Đau thắt lưng bên phải ở nam và nữ: Nguyên nhân và cách xử trí

Nguyên nhân gây đau thắt lưng bên phải có thể là do các vấn đề về cơ và xương. Bên cạnh đó, các vấn đề về cơ quan nội tạng cũng là những nguyên nhân thường gặp gây đau thắt lưng bên phải. Ngoại trừ thận, hầu hết các cơ quan nội tạng đều nằm ở phía trước của cơ thể.

Nhưng điều đó không có nghĩa là chỉ có bệnh lý thận gây ra những cơn đau thắt lưng bên phải cho bạn. Một số cơ quan bên trong cơ thể, bao gồm buồng trứng, ruột non, ruột già và ruột thừa, tuy nằm phía trước cơ thể nhưng vẫn có các đầu dây thần kinh ở mô và dây chằng ở phía sau.

Do đó, khi bạn gặp vấn đề ở một trong những cơ quan này, nó có thể kích thích các mô hoặc dây chằng có chung một nguồn gốc thần kinh và gây đau phần sau của cơ thể bạn, mà cụ thể là đau thắt lưng bên phải.

Các vấn đề về cơ và cột sống ở thắt lưng

Theo Viện Rối loạn Thần kinh và Đột quỵ Quốc gia của Hoa Kỳ (NINDS), có đến 80% người trưởng thành ở Hoa Kỳ sẽ bị đau thắt lưng bên phải tại một thời điểm nào đó trong cuộc đời của họ. Phần lớn các cơn đau là do các vấn đề cơ học, chẳng hạn như:

• Dây chằng bị kéo căng quá mức hoặc bị rách do nâng vật nặng không đúng cách.
• Thoái hóa đĩa đệm cột sống do lão hóa, thường gặp ở người cao tuổi.
• Các cơ vùng thắt lưng bị căng do tư thế không đúng.

Điều trị các vấn đề về cơ và cột sống ở thắt lưng tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Ban đầu, bác sĩ có thể đề nghị bạn sử dụng các biện pháp đơn giản như vật lý trị liệu hoặc thuốc kháng viêm giảm đau. Nếu các phương pháp điều trị bảo tồn này không có hiệu quả hoặc nếu tình trạng bệnh của bạn nghiêm trọng thì bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật.

Các vấn đề của thận phải

Thận nằm ở hai bên cột sống và bên dưới lồng ngực. Thận phải có vị trí hơi thấp hơn thận trái, khiến thận phải nếu có bất thường thì dễ gây đau thắt lưng hơn. Các vấn đề bất thường của thận phải thường gặp bao gồm sỏi thận phải và nhiễm trùng thận phải.

Sỏi thận phải

Sỏi thận là những cấu trúc tinh thể rắn, giống như đá cuội được tạo thành từ các khoáng chất và muối dư thừa không được bài xuất ra ngoài cơ thể qua nước tiểu. Khi những viên sỏi này nằm trong niệu quản, bạn có thể cảm thấy đau nhói, đau quặn dọc theo thắt lưng, bụng dưới và vùng háng. Niệu quản có cấu trúc như một đường ống mang nước tiểu từ thận xuống bàng quang.

Với sỏi thận, cơn đau xuất hiện và biến mất khi viên sỏi di chuyển. Các triệu chứng khác bao gồm đau buốt khi đi tiểu hoặc tiểu gấp. Bạn cũng có thể gặp khó khăn trong việc làm trống hoàn toàn bàng quang của bạn gây cảm giác tiểu không hết nước tiểu hoặc lượng nước tiểu ít. Nước tiểu cũng có thể có máu do những viên sỏi thận có bờ sắc nhọn cọ xát vào niêm mạc trong quá trình nó đi xuống niệu quản.

Để điều trị, bác sĩ có thể chỉ định:

• Thuốc giúp giãn niệu quản để sỏi có thể di chuyển dễ dàng hơn và hạn chế gây đau.
• Tán sỏi bằng sóng xung kích (SWL), sử dụng sóng xung kích với sự hướng dẫn của siêu âm hoặc X-quang để phá vỡ viên sỏi.
• Phẫu thuật để loại bỏ hoặc nghiền nát viên sỏi.

