Ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ là bệnh gì và có nguy hiểm đến tính mạng hay không?

Khi mắc hội chứng này, hơi thở của bạn có thể rất nông hoặc có thể bị ngừng thở trong khi ngủ. Ở một số bệnh nhân, tình trạng đó có thể xảy ra nhiều lần trong đêm khiến một phần não bị đánh thức để chỉ huy cơ thể thở, từ đó chất lượng giấc ngủ của họ bị ảnh hưởng gây ra nhiều vấn đề về sức khỏe.

Hội chứng ngưng thở khi ngủ được chia làm ba loại, đó là:

• Ngưng thở tắc nghẽn (OSA)
• Ngưng thở trung ương (CSA)
• Ngưng thở hỗn hợp (MSA)

Ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ là bệnh lý hay gặp nhất, khoảng 4% nam giới và 2% nữ giới gặp phải. Tuy nhiên, ước tính chỉ 10% bệnh nhân được phát hiện và điều trị đầy đủ, còn lại hầu hết không được thăm khám - chẩn đoán.

Hội chứng ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ là các cơn tắc nghẽn đường hô hấp trên toàn phần hoặc một phần khi ngủ, lặp đi lặp lại. Trong khi ngủ, phần cơ họng được nghỉ ngơi, lưỡi và các mô mềm ở hầu họng giãn ra và gây nghẽn đường thở một phần hoặc hoàn toàn. Khi ngưng thở, không khí qua vùng nghẽn bị hạn chế, làm giảm nồng độ oxy trong máu.

Sự thiếu oxy sẽ phát ra tín hiệu đánh thức một phần não để chỉ huy cơ thể thở. Khi hơi thở trở về bình thường thì não quay lại trạng thái ngủ. Quá trình này có thể xảy ra từ vài đến vài trăm lần trong một đêm tùy thuộc vào mức độ nặng của bệnh.

Triệu chứng

• Thường xuyên buồn ngủ vào ban ngày
• Ngáy to
• Quan sát thấy các đợt ngừng thở trong khi ngủ
• Tỉnh giấc đột ngột kèm theo thở hổn hển hoặc nghẹt thở
• Khi ngủ dậy thấy miệng khô hoặc đau họng
• Đau đầu buổi sáng
• Khó tập trung trong ngày
• Dễ thay đổi tâm trạng, có thể trầm cảm hoặc cáu kỉnh
• Huyết áp cao
• Đổ mồ hôi ban đêm
• Giảm ham muốn tình dục

Khi nào cần đi khám bác sĩ

Nếu bạn hoặc bạn đời phát hiện những tình trạng sau đây, hãy đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán chính xác:

• Ngáy to làm phiền giấc ngủ của bạn hoặc người khác
• Thức dậy thở hổn hển hoặc nghẹt thở
• Xuất hiện những đợt ngừng thở không liên tục trong khi ngủ
• Buồn ngủ ban ngày quá mức, có thể khiến bạn buồn ngủ khi bạn làm việc, xem tivi hoặc thậm chí lái xe

Nhiều người có thể không nghĩ ngáy là dấu hiệu nghiêm trọng và không phải ai ngủ ngáy cũng bị ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ. Hãy trao đổi với bác sĩ nếu bạn gặp phải tiếng ngáy lớn, đặc biệt là tiếng ngáy bị ngắt quãng bởi những khoảng thời gian im lặng. Với chứng ngưng thở khi ngủ tắc nghẽn, tiếng ngáy thường to nhất khi bạn ngủ trong tư thế nằm ngửa và nó sẽ im lặng khi bạn nằm nghiêng.

Nguyên nhân

Ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ xảy ra khi các cơ ở phía sau cổ họng của bạn nghỉ ngơi quá mức. Những cơ này bao gồm vòm miệng, lưỡi gà, amidan và lưỡi. Khi đó, đường thở của bạn thu hẹp hoặc đóng lại khi bạn hít vào và hơi thở có thể không đủ trong 10 đến 20 giây. Điều này làm giảm nồng độ oxy trong máu và gây ra sự tích tụ carbon dioxide.

Não bộ sẽ nhận được tín hiệu và nhanh chóng đánh thức bạn khỏi giấc ngủ để có thể mở lại đường thở. Sự thức tỉnh này thường ngắn đến mức bạn không nhớ gì sau đó.

Hiện tượng này có thể lặp lại từ 5 đến 30 lần hoặc nhiều hơn mỗi giờ trong suốt đêm. Những gián đoạn này sẽ làm giảm khả năng bạn có được giấc ngủ sâu, thư giãn khiến bạn thường xuyên thấy buồn ngủ.

