Thuốc Glyceryl trinitrate có tác dụng gì?

Để kiểm soát cơn đau thắt ngực, những thuốc giãn mạch và điều trị triệu chứng có tác dụng nhanh thường được sử dụng. Vậy trong bài viết này hãy cùng HoiBenh đi tìm hiểu về Glyceryl trinitrate – một loại thuốc rất thông dụng dùng để cắt cơn đau thắt ngực.

Trong cơ thể, glyceryl trinitrat khử tạo NO. Đây là một tác nhân hoạt hoá với đích tác dụng là các tế bào cơ trơn bao gồm cả lớp cơ trơn nội mạc mạch máu. Tác nhân này điều chỉnh trạng thái co bóp của cơ trơn, và kết quả cuối cùng là làm giãn cơ và giãn mạch máu. Giãn mạch giúp cải thiện cả tình trạng đau thắt ngực do suy tim hoặc đau thắt ngực do tắc mạch vành.

Glyceryl trinitrate có tác dụng nhanh mạnh nên thường dùng để cắt các cơn đau cấp. Thuốc thường được bào chế dưới dạng bình hít định liều hoặc viên ngậm dưới lưới cho tác dụng nhanh hoặc viên uống giải phóng kéo dài, miếng dán cho tác dụng kéo dài để kiểm soát cơn đau.

Glyceryl trinitrate được chỉ định cho dự phòng đau thắt ngực nguyên phát hoặc kết hợp với liệu pháp chống đau thắt ngực khác.

Glyceryl trinitrate là thuốc phải kê đơn, vì vậy không tự ý dùng thuốc, liều dùng và cách dùng phải tuân theo chỉ dẫn của bác sĩ.

• Trường hợp quá mẫn với Glyceryl trinitrate hoặc bất cứ thành phần nào của thuốc
• Tăng áp lực nội sọ bao gồm cả nguyên nhân do chấn thương đầu hoặc xuất huyết não
• Suy tuần hoàn cấp tính liên quan đến hạ huyết áp rõ rệt (sốc).
• Suy cơ tim do tắc nghẽn, như trong hẹp động mạch chủ hoặc hẹp van hai lá hoặc viêm màng ngoài tim co thắt.
• Thiếu máu
• Bệnh tăng nhãn áp góc đóng
• Tình trạng hạ huyết áp nặng (huyết áp tâm thu dưới 90mmHg)
• Hạ kali máu nặng
• Bệnh cơ tim tắc nghẽn phì đại
• Hẹp động mạch chủ và hẹp van hai lá
• Viêm màng ngoài tim hạn chế
• Tamponade tim
• Sử dụng đồng thời các thuốc ức chế phosphodiesterase type-5. Các chất ức chế phosphodiesterase type-5 (ví dụ: sildenafil, tadalafil, vardenafil) đã được chứng minh là có tác dụng làm giảm tác dụng hạ huyết áp của nitrat và do đó đồng thời sử dụng với các nhà tài trợ nitrat hoặc nitric oxide.
• Trong quá trình trị liệu nitrat, không được sử dụng riociguat kích thích guanylate hòa tan (xem phần Tương tác thuốc).

Trong các trường hợp bệnh nhân nhồi máu cơ tim hoặc suy tim cấp tính gần đây, việc điều trị bằng Glyceryl trinitrate nên được tiến hành thận trọng dưới sự giám sát y tế nghiêm ngặt và / hoặc theo dõi huyết động.

• Suy gan hoặc thận nặng
• Suy giáp
• Hạ thân nhiệt
• Suy dinh dưỡng
• Tiền sử nhồi máu cơ tim gần đây
• Thiếu oxy máu hoặc mất cân bằng thông khí / tưới máu do bệnh phổi hoặc suy tim do thiếu máu cục bộ.
• Thiếu oxy máu động mạch do thiếu máu nghiêm trọng (bao gồm cả các dạng gây thiếu hụt G6PD), bởi vì ở những bệnh nhân này, sự biến đổi sinh học của nitroglycerin bị giảm.
• Giảm thông khí phế nang xảy ra co mạch trong phổi để chuyển dịch tưới máu từ các khu vực thiếu oxy phế nang đến các vùng thông khí tốt hơn của phổi (cơ chế Euler Muff Liljestrand).
• Đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim hoặc thiếu máu não thường xuyên phải chịu các bất thường của đường thở nhỏ (đặc biệt là thiếu oxy phế nang). Trong những trường hợp này, co mạch xảy ra trong phổi để chuyển dịch tưới máu từ các vùng thiếu oxy sang phổi. Là một thuốc giãn mạch mạnh, nitroglycerin có thể đảo ngược sự co mạch bảo vệ này và do đó làm tăng tưới máu ở các khu vực thông khí kém, làm mất cân bằng thông khí / tưới máu, và giảm thêm áp lực một phần của động mạch.
• Methemoglobinemia