Nhiễm trùng thận phải

Nguyên nhân phổ biến nhất gây nhiễm trùng thận phải là vi khuẩn, chẳng hạn như vi khuẩn E. coli, sống thường trú trong ruột và xâm nhập vào niệu quản phải của bạn, từ đó đến thận phải và gây nhiễm trùng. Các triệu chứng tương tự như các bệnh nhiễm trùng đường tiết niệu khác, bao gồm:

• Đau thắt lưng và đau bụng.
• Cảm giác rát bỏng khi đi tiểu.
• Cảm giác cần đi tiểu gấp.
• Nước tiểu đục, sẫm màu hoặc có mùi hôi.
• Khi bị nhiễm trùng thận phải, bạn có thể gặp các triệu chứng như sau:
• Mệt mỏi.
• Sốt.
• Ớn lạnh.
• Buồn nôn.
• Nôn.

Tổn thương thận vĩnh viễn và nhiễm trùng máu đe dọa tính mạng có thể là hậu quả của tình trạng nhiễm trùng thận phải không được điều trị. Vì vậy, bạn nên đến gặp bác sĩ sớm nếu bạn nghi ngờ mình bị nhiễm trùng thận phải. Bác sĩ sẽ kê đơn với thuốc đặc trị là kháng sinh để chống lại vi khuẩn gây tình trạng bệnh lý này.

Viêm ruột thừa

Ruột thừa là một đoạn ruột có hình ống nhỏ với một đầu tận, gắn vào đại tràng và nằm ở phía dưới bên phải của cơ thể. Khoảng 5% dân số, thường là từ 10 đến 30 tuổi sẽ có ruột thừa bị viêm và nhiễm trùng tại một thời điểm nào đó của cuộc đời. Tình trạng này được gọi là bệnh viêm ruột thừa. Tình trạng viêm và nhiễm trùng làm cho ruột thừa bị sưng lên. Bạn có thể bị đau bụng âm ỉ và đầy bụng khởi phát ở quanh rốn và dần dần lan sang, khu trú vùng bụng phía dưới bên phải. Cơn đau thường tiến triển nặng hơn khi bạn đi lại hoặc ấn vào vị trí đau. Đau cũng có lan đến vùng thắt lưng bên phải hoặc vùng háng. Ngoài ra, viêm ruột thừa còn có các triệu chứng khác như buồn nôn, nôn, tiêu chảy, chán ăn.

Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào của viêm ruột thừa, hãy đến cơ sở y tế sớm để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Nếu ruột thừa tiếp tục viêm và sưng lên thì nó có thể bị vỡ gây nhiễm trùng lan rộng ra khắp ổ bụng và đe doạ tính mạng.

Điều trị viêm ruột thừa chủ yếu là phẫu thuật cắt bỏ ruột thừa. Phẫu thuật này có thể được thực hiện thông qua phương pháp nội soi có xâm lấn tối thiểu trong các trường hợp viêm ruột thừa chưa biến chứng.

Nguyên nhân đau thắt lưng bên phải ở phụ nữ

Một số nguyên nhân gây đau thắt lưng bên phải chỉ xảy ra ở phụ nữ phải kể đến bao gồm lạc nội mạc tử cung và nguyên nhân do thai kỳ. Trong đó, nguyên nhân do thai kỳ có thể là tam cá nguyệt thứ nhất, thứ hai hoặc thứ ba.

Lạc nội mạc tử cung

Lạc nội mạc tử cung là tình trạng mô tử cung phát triển bên ngoài tử cung, thường là ở buồng trứng và ống dẫn trứng. Nếu mô tử cung phát triển trên buồng trứng hoặc ống dẫn trứng bên phải thì nó có thể kích thích các cơ quan và mô xung quanh, gây ra một cơn đau khởi phát ở phía trước bụng và sau đó lan ra phía sau cơ thể, ở vị trí thắt lưng bên phải.

Điều trị bao gồm sử dụng nội tiết tố hoặc phẫu thuật nội soi. Sử dụng nội tiết tố, chẳng hạn như thuốc tránh thai liều thấp, có thể giúp ức chế sự tăng trưởng của mô tử cung lạc chỗ. Phẫu thuật nội soi cũng có thể được sử dụng để loại bỏ mô tử cung lạc chỗ trong trường hợp thất bại với điều trị bằng nội tiết tố.

