triệu chứng suy tim trái cấp (phù phổi cấp) như khó thở dữ dội, khạc bọt hồng. Nặng hơn nữa là tình trạng sốc tim: bệnh nhân kích thích vật vã, da tái lạnh, huyết áp tụt, mạch nhanh nhỏ hoặc không đo được, bệnh cảnh sốc tim có thể nặng dần và không đáp ứng điều trị thì bệnh nhân sẽ tử vong.

Bên cạnh các triệu chứng nêu trên, các rối loạn nhịp tim bao giờ cũng có và nhẹ nhất như các cơn nhịp nhanh xoang, nhịp nhanh trên thất hay nặng hơn như cơn nhịp nhanh thất, ngoại tâm thu thất dày... Viêm cơ tim có rối loạn nhịp tim nguy hiểm bao giờ cũng sẽ báo hiệu một tiên lượng không tốt cho bệnh nhân. Ở nhóm đột tử, bệnh diễn biến tối cấp và bệnh nhân tử vong nhanh chóng do sốc tim hay rối loạn nhịp tim.

Chẩn đoán viêm cơ tim do virut dựa vào các bằng chứng lâm sàng như đã được mô tả ở trên kết hợp với làm điện tim, siêu âm tim, xét nghiệm nồng độ men tim và kháng thể kháng virut, chụp XQ tim phổi, tìm kiếm độc chất... và sinh thiết cơ tim là tiêu chuẩn vàng để giúp chẩn đoán xác định.

Điều trị viêm cơ tim chủ yếu là điều trị triệu chứng như chống loạn nhịp, tăng cường co bóp cơ tim, chống sốc... đặt bóng động mạch chủ và 1 số trường hợp nặng có thể dùng liệu pháp tuần hoàn ngoài cơ thể (ECMO) để nhằm chờ cơ tim hồi phục. Ghép tim là giải pháp cuối cùng cho 1 số trường hợp nặng, tim không còn khả năng trở về với chức năng bình thường.

Dự phòng viêm cơ tim chủ yếu vẫn là các biện pháp để giữ gìn sức khỏe (nhất là đối với trẻ em, phụ nữ có thai, người già, những người mắc bệnh mạn tính, suy giảm miễn dịch...), giữ gìn vệ sinh chung, chống ô nhiễm môi trường, cách ly đối với các bệnh nhân bị nhiễm virut có nguy cơ viêm cơ tim khá cao và tiêm chủng đối với 1 số virut như rubella, influenza...

Xem thêm:

• 3 địa chỉ khám bệnh Tim uy tín tại Hà Nội
• Người mắc bệnh tim mạch nên ăn uống thế nào để giữ sức khỏe?