Những người mắc hội chứng có thể không nhận thức được rằng giấc ngủ của họ bị gián đoạn. Trên thực tế, nhiều bệnh nhân nghĩ rằng họ đã ngủ ngon cả đêm.

Các yếu tố nguy cơ

Bất cứ ai cũng có thể gặp hội chứng ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ. Tuy nhiên, một số yếu tố khiến bạn có nguy cơ gia tăng, bao gồm:

• Thừa cân: Khoảng một nửa số người mắc chứng ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ là thừa cân. Tuy nhiên, không phải ai mắc hội chứng đều thừa cân và ngược lại. Những người gầy cũng có thể bị rối loạn.
• Hẹp đường thở: Hẹp đường thở có thể do bẩm sinh hoặc do amidan hay adenoid bị to ra chặn đường thở.
• Nghẹt mũi mãn tính: Ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ xảy ra thường xuyên gấp đôi ở những người bị nghẹt mũi vào ban đêm, bất kể nguyên nhân. Điều này có thể là do đường thở bị hẹp.
• Hen suyễn: Những nghiên cứu gần đây đã tìm thấy mối liên quan giữa hen suyễn và nguy cơ ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn.
• Giới tính: Nhìn chung, đàn ông có khả năng mắc bệnh cao gấp đôi so với phụ nữ.
• Tiền sử gia đình đã có người mắc hội chứng này
• Hút thuốc
• Bệnh tiểu đường
• Huyết áp cao

Biến chứng

Ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ được coi là một tình trạng nghiêm trọng. Các biến chứng có thể bao gồm:

Ban ngày mệt mỏi và buồn ngủ

Sự tỉnh giấc lặp đi lặp lại làm cho giấc ngủ không đảm bảo về chất lượng. Những người mắc chứng ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ thường gặp phải tình trạng buồn ngủ ban ngày nghiêm trọng, mệt mỏi và khó chịu.

Họ có thể gặp khó khăn trong việc tập trung và thấy mình ngủ quên tại nơi làm việc, trong khi xem TV hoặc ngay cả khi lái xe. Trẻ em và thanh thiếu niên có thể học kém ở trường và thường gặp vấn đề về chú ý hoặc hành vi.

Vấn đề về tim mạch.

Đột ngột giảm nồng độ oxy trong máu xảy ra trong thời gian ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ làm tăng huyết áp và làm quá tải hệ thống tuần hoàn. Nhiều bệnh nhân sau đó sẽ bị huyết áp cao (tăng huyết áp), có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch.

Chứng ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ càng nghiêm trọng, nguy cơ mắc bệnh mạch vành, đau tim, suy tim và đột quỵ càng lớn. Tuy nhiên nguy cơ suy tim đối với đàn ông đã được chứng minh là có tồn tại, trong khi phụ nữ thì không.

Hội chứng này còn làm tăng nguy cơ nhịp tim bất thường (rối loạn nhịp tim). Những bất thường này có thể làm giảm nồng độ oxy trong máu. Ở những bệnh nhân có bệnh tim tiềm ẩn, chúng làm tăng nguy cơ tử vong đột ngột do biến cố tim.

Biến chứng với thuốc và phẫu thuật

Ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ là một vấn đề cần quan tâm khi sử dụng một số loại thuốc và thủ thuật gây mê nói chung. Những loại thuốc như thuốc an thần, thuốc giảm đau gây nghiện và thuốc gây mê nói chung, làm giãn đường hô hấp trên và có thể làm trầm trọng thêm chứng ngưng thở khi ngủ.

Những bệnh nhân này có thể dễ gặp các vấn đề về hô hấp hơn sau cuộc phẫu thuật lớn, đặc biệt là sau khi được dùng thuốc an thần và nằm ở tư thế ngửa. Họ cũng có nguy cơ bị biến chứng sau phẫu thuật cao hơn những người khác. Do vậy, trước khi phẫu thuật, hãy đảm bảo đã nói với bác sĩ của bạn về tình trạng bệnh của mình hoặc các triệu chứng liên quan.

Vấn đề về mắt

Một số nghiên cứu đã tìm thấy mối liên hệ giữa chứng ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ và bệnh lý về mắt nhất định, chẳng hạn như bệnh tăng nhãn áp. Biến chứng mắt thường có thể điều trị được.

Nhiều bệnh nhân cũng có thể phàn nàn về các vấn đề về trí nhớ, đau đầu buổi sáng, thay đổi tâm trạng hoặc cảm giác chán nản, đi tiểu thường xuyên vào ban đêm (tiểu đêm).

Xem thêm:

• Tập luyện có giấc ngủ ngon để khỏe mạnh mỗi ngày
• Những loại thực phẩm bạn không nên ăn trước khi đi ngủ
• Lợi ích của việc khỏa thân trong khi ngủ