Nguyên nhân do thai kỳ

Đau thắt lưng nói chung cũng như đau thắt lưng bên phải nói riêng, là một tình trạng rất phổ biến trong suốt thai kỳ, bao gồm cả ba tam cá nguyệt. Tuy nhiên, thông thường thì đau thắt lưng bên phải trong thai kỳ sẽ nhẹ và có thể được giảm bớt bằng các cách sau đây:

• Tắm nước ấm.
• Đi giày dép có đế thấp.
• Xoa bóp.
• Acetaminophen (Paracetamol) là thuốc giảm đau thắt lưng bên phải, có thể dùng được trong thai kỳ. Tuy nhiên tốt nhất trước khi dùng loại thuốc này, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để đảm bảo rằng nó thật sự an toàn cho thai kỳ của bạn.

Tam cá nguyệt thứ nhất

Đau thắt lưng bên phải có thể bắt đầu xuất hiện sớm trong tam cá nguyệt thứ nhất của bạn. Nguyên nhân là do trong giai đoạn này, cơ thể bạn đã bắt đầu sản xuất một loại nội tiết tố với tên gọi là relaxin, có tác dụng nới lỏng các dây chằng của cơ thể để chuẩn bị cho việc sinh nở. Tuy nhiên, đau thắt lưng bên phải cũng có thể là một triệu chứng của sẩy thai, đặc biệt là khi nó đi kèm với chuột rút và chảy máu âm đạo. Do đó, bạn nên đến gặp bác sĩ nếu bạn bị đau thắt lưng bên phải kèm theo chuột rút hoặc xuất huyết âm đạo.

Tam cá nguyệt thứ hai và thứ ba

Có một số vấn đề có thể làm bạn bị đau thắt lưng bên phải trong tam cá nguyệt thứ hai và thứ ba. Khi tử cung ngày càng to ra để có thể chứa được em bé đang lớn của bạn, dáng đi và tư thế của bạn có thể bị thay đổi, gây ra đau thắt lưng bên phải.

Dây chằng tròn cũng là một nguyên nhân dễ dẫn đến đau thắt lưng bên phải. Dây chằng tròn là mô liên kết dạng sợi, có tác dụng nâng đỡ cho tử cung. Mang thai khiến những dây chằng tròn căng ra. Khi dây chằng này bị căng, các sợi thần kinh, mà thông thường nhất là các sợi thần kinh ở phía bên phải của cơ thể, sẽ bị kích thích và gây ra những cơn đau nhói ở vùng thắt lưng thường xuyên.

Nhiễm trùng đường tiết niệu cũng có thể gây đau thắt lưng bên phải. Việc thai to ra gây chèn ép bàng quang là nguyên nhân chính dẫn đến 4 - 5% phụ nữ bị nhiễm trùng đường tiết niệu trong thai kỳ.

Bạn nên đến gặp bác sĩ nếu bạn đang mang thai và có bất kỳ triệu chứng nhiễm trùng tiết niệu nào, bao gồm:

• Đau rát khi đi tiểu.
• Khó chịu ở bụng.
• Nước tiểu đục.

Nhiễm trùng đường tiết niệu nếu không được điều trị ở phụ nữ mang thai có thể dẫn đến nhiễm trùng thận, ảnh hưởng nghiêm trọng đến cả mẹ lẫn bé.

Nguyên nhân đau thắt lưng bên phải ở nam giới

Ở nam giới, bệnh lý xoắn tinh hoàn có thể dẫn đến đau thắt lưng bên phải. Điều này xảy ra do thừng tinh - một cấu trúc nằm bên trong bìu và cung cấp máu cho tinh hoàn, bị xoắn lại. Do đó, lượng máu đến tinh hoàn bị giảm nghiêm trọng hoặc thậm chí bị mất đi hoàn toàn. Xoắn tinh hoàn được coi là một cấp cứu y tế, tuy nhiên bệnh lý này khá hiếm gặp ở nam giới. Nếu không được tái cung cấp máu kịp thời, tinh hoàn có thể bị tổn thương không hồi phục. Để điều trị, các bác sĩ sẽ phải phẫu thuật tháo thừng tinh để cứu tinh hoàn.

