Dấu hiệu sớm cảnh báo bệnh bạch cầu

Bệnh bạch cầu có tên gọi khác là bệnh ung thư máu. Bệnh xảy ra khi các tế bào bạch cầu bất thường xâm lấn các tế bào bạch cầu khỏe mạnh và dẫn đến nhiều vấn đề nghiêm trọng. Bệnh có nhiều loại khác nhau và có thể tiến triển nhanh hoặc chậm. Mỗi người nên biết về những dấu hiệu ban đầu của bệnh để phát hiện kịp thời và có phương pháp điều trị đúng.

Bệnh bạch cầu - hay còn gọi là bệnh ung thư máu, bệnh máu trắng, là một trong số những căn bệnh ung thư khá phổ biến hiện nay thuộc loại ung thư ác tính.

Khi mắc bệnh, cơ thể chúng ta sản sinh ra một số lượng lớn những tế bào máu bất thường. Trong đa số các kiểu bệnh ung thư máu, những tế bào dị thường là những tế bào bạch cầu. Tế bào ung thư bạch cầu có hình dáng khác so với những tế bào máu thông thường và chúng không thực hiện đúng chức năng của mình.

Bạch cầu trong cơ thể vốn đảm nhận nhiệm vụ bảo vệ cơ thể nên chúng cũng khá "hung dữ", khi bị tăng số lượng một cách đột biến sẽ làm chúng thiếu "thức ăn" và có hiện tượng ăn hồng cầu. Hồng cầu bị phá hủy, không đủ lượng hồng cầu có thể khiến người bệnh sẽ có dấu hiệu bị thiếu máu dẫn đến chết. Ung thư máu cũng là căn bệnh ung thư duy nhất không tạo ra u (ung bướu).

Phân loại bệnh bạch cầu

Người ta thường chia bệnh bạch cầu thành nhiều loại dựa trên nguồn gốc và tốc độ phát triển, giữa chúng có sự khác biệt rất lớn, bao gồm bệnh bạch cầu cấp tính và mạn tính:

• Bệnh bạch cầu cấp tính là khi các tế bào nguyên thủy, chưa phát triển hoàn toàn bị đột biến thành ung thư. Chúng phát triển rất nhanh, nếu không được chữa trị, các tế bào này sẽ gặp vấn đề trong một thời gian ngắn.
• Bệnh bạch cầu mạn tính lại do các tế bào đã phát triển hoàn toàn trở thành ung thư, thường bệnh phát triển vô cùng chậm, sau nhiều năm mới xuất hiện vấn đề.

Một cách phân loại nữa là dựa trên dòng bạch cầu bị ảnh hưởng trong cơ thể như: các tế bào dòng tủy hoặc dòng lympho và tiến triển của mỗi dòng đó. Theo cách này thì có 4 loại bệnh bạch cầu chính gồm:

• Bệnh bạch cầu lymphoblastic cấp tính
• Bệnh bạch cầu myeloid cấp tính (hay bệnh bạch cầu nguyên bào tủy cấp tính)
• Bệnh bạch cầu lymphocytic mạn tính
• Bệnh bạch cầu myeloid mạn tính (hay bệnh bạch cầu nguyên bào tủy mạn tính)

Cho đến nay người ta vẫn chưa tìm ra nguyên nhân chính xác gây bệnh bạch cầu. Tuy nhiên, qua nhiều nghiên cứu người ta có thể thấy, bệnh này xuất hiện có thể là do các tác động của môi trường như ô nhiễm hóa học hay nhiễm chất phóng xạ hoặc cũng có thể là do di truyền.

Điều trị bệnh bạch cầu khá tốn kém và có tỉ lệ tử vong cao. Vì vậy, phát hiện và điều trị sớm có yếu tố quan trọng quyết định sự sống còn của người bệnh.

Để phát hiện sớm những dấu hiệu ban đầu của bệnh này, chúng ta có thể dựa trên những triệu chứng thông thường và xét nghiệm kiểm tra:

Phương pháp 1: Phát hiện triệu chứng thông thường

• Kiểm tra các triệu chứng giống như triệu chứng bị cúm:

Bao gồm các triệu chứng như sốt, mệt mỏi hoặc ớn lạnh. Nếu các triệu chứng thuyên giảm và bạn khỏe lại sau vài ngày, có thể bạn chỉ bị cúm. Nếu các triệu chứng không thuyên giảm, bạn nên đi khám. Người bị bệnh bạch cầu thường nghĩ mình chỉ bị cảm cúm hoặc mắc các bệnh nhiễm trùng khác. Do đó hãy chú ý đặc biệt đến các triệu chứng sau:

