Phân biệt u lành tính và u ác tính như thế nào?

Ung thư (cancer) là một căn bệnh chỉ sự phát triển không kiểm soát được của tế bào. Trong y học, ung thư được biết đến như là một khối u ác tính (malignant neoplasm). Vậy ung thư hay còn gọi là u ác tính và u lành tính khác nhau như thế nào?

Khi phát hiện một u cục trên cơ thể, thông thường bạn sẽ hoảng sợ và nghĩ đến tình huống xấu nhất đó là dấu hiệu bệnh ung thư. Tuy nhiên, thực tế có 2 trường hợp xảy ra đó có thể là u lành tính hoặc u ác tính.

U ác tính và u lành tính khác nhau như thế nào?

Khối u lành tính và ác tính là những thuật ngữ y tế được sử dụng để mô tả tăng trưởng, các tế bào và các khối u.

Khả năng phát triển của 2 loại u

Ung thư ác tính có khả năng phát triển nhanh chóng, xâm nhập và lây lan đến các bộ phận khác của cơ thể.

U lành tính không được coi là ung thư bởi vì nó không xâm nhập nhanh tới các mô bình thường hay lan truyền sang bộ phận khác. Tuy nhiên, các khối u lành tính có thể phát triển đến một kích thước lớn và đôi khi gây ra tác hại do quá trình nén của cấu trúc gần đó.

Chu kỳ tế bào của khối u

Khi các tế bào trong cơ thể người tiến hành phân chia, nó tái tạo mã di truyền DNA để làm cho các tế bào mới phát triển và thay thế. Quá trình này thường xảy ra thường xuyên hơn trong các tế bào như tế bào da, vì chúng tự thay thế thường xuyên, so với các tế bào gan, sửa chữa hoặc thay thế ít hơn.

Các chu kỳ phân chia và thay thế thường được quy định một cách cẩn thận bởi cơ thể, nhưng có thể bị gián đoạn bởi các yếu tố như độc tố, những thay đổi trong DNA của tế bào, hoặc tiếp xúc với nội tiết tố bất thường.

Khi các cơ chế kiểm soát bình thường cho tái tạo tế bào bị phá vỡ, sự phát triển của các tế bào có thể sản xuất ra một khối u lành tính hay ác tính.

Hình dạng và chức năng của khối u

Khi các tế bào lành tính sinh sôi nảy nở để tạo thành những nốt hoặc khối u, chúng thường sẽ gần giống với các tế bào bình thường về nguồn gốc. Khối u này có thể hoặc không thể tạo ra những thay đổi chức năng, và sẽ có xu hướng tái tạo chậm hơn.

Các tế bào ác tính, trong khi vẫn giữ lại một số đặc tính của tế bào gốc, nhưng nó thường có đặc điểm khác nhau bao gồm tăng sự trao đổi chất, hình dạng bất thường hay kích thước, chức năng kém và sản xuất bất thường của enzym hoặc hormone. Do những thay đổi DNA trong các tế bào ác tính, chúng phát triển không theo quy định và mất kiểm soát.

Có thể phát hiện sự bất thường trong quá trình "sinh sôi" của tế bào để ngăn ngừa sớm bằng cách thực hiện xét nghiệm máu, chẩn đoán hình ảnh như chụp CT, chụp PET, ...

U lành tính có mật độ mềm hoặc chắc.

Mật độ mềm: bướu giáp, u máu, u bả, u mỡ và các u phần mềm lành tính khác ...

Mật độ chắc và đàn hồi: u xơ các loại như u xơ tuyến vú, u xơ tiền liệt tuyến, u

xơ tử cung.

U lành tính có ranh giới thường rõ ràng, vì phần lớn đều có vỏ xơ bao bọc.

U ác tính: Mật độ khối u thường rắn.

Bề mặt thường lổn nhổn, gồ ghề do sự phát triển không đều của u.

Ranh giới không rõ ràng, ít hoặc không di động do thường hay xâm lấn ra các tổ chức kế cận. Chính vì vậy mà không thể bóc u mà phải cắt bỏ u và rất dễ tái phát.

U ác tính thường di căn xa bằng ba con đường : xâm lấn kế cận, di căn theo bạch mạch và đường máu.

Quá trình phát triển và lây lan của khối u

Sau một thời gian, cả u lành tính và ung thư ác tính đều có thể tăng quy mô.

U lành tính thường mở rộng chậm hơn, không xâm lấn các mô xung quanh, và có nhiều khả năng ổn định theo thời gian. Tuy khối u lành tín không nguy hiểm nhưng nó có thể gây ra ảnh hưởng tới sức khỏe khi lan rộng sẽ chèn ép các mô bình thường lân cận. Việc này đặc biệt có hại cho bộ não và tủy sống.

U ác tính (ung thư), các khối u này có đặc điểm là phát triển nhanh hơn, xâm nhập hoặc mở rộng sang các mô lân cận khác, và sẽ tiếp tục phát triển, trừ khi được điều trị. Các tế bào ác tính có thêm sự khác biệt đó là thường lây lan qua máu hoặc bạch huyết mạch đến các phần xa của cơ thể, phát triển các mô ác tính mới tại xương, phổi và các hạch bạch huyết.

Tiên lượng về bệnh và cách điều trị

Khối u lành tính có xu hướng nằm trong khu vực khu trú, tổn thương có thể được loại bỏ với ít rủi ro và bệnh không tái phát.

Khối u ác tính xâm lấn và di căn xa sẽ khó khăn để tiêu diệt , đòi hòi nhiều phương pháp như phẫu thuật, hóa trị, xạ trị, ... Người bệnh sau điều trị vẫn cần theo dõi thường xuyên đề phòng tái phát và biến chứng.