Các triệu chứng của bệnh lý xoắn tinh hoàn bao gồm:

• Đau vùng háng dữ dội, đột ngột, có thể lan ra phía sau, ở bên trái hoặc bên phải, tùy thuộc vào tinh hoàn nào bị ảnh hưởng. Trong trường hợp xoắn tinh hoàn bên phải thì có thể gây đau thắt lưng bên phải.
• Sưng bìu.
• Buồn nôn và nôn ói.

Bạn cần làm gì khi bị đau thắt lưng bên phải?

Bạn cần tham khảo ý kiến của ​​bác sĩ trong trường hợp cơn đau thắt lưng bên phải mới xuất hiện gần đây và đau nhiều.

Bạn cần đến cơ sở y tế ngay lập tức nếu cơn đau quá nghiêm trọng, gây cản trở các hoạt động hàng ngày hoặc đau có kèm theo các triệu chứng khác, chẳng hạn như sốt hoặc buồn nôn.

Trong nhiều trường hợp, đau thắt lưng bên phải có thể được kiểm soát bằng các phương pháp điều trị đơn giản tại nhà hoặc điều chỉnh lối sống như sau:

• Chườm lạnh hoặc chườm nóng trong 20 đến 30 phút mỗi 2 đến 3 giờ để giảm đau.
• Dùng thuốc giảm đau không kê đơn, chẳng hạn như ibuprofen (Advil, Mortin) hoặc acetaminophen (Paracetamol) với sự hướng dẫn của bác sĩ.
• Uống ít nhất 8 ly nước 250 ml (2 lít nước) mỗi ngày và hạn chế ăn đạm động vật và muối để ngăn ngừa nguy cơ bị sỏi thận.
• Khi tắm rửa và vệ sinh cá nhân, bạn nên lau vùng kín từ trước ra sau để ngăn vi khuẩn từ ruột già xâm nhập vào đường tiết niệu và gây nhiễm trùng.
• Bạn cần nâng vật nặng đúng cách. Nâng đồ vật lên bằng cách gập đầu gối trong tư thế ngồi xổm và giữ vật nặng sát vào ngực của bạn, sau đó mới nâng lên.
• Bạn nên dành ra vài phút mỗi ngày để thực hiện các bài tập kéo giãn cơ để giúp giảm đau thắt lưng bên phải cũng như cải thiện sức mạnh, sự dẻo dai của cơ thể bạn. Ngoài ra, bạn cũng có thể thực hiện các bài tập này cùng với các hoạt động khác như đi bộ, bơi lội hoặc yoga. Cơn đau của bạn sẽ bắt đầu giảm trong vòng 2 tuần và thường sẽ khỏi hẳn sau khoảng 4 đến 6 tuần. Hãy gặp bác sĩ nếu cơn đau của bạn không cải thiện sau vài tuần tập luyện hoặc trong khi tập luyện, bạn bị đau dữ dội.

Một số bài tập kéo giãn cơ để làm giảm đau thắt lưng bên phải

Sau đây là các bài tập kéo giãn cơ mà bạn có thể tự thực hiện tại nhà để cải thiện tình trạng đau thắt lưng bên phải của mình.

Bài tập kéo giãn cơ từ mông đến gót chân

Tư thế khởi đầu: Quỳ trên tứ chi (hai tay và hai chân), với đầu gối dưới hông và tay dưới vai. Cố gắng giữ cho lưng và cổ của bạn thẳng, thả lỏng khuỷu tay.

Cách thực hiện: Từ từ di chuyển mông của bạn về phía gót chân. Giữ tư thế này trong khoảng thời gian bằng một hơi thở sâu và sau đó trở lại tư thế khởi đầu. Lặp lại bài tập từ 8 đến 10 lần.

Lời khuyên cho bạn:

• Tránh đi lại ngay bằng gót chân nếu bạn bị đau đầu gối sau khi tập.
• Để đảm bảo tư thế chính xác, bạn có thể nhờ sự trợ giúp của gương soi.
• Bạn chỉ nên thực hiện bài tập này khi bạn đang cảm thấy cơ thể thoải mái.

Bài tập xoay đầu gối

Tư thế khởi đầu: Đầu tiên bạn nằm ngửa. Bạn có thể đặt một miếng đệm phẳng, nhỏ hoặc cuốn sách dưới đầu của bạn. Hai chân bạn co lại tại đầu gối và khép song song với nhau. Giữ cho phần thân trên của bạn được thả lỏng.

