Tại sao axit benzoic vẫn được sử dụng làm chất bảo quản ở nhiều nước không chỉ Việt Nam?

Axit benzoic có tác dụng kìm hãm sự phát triển của nấm mốc dễ tan trong nước nên thường được dùng để bảo quản thực phẩm. Bài viết dưới đây sẽ trả lời cho câu hỏi này

Axit benzoic là một chất rắn dạng tinh thể không màu được phát hiện từ thế kỉ XVI. Axit benzoic và các muối của nó dễ tan trong nước được dùng làm chất bảo quản nhiều loại thực phẩm. Đây cũng là chất quan trọng để tổng hợp nhiều chất hữu cơ khác.

Trên thị trường có rất nhiều axit được sử dụng làm chất bảo quản như axit benzoic , axit sorbic, axit malic, axit citric, axit lactic, axit propionic... Axit benzoic trong thị trường acid toàn cầu chỉ chiếm một thị phần nhỏ nhưng cũng có sự tăng trưởng trong những năm gần đây.

Axit benzoic là chất bảo quản thực phẩm phổ biến như tương ớt, bánh kẹo, nước trái cây, sữa lên men, nước ngọt... Ngoài sử dụng làm thực phẩm axit benzoic còn có trong một số loại kem bôi da, mỹ phẩm với tác dụng giảm kích ứng, giảm viêm hiệu quả hơn khi kết hợp với axit salicylic.

Theo lý thuyết, khi axit benzoic đưa vào cơ thể chuyển thành axit piruvic đào thải ra ngoài và không gây độc. Nhưng thực tế, lượng axit benzoic tiêu thụ phải giới hạn ở mức cho phép. Theo WHO nếu tiêu thụ trên 0,005 g/kg thể trọng axit benzoic sẽ gây độc ở người. Tương đương với người nặng 50 kg ăn 0,56 kg tương ớt mỗi ngày sẽ có dấu hiệu nhiễm độc có thể dạ dày bị kích ứng, viêm dạ dày hoặc biểu hiện bất thường hệ thần kinh, hệ hô hấp...

Trên thị trường axit benzoic vẫn được dùng làm chất bảo quản thực phẩm nhưng hàm lượng cho phép là 0,1% trong thực phẩm.

Bạn đã biết axit benzoic là gì? Vậy axit benzoic có gây ra ung thư không? Đây vẫn còn là câu hỏi lớn khi mà không chỉ ở Việt Nam mà nhiều nước trên thế giới vẫn sử dụng axit benzoic làm chất bảo quản nhiều loại thực phẩm. Trong đó có nhiều sản phẩm không ít người đang sử dụng hàng ngày như nước ngọt, tương ớt... Một nghiên cứu ở Mỹ cho kết luận kết hợp axit benzoic với vitamin C trong phòng thí nghiệm ở điều kiện thích hợp có hiện tượng giải phóng ra benzene. Theo hiệp hội Ung thư Mỹ, benzene được ghi nhận là gây ung thư cho người. Tuy nhiên, nghiên cứu này mới chỉ là nghiên cứu độc lập, chưa có báo cáo lâm sàng. Chưa đưa ra được điều kiện, hàm lượng bao nhiêu, kết hợp như thế nào để sinh ra được benzene.

Sau vụ lô tương ớt Chin-Su có chứa chất bảo quản axit benzoic bị trục xuất tại thị trường Nhật, mọi người bắt đầu đặt câu hỏi tại sao một số nước trong đó có Việt Nam vẫn sử dụng hoạt chất này bảo quản thực phẩm.

Bà Ngô Hồng Trang, kỹ sư hóa tại Nhật Bản cho biết nghiên cứu này được công bố trên bài báo khoa học năm 1993 đăng trên J.Agric. Bài báo chỉ ra axit benzoic kết hợp với vitamin C với chất xúc tác là ion kim loại có khả năng tạo ra benzene. Từ nghiên cứu này, đã tiến hành phân tích hàm lượng benzene trong nước uống đóng chai ở Mỹ và một số nước châu Âu. Nghiên cứu này cũng mới phân tích trên nước uống, chưa có báo cáo nghiên cứu đến hàm lượng benzene trong tương ớt. Theo trang Youwealthrevolution, nhiều nghiên cứu khoa học chỉ ra, rất nhiều loại nước ngọt hiện có bổ sung thêm vitamin C tổng hợp dưới dạng axit ascorbic và dùng chất bảo quản axit benzoic kết hợp với nhau sẽ tạo ra benzen nguy hiểm.

Theo bà Trang, axit benzoic không phải là chất bảo quản Nhật bản hoàn toàn tẩy chay. Nhật quy định khắt khe từng loại chất nào được phép sử dụng chất bảo quản nào. Chính phủ Nhật ban hành danh sách chất phụ gia dùng cho từng loại thực phẩm không có tên “tương ớt”, mà chỉ nêu chung chung “các loại sốt”. Nhóm sản phẩm này cho phép sử dụng chất bảo quản là nysin. Nysin có cấu tạo hóa học phức tạp hơn, chiết xuất khó hơn axit benzoic nên có giá thành đắt hơn.

Axit benzoic có gây ra ung thư không? Là vấn đề nhiều nước nghi ngại axit benzoic có trong thực phẩm sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe người tiêu dùng. Nhưng trên thế giới chỉ một số nước có động thái cấm chất này trong thực phẩm. Chính phủ Ấn Độ đã có chỉ thị dừng ngay 14 chất chưa có cơ sở chứng minh tính an toàn trong đó có axit benzoic. Bất cứ sản phẩm nào có chứa chất này đều phải thu hồi. Năm 2016, Canada cũng đã đưa ra danh sách hạn chế chỉ một số thực phẩm mới được sử dụng axit benzoic làm chất bảo quản.

Tuy nhiên, Mỹ là nước có ngành công nghiệp hóa chất phát triển, truyền thông và chính phủ Mỹ vẫn im lặng chưa lên tiếng khi nhiều quốc gia Châu Âu đã gây áp lực lên ngành công nghiệp thực phẩm để loại bỏ axit benzoic ra khỏi thực phẩm. Một vài cơ quan truyền thông của Châu Âu lên tiếng cấm chất bảo quản này vì lo ngại cho sức khỏe của trẻ em.

Việc sử dụng sản phẩm có chứa axit benzoic làm chất bảo quản cảnh báo nguy cơ sản sinh ra benzene. Do vậy người tiêu dùng nên thận trọng khi sử dụng sản phẩm có thành phần axit benzoic, để tránh ngộ độc ảnh hưởng tới sức khỏe không nên sử dụng quá nhiều.

Xem thêm:

• Nên ăn gì để thai nhi không bị dị tật từ trong bụng mẹ?
• Có nên dùng Morphine để giảm đau cho bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối?
• Có cục u ở cửa mình là bị làm sao?