Lợi và hại khi người già dùng thực phẩm chức năng

Với người cao tuổi, nếu sử dụng thực phẩm chức năng đúng cách sẽ phát huy tối đa tác dụng và mang lại nhiều lợi ích tích cực cho sức khỏe, tuy nhiên, nếu quá lạm dụng hoặc dùng sai cách sẽ có những tác động xấu khôn lường.

Thực phẩm chức năng là loại thực phẩm không chỉ cung cấp dinh dưỡng cơ bản mà còn có chức năng hỗ trợ phòng chống bệnh tật và tăng cường sức khỏe nhờ các chất chống oxy hóa, chất xơ và một số thành phần khác. Ở người cao tuổi, các chức năng tiêu hóa và hấp thu dinh dưỡng bị kém đi rất nhiều nên nhiều người đã chọn cách bổ sung bằng thực phẩm chức năng.

Trong bài viết này, hãy cùng HoiBenh tìm hiểu những mặt lợi và mặt hại của việc sử dụng thực phẩm chức năng đối với sức khỏe của những người lớn tuổi.

Người cao tuổi dùng thực phẩm chức năng có lợi gì?

Thực phẩm chức năng là một liệu pháp tâm lý:

Đối với hầu hết người cao tuổi đều có tâm lý ngại đến bệnh viện, sợ mắc phải những bệnh lý mạn tính của tuổi già hay phiền hà đến con cháu. Và hầu hết họ đều có những biện pháp để làm chậm quá trình này diễn ra như thay đổi lối sống, chế độ ăn, dùng thuốc và sử dụng thực phẩm chức năng với hy vọng bảo vệ cơ thể chống lại sự lão hóa. Ngoài ra, thực phẩm chức năng còn được coi là liệu pháp tâm lý đối với nhiều người cao tuổi khi được bạn bè, con cái tặng, biếu.

Thực phẩm chức năng giúp bổ sung dưỡng chất:

Với những người từ 50 tuổi trở lên, nhu cầu dinh dưỡng đã thay đổi, cơ thể cần lượng dinh dưỡng nhiều hơn trước, không chỉ để tránh thiếu hụt dưỡng chất mà còn giúp bảo vệ cơ thể chống lại tình trạng lão hóa và các loại bệnh tật. Bước vào tuổi 60, người già thường đứng trước nguy cơ bị thiếu calci, kẽm, kali, magne và các nguyên tố vi lượng. Trong khi đó, việc bổ sung dinh dưỡng bằng các thực phẩm tự nhiên lại khó được hấp thu đầy đủ do sự suy giảm các cơ quan chức năng. Do đó, việc sử dụng vitamin, khoáng chất và các sản phẩm TPCN có chứa các hoạt chất thiên nhiên cũng có thể mang lại những công dụng giống như thuốc, hoặc tăng hiệu lực của các loại thuốc.

Người cao tuổi dùng thực phẩm chức năng có hại gì?

Tuổi thọ con người ngày càng cao, kéo theo đó là nhiều bệnh lý xuất hiện trên cùng một cơ thể. Do đó, rất dễ hiểu vì sao đã có những tai biến khi dùng thực phẩm chức năng cho lứa tuổi này. Tai biến do dùng thuốc ở lứa tuổi 60 - 70 thường cao gấp đôi so với lứa tuổi 30 - 40; 1/20 số người bệnh cao tuổi bị tai biến do thuốc, ví dụ các thuốc tim mạch, thuốc ngủ, chống đái tháo đường, kháng sinh... Đó là do những tổn thương lưu cữu của những quá trình bệnh lý kéo dài trong suốt cuộc đời đã dẫn đến giảm sút về số lượng những mô và tế bào có hoạt tính, làm cho người già dễ nhạy cảm với độc tính của thuốc.

