Nhiễm bệnh sán lá gan lớn có nguy hiểm không?

Bệnh sán lá gan được chia thành có 2 loại: sán lá lớn và sán lá nhỏ. Trong đó, sán lá gan lớn (Fasciola hepatica) là loài gây nhiều biến chứng cho người bệnh. Sán lá gan lớn thường ký sinh chủ yếu ở những động vật ăn cỏ như: trâu, bò, thậm chí còn có cả ở chó, mèo và ốc. Vậy bệnh sán lá gan lớn có nguy hiểm không? HoiBenh mời bạn đọc cùng tìm hiểu qua bài viết sau đây.

Trước khi giải đáp bệnh sán lá gan lớn có nguy hiểm không, chúng ta cùng tìm hiểu vì sao sán lá gan lại vào được cơ thể người. Trong vòng đời của sán lá gan lớn, người chỉ là vật chủ ký sinh một cách tình cờ do ăn phải các loại thực vật sống dưới nước như: rau ngổ, rau rút, rau cần... hoặc ăn ốc khi chưa chế biến kĩ, uống nước chưa đun sôi.

Đối với bệnh lý này, nguồn lây truyền là trứng sán lá gan lớn, với người bị nhiễm sẽ thải trứng sán theo phân ra môi trường ngoài, xuống nước nở thành ấu trùng lông, sau đó nhiễm vào các loại ốc và phát triển thành ấu trùng đuôi. Ấu trùng đuôi khi rời khỏi ốc, vào lại môi trường nước và bám vào các loại thực vật sống dưới nước để trở thành các nang trùng. Người ăn, uống phải các nang trùng sán lá gan lớn này sẽ bị bệnh. Khi các nang trùng sán lá gan lớn vào đến dạ dày - tá tràng, các vỏ nang bị phá hủy và giải phóng ra các ấu trùng, ấu trùng xuyên đi qua thành tá tràng vào đến ổ bụng, rồi di chuyển đến gan. Khi đến vị trí của gan, ấu trùng đục thủng bao gan để chui vào nhu mô gan. Tại đây, chúng sinh trưởng và phát triển đồng thời tiết ra các các chất độc phá hủy nhu mô gan, gây áp-xe gan vô cùng nguy hiểm.

Sau thời gian khoảng 2 - 3 tháng sinh trưởng và phát triển ở nhu mô gan, sán lá gan lớn trưởng thành có thể chui vào đường mật tiếp tục phát triển và đẻ trứng. Trứng sẽ theo phân ra ngoài vào tiếp tục vòng đời của sán lá gan lớn. Nếu không được điều trị, sán lá gan lớn sẽ tồn tại trong đường ở gan cũng như đường mật trong thời gian rất dài (khoảng 10 năm), có nguy cơ dẫn đến ung thư đường mật.

Ngoài ra, bệnh sán lá gan lớn còn tiềm ẩn vô số nguy cơ ấu trùng lạc chỗ, chúng không đến gan để sinh trưởng và phát triển như quy luật chung mà di chuyển đến một số cơ quan khác (các vị trí khớp xương, các tổ chức da, vú, thành dạ dày, đại tràng...) và gây ra các bệnh nguy hiểm tại đó. Một số bác sĩ đã gặp phải những trường hợp u đại tràng do sán lá gan lớn, dễ chẩn đoán nhầm là ung thư đại tràng.

Bệnh sán lá gan lớn có thể gặp ở mọi lứa tuổi, đặc biệt lứa tuổi mắc bệnh nhiều nhất là 30 - 40 tuổi, nữ giới mắc bệnh nhiều hơn nam (gấp 2 – 2.5 lần). Hầu hết triệu chứng lâm sàng nguy hiểm do sán lá gan lớn gây ra như áp - xe gan không có triệu chứng gì đặc biệt. Các triệu chứng nếu có cũng không điển hình cho bệnh sán lá gan lớn, bệnh nhân thường mệt mỏi, có sốt (sốt cao hoặc nhẹ, sốt chiếm tỉ lệ khoảng 70% các trường hợp tổn thương gan), đau nhẹ ở hạ sườn phải – đây là vị trí của gan (tỉ lệ đau nhẹ chiếm 70 - 80%), hiếm gặp hơn đó là tình trạng đau bụng âm ỉ không rõ vị trí đau, gan sưng to sờ cảm nhận được và cảm giác đau rõ.