• Mệt mỏi, suy nhược kéo dài: Mệt mỏi mãn tính hoặc suy nhược kéo dài thường là triệu chứng ban đầu của bệnh bạch cầu. Vì đây là triệu chứng khá phổ biến nên nhiều người thường xem nhẹ
• Chảy máu cam thường xuyên hoặc nghiêm trọng
• Nhiễm trùng thường xuyên: Bệnh bạch cầu gây tổn thương cho tế bào bạch cầu khỏe mạnh, do đó người bị bệnh thường xuyên bị nhiễm trùng.
• Sụt cân không rõ nguyên nhân: Chúng ta cần theo dõi cân nặng vì sụt cân nhiều và không rõ nguyên nhân thường là triệu chứng của bệnh bạch cầu và các loại ung thư khác.
• Viêm hạch bạch huyết: Nếu thấy khối u bất thường hoặc sưng bạch huyết ở các tuyến và hạch bạch huyết, bạn nên đi xét nghiệm bệnh bạch cầu.
• Sưng lá lách hoặc gan
• Dễ chảy máu hoặc bầm tím: Cần lưu ý vì người bị bệnh bạch cầu thường có xu hướng dễ bị bầm tím và chảy máu. Cần lưu ý nếu chỉ một va chạm nhẹ đã bị bầm tím hoặc một vết đứt nhỏ cũng chảy nhiều máu vì đây là triệu chứng đặc biệt quan trọng.
• Chảy máu nướu: Bạn cũng nên cẩn thận nếu bị chảy máu nướu không phải do các bệnh về răng lợi.
• Xuất hiện các đốm đỏ trên da: Đi khám ngay nếu trên da bỗng dưng xuất hiện các đốm đỏ, tròn và nhỏ giống phát ban và mọc thành cụm trên da. Những đốm đỏ nhìn rất đặc biệt và không giống với các đốm thông thường xuất hiện sau khi tập thể dục hoặc bị mụn trứng cá.
• Đổ nhiều mồ hôi
• Đau hoặc nhức xương: Lưu ý tình trạng đau hoặc nhức xương tuy không phải là triệu chứng phổ biến, nhưng cũng có thể xuất hiện. Nếu cảm thấy đau nhức xương không rõ nguyên do, bạn nên đi xét nghiệm. Vì tủy xương chứa quá nhiều tế bào bạch cầu sẽ gây đau xương.

Các yếu tố nguy cơ: Việc nhận biết các yếu tố này là vô cùng quan trọng, bạn có nguy cơ mắc bệnh cao hơn người bình thường nếu:

• Đã từng điều trị ung thư bằng hóa trị hoặc xạ trị
• Rối loạn di truyền
• Hút thuốc lá
• Tiền sử gia đình có người thân bị bệnh bạch cầu
• Tiếp xúc với hóa chất (như benzen và các dẫn xuất của nó)

Phương pháp 2: Xét nghiệm bệnh bạch cầu

• Kiểm tra sức khỏe thể chất: Các bác sĩ sẽ kiểm tra xem da bạn có bị xanh xao bất thường hay không. Thiếu máu liên quan đến bệnh bạch cầu có thể khiến da xanh xao. Bác sĩ cũng sẽ kiểm tra xem hạch bạch huyết có bị sưng, hoặc gan và lá lách có lớn hơn bình thường hay không bằng phương pháp siêu âm ổ bụng.
• Xét nghiệm máu (sinh hóa máu): Xét nghiệm máu sẽ giúp đánh giá số lượng bạch cầu hoặc tiểu cầu. Nếu số lượng bạch cầu hoặc tiểu cầu cao đáng kể, bạn có thể trải qua nhiều xét nghiệm hơn (MRI, chọc dò tủy sống, chụp CT).
• Xét nghiệm sinh thiết tủy xương: Bác sĩ sẽ chọc một chiếc kim mảnh và dài vào xương vùng thắt lưng để lấy tủy. Mẫu tủy sẽ được đưa đến phòng thí nghiệm để tìm xem có tế bào gây bệnh bạch cầu hay không. Tùy thuộc vào kết quả mà các bác sĩ có thể yêu cầu làm thêm các xét nghiệm bổ sung.
• Tiếp nhận và chẩn đoán: Sau khi kiểm tra toàn diện trạng thái của người bệnh, bác sĩ sẽ đưa ra chẩn đoán về bệnh. Thời gian chẩn đoán có thể hơi lâu vì phải chờ kết quả xét nghiệm (có thể lên đến vài tuần).

Người trưởng thành có thể mắc tất cả các loại bệnh bạch cầu còn trẻ nhỏ thường mắc bạch cầu nguyên bào lymphô cấp tính (ALL).

Tuy nhiên cả hai nhóm đối tượng này đều có nguy cơ bị bạch cầu nguyên bào tủy cấp tính (AML), nhưng ở trẻ em bệnh phát triển nhanh hơn ở người lớn.

Hai dạng bệnh bạch cầu mãn tính là bạch cầu nguyên bào lymphô mãn tính (CLL) và bạch cầu nguyên bào tủy mãn tính (CML) thưởng xảy ra ở người lớn. Triệu chứng của bệnh có thể xuất hiện sau vài năm.

Với việc cung cấp phương pháp nhận biết các dấu hiệu của bệnh bạch cầu trên đây, mỗi người cần chủ động để ý phát hiện những bất thường ở bản thân. Chủ động đi khám và điều trị sớm nhất có thể.

Xem thêm:

• Bệnh bạch cầu cấp mãn tính có chữa được không?
• Bệnh bạch cầu cấp có di truyền không?