Bộ máy tiêu hóa của người cao tuổi giảm diện hấp thu, giảm tốc độ tháo sạch của dạ dày, giảm khả năng vận động của ruột, giảm lưu lượng máu ở ruột. Như vậy, khuynh hướng chung ở người cao tuổi là giảm hấp thu với thuốc uống. Với thuốc kích ứng niêm mạc thực quản hoặc dạ dày, cần uống lúc no, ở tư thế đứng với 10ml nước, ví dụ khi uống aspirin, thuốc chống viêm, chế phẩm chứa sắt...

Gan là nơi chủ yếu chuyển hóa thuốc, làm mất độc tính và tăng đào thải thuốc. Ở người cao tuổi, gan “già cỗi”, thiếu khả năng chuyển hóa thuốc, làm cho thuốc tích tụ lại và tăng độc tính. Lưu lượng máu qua gan cũng giảm theo tuổi già, khối lượng gan giảm khi tuổi càng tăng, nếu thuốc nào qua được gan càng tăng độc tính ở người cao tuổi.

Về đào thải thuốc ở tuổi già, một phần các đơn vị thận bị teo, thận bị xơ cứng. So với ở người trẻ, thì hoạt động của thận ở những người 70 – 80 tuổi giảm từ 1/3 đến 1/2.Ở người rất già, lưu lượng máu qua thận giảm từ 47 - 73% so với ở người trẻ, độ lọc qua thận giảm thấp còn 40 – 45%.Khi độ thanh lọc ở thận giảm, thuốc sẽ tăng tích lũy và gây độc.

Người già thường gặp nhiều bệnh mạn tính, nên cần dùng thuốc có khi vài tháng, vài năm hoặc suốt đời. Dùng từng đợt dài hay ngắn là tùy chỉ định của bác sỹ (căn cứ trên loại thuốc, loại bệnh mạn tính và kết quả điều trị). Nên tham khảo ý kiến bác sỹ để có những quãng thời gian nghỉ thuốc xen kẽ.

Ngoài ra, người già dùng thuốc viên có thể dễ lẫn, hay quên, mắt mờ, khó uống (do khô miệng, khối u thanh quản hoặc thực quản...), cảm thấy vướng cổ họng. Với thuốc nước càng phải thận trọng, do người già có những tật kể trên, thêm vào đó là tay run, có khi hư khớp tay, lọ thuốc chia vạch, chia thể tích không chính xác, lời dặn của thầy thuốc chưa đủ. Hậu quả là người bệnh thực hiện sai y lệnh, có khi nguy hiểm tới tính mạng.Với thuốc nhỏ mắt có khi nhỏ ra ngoài mắt mà không biết. Cần tránh kê đơn theo đơn vị nhỏ giọt cho người già.

Những nguyên tắc chung dùng thuốc ở người cao tuổi để tránh những biến chứng đáng tiếc:

1. Không nhất thiết phải dùng thuốc để dự phòng và điều trị bệnh, không nên hễ nói đến bệnh là nghĩ ngay đến thuốc. Nếu dùng thực phẩm chức năng, tập dưỡng sinh, châm cứu xoa bóp, bấm huyệt, lý liệu pháp...cho kết quả tốt mà không cần dùng thuốc thì nên ưu tiên.

2. Nếu bắt buộc phải dùng thuốc mới chữa được bệnh, thì dùng càng ít loại thuốc càng tốt, chọn thuốc ít độc và hiệu lực cao; Nên chọn đường dùng thuốc an toàn nhất mà vẫn đảm bảo công hiệu và tránh tác dụng phụ.

3. Chọn liều thích hợp, tối ưu, đảm bảo vừa an toàn, vừa công hiệu, phải tính đến trạng thái cơ thể của bệnh tật của người già, khả năng giải độc của gan và đào thải của thận. Phải luôn nhớ với người cao tuổi, khi điều trị bệnh này có thể gây tác hại cho cơ thể do có thêm bệnh khác.

4. Khi dùng thuốc trong một thời gian dài, phải thực hiện đủ chế độ theo dõi, kiểm tra, nhận định kết quả, từng thời gian và điều chỉnh khi cần.