Một số trường hợp mắc bệnh sán lá gan lớn còn gặp phải các rối loạn tiêu hóa (ăn không ngon miệng, biếng ăn, đi ngoài có phân không thành khuôn hoặc tiêu chảy phân lỏng). Bên cạnh đó, triệu chứng dị ứng da (chiếm tỉ lệ nhỏ, từ 20 - 30 %) với biểu hiện nổi nốt sẩn trên da, chủ yếu ở vùng đùi, mông, lưng... kèm theo ngứa ngáy, khó chịu. Hiếm gặp hơn, người bệnh có thể còn bị ho kéo dài, đau tức vùng ngực. Trường hợp xuất hiện triệu chứng vàng da có thể là do do sán di chuyển vào đường mật và phát triển, gây viêm đường mật.

Bệnh áp - xe gan do sán lá gan lớn gây bệnh rất dễ bị chẩn đoán nhầm với: ung thư gan, áp - xe gan do tác nhân amip, áp - xe gan do vi khuẩn hoặc có thể nhầm lẫn với triệu chứng mà bệnh sỏi đường mật gây ra.

Để chẩn đoán bệnh, đầu tiên các bác sĩ sẽ hỏi bệnh nhân về tiền sử ăn một số loại rau chưa nấu chín – rau ăn sống mọc dưới nước (rau cần, rau ngổ, rau rút...) hoặc ăn các loại ốc có hay không? Xem xét về đặc điểm địa phương nơi bệnh nhân sinh sống có gặp nhiều người bị sán lá gan lớn hay không?

Xét nghiệm phát hiện nhiễm bệnh bằng phản ứng ELISA, phản ứng này cho kết quả khá chính xác. Đây là phương pháp tuy đơn giản nhưng đáng tin cậy nhất. Nguyên lý định bệnh của phương pháp này là dựa vào phản ứng miễn dịch của cơ thể. Khi sán lá gan lớn xâm nhập nhu mô gan, chúng sẽ tiết ra nhiều kháng nguyên (các yếu tố lạ đối với cơ thể người), 2 tuần sau đó cơ thể bắt đầu sản xuất ra các loại kháng thể phù hợp để chống lại kháng nguyên đó (IgG và IgE). Nếu thực hiện phản ứng ELISA sẽ dương tính do nồng độ kháng thể tăng cao. Lưu ý, 6 tháng sau khi khỏi bệnh, phản ứng miễn dịch ELISA vẫn còn dương tính do lượng kháng thể cơ thể sản xuất vẫn được duy trì một thời gian và 12 tháng sau đó mới hết hẳn.

Khi đã chẩn đoán chính xác bệnh do sán lá gan lớn, bệnh nhân cần điều trị càng sớm càng tốt, tránh để xảy ra các biến chứng nguy hiểm. Trường hợp sán lá gan lớn gây áp - xe gan, nếu không điều trị kịp thời có thể dẫn đến áp - xe bị vỡ, tràn vào màng phổi, màng bụng, thành bụng gây tình trạng viêm phúc mạc, nhiễm độc máu rất nguy hiểm đến tính mạng.

Hiện nay, bệnh sán lá gan lớn đã có thuốc điều trị đặc hiệu. Tuy nhiên, hầu hết các loại thuốc đều cần có chỉ định và theo dõi của bác sĩ chuyên khoa. Bệnh nhân không được tự mua thuốc hoặc tự ý điều trị. Một số trường hợp điều trị nội khoa bằng thuốc nhưng tiến triển khá chậm, các bác sĩ có thể có thể kết hợp điều trị ngoại khoa (chọc hút dịch hoặc mủ trong ổ áp-xe).

Phương pháp phòng bệnh hữu hiệu nhất là ăn chín, uống sôi, không ăn rau, canh, ốc... khi chưa được nấu chín kĩ. Cần rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng trước mỗi bữa ăn.

Xem thêm:

• Bệnh sán lá gan có lây không?
• Khám bệnh sán lá gan ở đâu?
• Bệnh sán lá gan có nguy hiểm đến tính mạng không?