Cách thực hiện: Xoay hai đầu gối sang một bên, giữ cho cả hai vai của bạn vẫn còn nằm trên sàn nhà. Giữ tư thế này trong thời gian bằng một hơi thở sâu và sau đó trở lại tư thế khởi đầu. Lặp lại bài tập từ 8 đến 10 lần, bạn nên xoay đầu gối qua lại hai bên (xoay sang phải rồi xoay sang trái).

Lời khuyên cho bạn:

• Sau khi tập, bạn chỉ nên đi lại khi cơ thể đã cảm thấy thoải mái.
• Bạn có thể đặt một chiếc gối giữa hai đầu gối của bạn trong khi tập, để tạo sự thoải mái.

Bài tập kéo giãn lưng

Tư thế khởi đầu: Đầu tiên bạn nằm sấp, đặt hai cẳng tay xuống sàn nhà, song song với thân mình, khuỷu tay hai bên gập lại. Mắt nhìn về phía sàn nhà và giữ thẳng cổ.

Cách thực hiện: Cong lưng lên bằng cách ấn cẳng tay của bạn xuống sàn nhà, đảm bảo cổ vẫn thẳng. Bạn sẽ cảm thấy căng nhẹ ở cơ bụng. Hít thở và giữ trong 5 đến 10 giây. Quay trở lại tư thế khởi đầu. Lặp lại bài tập từ 8 đến 10 lần.

Lời khuyên cho bạn:

• Khi tập, bạn không được ngửa cổ ra phía sau.
• Giữ nguyên vùng thắt lưng của bạn trên sàn nhà.

Bài tập làm mạnh cơ bụng sâu

Tư thế khởi đầu: Đầu tiên bạn nằm ngửa. Bạn có thể đặt một miếng đệm nhỏ, phẳng hoặc sách dưới đầu của bạn. Co hai chân tại đầu gối, giữ hai chân song song và khoảng cách hai chân rộng ngang với hông. Giữ cho phần thân trên của bạn thư giãn.

Cách tiến hành: Khi bạn thở ra, nhẹ nhàng nâng đùi và cẳng chân lên vuông góc với nhau, nhằm mục đích kéo các cơ ở vùng chậu và vùng bụng dưới về phía ngực của bạn, để làm cho các cơ này bị kéo giãn. Giữ trong 5 đến 10 nhịp thở và thư giãn. Lặp lại bài tập khoảng 5 lần.

Lời khuyên cho bạn:

• Đây là một bài tập đòi hỏi bạn phải thực hiện chậm và nhẹ nhàng.
• Đừng cố gắng làm kéo giãn cơ quá nhanh hoặc quá mức.

Bài tập nghiêng xương chậu

Tư thế khởi đầu: Đầu tiên bạn nằm ngửa. Bạn có thể đặt một miếng đệm nhỏ, phẳng hoặc sách dưới đầu của bạn. Co hai chân tại đầu gối, giữ hai chân song song và khoảng cách hai chân rộng ngang hông. Giữ cho phần thân trên của bạn thư giãn.

Cách tiến hành: Nghiêng xương chậu của bạn về phía gót chân cho đến khi bạn cảm thấy có một vòm cong nhẹ ở thắt lưng và sau đó trở về tư thế khởi đầu. Bạn có thể tưởng tượng xương chậu của bạn như một bát nước, khi bạn nghiêng xương chậu thì bát nước sẽ tràn về phía bụng của bạn. Lặp lại 10 đến 15 lần, bạn nên nghiêng xương chậu qua lại trong một chuyển động lắc lư chậm.

Lời khuyên cho bạn:

• Ngoài vị trí xương chậu thì các vị trí còn lại của cơ thể khi thực hiện động tác, bạn phải giữ nguyên vị trí khởi đầu.
• Bạn có thể thử đặt một tay lên bụng và một tay dưới lưng, nếu bạn tập đúng cách thì bạn sẽ cảm thấy các cơ bắp hoạt động ở những vị trí này.

(HoiBenh chuyển ngữ từ Healthline - NHS)

Xem thêm:

• Điều trị hiệu quả đau thắt lưng bằng Đông y
• Tìm hiểu về đau thắt lưng và bệnh lý cột sống
• Đau thắt lưng cột sống: Điều trị bằng thuốc có khỏi hẳn không?