• Bệnh nhân đang dùng thuốc hạ huyết áp, thuốc chẹn beta-adrenergic hoặc phenothiazin và nitrat nên được theo dõi tình trạng hạ huyết áp quá mức. Hạ huyết áp quá mức đã được báo cáo khi thuốc chẹn kênh canxi và nitrat hữu cơ được sử dụng đồng thời. Sử dụng đồng thời nitrat và rượu có thể gây hạ huyết áp.
• Tác dụng giãn mạch và huyết động của Glyceryl trinitrate có thể được tăng cường bằng cách dùng đồng thời với aspirin.
• Sử dụng Glyceryl trinitrate tiêm tĩnh mạch làm giảm tác dụng tan huyết khối của alteplase. Do đó, cần thận trọng ở những bệnh nhân dùng Glyceryl trinitrate ngậm dưới lưỡi trong quá trình trị liệu alteplase.
• Glyceryl trinitrate tiêm tĩnh mạch làm giảm tác dụng chống đông máu của heparin và kích hoạt một phần thời gian thromboplastin (APTT). Vì vậy khuyến cáo nên theo dõi những bệnh nhân dùng đồng thời heparin và Glyceryl trinitrate tiêm tĩnh mạch. Người ta không biết liệu phản ứng tương tự có xảy ra khi ngậm dưới lưỡi Glyceryl trinitrate hay không.
• Thuốc chống trầm cảm ba vòng (amitriptyline, desipramine, doxepin, những loại khác) và thuốc kháng cholinergic có thể gây khô miệng và giảm tiết nước bọt. Việc này có thể làm cho việc hòa tan Glyceryl trinitrate ngậm dưới lưỡi trở nên khó khăn. Tăng tiết nước bọt khi nhai kẹo cao su hoặc các sản phẩm nước bọt nhân tạo có thể tăng cường hỗ trợ hòa tan Glyceryl trinitrate dưới lưỡi.
• Dùng Glyceryl trinitrate đường uống làm giảm rõ rệt quá trình chuyển hóa lần đầu dihydroergotamine và sau đó làm tăng sinh khả dụng đường uống của nó. Ergotamine có tương tác với thuốc điều trị đau thắt ngực. Do đó, bệnh nhân được dùng Glyceryl trinitrate ngậm dưới lưỡi nên tránh ergotamine và các loại thuốc liên quan.
• Glyceryl trinitrate chống chỉ định ở những bệnh nhân đang sử dụng chất ức chế PDE-5 (ví dụ, sildenafil citrate, tadalafil, vardenafil hydrochloride). Những hợp chất này đã được chứng minh là làm tăng tác dụng hạ huyết áp của nitrat hữu cơ.
• Giảm tác dụng điều trị của Glyceryl trinitrate ngậm dưới lưỡi có thể là do sử dụng nitrat tác dụng kéo dài.

Phụ nữ có dự định mang thai

Các nghiên cứu độc tính sinh sản được thực hiện ở chuột và thỏ sử dụng các đường dùng khác nhau không cho thấy bất kỳ ảnh hưởng nào đến giao phối, khả năng sinh sản và các thông số sinh sản chung. Không có dữ liệu về ảnh hưởng của Glyceryl trinitrate đến khả năng sinh sản ở người.

Phụ nữ đang mang thai

Mức đánh giá nguy hiểm: loại C theo FDA Hoa Kỳ (có 6 mức, A là an toàn nhất)

Nghiên cứu sinh sản và gây quái thai chưa được tiến hành với viên ngậm dưới lưỡi Glyceryl trinitrate. Tuy nhiên nghiên cứu sinh lý học ở chuột và thỏ được tiến hành với thuốc mỡ Glyceryl trinitrate bôi tại chỗ với liều lên tới 80mg / kg / ngày và 240 mg / kg / ngày. Không có tác dụng độc hại nào đối với thai nhi được ghi nhận ở tất cả các liều thử nghiệm.

Không có nghiên cứu đầy đủ và tin cậy ở phụ nữ mang thai. Glyceryl trinitrate chỉ nên dùng cho phụ nữ có thai nếu cần thiết.

Các bà mẹ cho con bú

Người ta không biết liệu nitroglycerin có được bài tiết qua sữa mẹ hay không. Vì nhiều loại thuốc được bài tiết qua sữa mẹ, nên thận trọng khi dùng cho phụ nữ cho con bú.

Sử dụng cho trẻ em

Sự an toàn và hiệu quả của nitroglycerin ở bệnh nhân nhi chưa được kiểm chứng.

Sử dụng cho người già

Các nghiên cứu lâm sàng về Glyceryl trinitrate không có đủ số lượng đối tượng từ 65 tuổi trở lên để xác định liệu có sự khác nhau về phản ứng khi dùng thuốc so với người trẻ tuổi. Các báo cáo về lâm sàng khác không nhận thấy sự khác biệt trong các phản ứng giữa người già và bệnh nhân trẻ tuổi. Nói chung, lựa chọn liều cho một bệnh nhân cao tuổi nên thận trọng, thường bắt đầu từ liều thấp nhất của khoảng điều trị, đồng thời lưu ý việc suy giảm chức năng của gan, thận và tim, ảnh hưởng của các bệnh mắc kèm và các thuốc dùng cùng.

Bệnh nhân phải lái xe hoặc vận hành máy móc

Glyceryl trinitrate có thể gây hạ huyết áp tư thế và chóng mặt. Bệnh nhân không nên lái xe hoặc vận hành máy móc nếu cảm thấy bị ảnh hưởng.

Nhức đầu kéo dài có thể xảy ra ngay sau khi sử dụng. Chóng mặt, yếu, đánh trống ngực và các biểu hiện khác của hạ huyết áp tư thế có thể thỉnh thoảng xuất hiện, đặc biệt ở những bệnh nhân bất động. Biểu hiện buồn nôn, nôn, yếu cơ hoành, xanh xao, và sụp đổ có thể xảy ra ở liều điều trị. Ngất do nitrat giãn mạch đã từng xuất hiện. Đỏ bừng, phát ban thuốc và viêm da tróc vảy đã được báo cáo ở những bệnh nhân được điều trị bằng nitrat.

Ảnh hưởng hệ tuần hoàn

• Tác dụng quá liều Glyceryl trinitrate nói chung là kết quả của khả năng gây giãn mạch, giãn tĩnh mạch, giảm cung lượng tim, và hạ huyết áp. Những thay đổi huyết động này có thể có các biểu hiện bao gồm tăng áp lực nội sọ, nhức đầu, nhầm lẫn và sốt vừa; chóng mặt; đánh trống ngực; nhịp tim nhanh; rối loạn thị lực; buồn nôn và ói mửa (có thể bị đau bụng và thậm chí tiêu chảy ra máu); ngất (đặc biệt là trong tư thế đứng); khó thở; da đỏ ửng hoặc lạnh; block tim và nhịp tim chậm; tê liệt; hôn mê; co giật; và tử vong.
• Không có chất đối kháng cụ thể với tác dụng giãn mạch của Glyceryl trinitrate và không can thiệp nào được nghiên cứu có thể kiểm soát cơn quá liều.

Việc sử dụng epinephrine hoặc các thuốc co mạch máu khác trong trường hợp này có khả năng sẽ làm tình trạng trở nên tệ hơn.

Methemoglobinemia

Methemoglobinemia hiếm khi được báo cáo liên quan đến nitrat hữu cơ. Nên nghi ngờ trường hợp này ở những bệnh nhân có dấu hiệu cung cấp oxy bị suy yếu mặc dù cung lượng tim đầy đủ và PO2 động mạch đầy đủ.

Trên lý thuyết, máu methemoglobinemia được mô tả là màu nâu sô cô la, màu không thay đổi khi tiếp xúc với không khí.

Nếu có methemoglobinemia, bệnh nhân có thể được điều trị bằng tiêm tĩnh mạch xanh methylen, 1 đến 2mg/kg trọng lượng cơ thể.

(HoiBenh chuyển ngữ từ Medicine - Reference.Medscape - FDA)

Xem thêm:

• Đau thắt lưng cột sống: Điều trị bằng thuốc có khỏi hẳn không?
• Dấu hiệu cơn đau thắt ngực và những điều cần lưu ý