Đại học Dược Hà Nội bào chế thành công thuốc điều trị bệnh ung thư

điều chế được liposome doxorubicin, loại thuốc sẽ đánh bại được căn bệnh ung thư tử thần tại Việt Nam vào một ngày không xa.

Nỗi ám ảnh mang tên "ung thư"

Chưa bao giờ ung thư lại đáng lo ngại như bây giờ bởi những nguyên nhân dường như hiện hữu xung quanh cuộc sống của chúng ta hàng ngày như môi trường ô nhiễm, thực phẩm bẩn, hóa chất tràn lan... Theo thống kê của Bộ Y tế, mỗi năm nước ta có khoảng 150 nghìn người mới mắc và 100 nghìn người tử vong vì ung thư. Và mới đây con số thống kê của Bệnh viện K cho biết 5 năm trước, mỗi ngày phòng khám Bệnh viện K tiếp nhận khoảng 700 - 800 bệnh nhân bị ung thư thì ngày nay con số này tăng vọt lên đến hơn 1.000 bệnh nhân, tức là tăng khoảng 10-20% mỗi năm. Và Liên Hiệp Quốc cũng đưa ra con số bi quan khi từ 14 triệu người bị ung thư và tử vong vào năm 2012 sẽ tăng lên đến 22 triệu người sau 20 năm nữa, tức khoảng 60%. Đồng nghĩa với việc số người tử vong tăng từ 8,2 triệu người mỗi năm lên 13 triệu người/năm.

Đối mặt với bảng án tử thần và nỗi khổ điều trị ung thư

Bệnh nhân bị ung thư phần lớn sẽ được điều trị bằng hóa trị, xạ trị nhằm tiêu diệt những tế bào ung thư trong cơ thể. Tuy nhiên các phương pháp này như “con dao hai lưỡi”, một mặt nó có thể tiêu diệt những tế bào ác tính nhưng bên cạnh đó nó cũng có thể dễ dàng triệt tiêu luôn cả những tế bào lành, khỏe mạnh, làm cho người bệnh mệt mỏi, suy nhược... và thậm chí tử vong vì suy kiệt chứ không phải vì bệnh. Khắc phục tình trạng ấy, nhóm nghiên cứu của Trường Đại học Dược Hà Nội đã nỗ lực điều chế thuốc chữa ung thư hướng đích, nghĩa là điều trị đúng vào tế bào ung thư mà vẫn không gây ảnh hưởng hay làm tổn hại đến các tế bào xung quanh.

Liposome doxorubicin là gì?

- Doxorubicin là một loại anthracycline hóa trị được sử dụng đơn độc hoặc kết hợp với phương pháp điều trị hay các thuốc khác để điều trị một số dạng khác nhau của ung thư. Tác dụng của nó là làm chậm hoặc ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư. Thuốc được tiêm vào tĩnh mạch với liều lượng dựa trên tình trạng, kích thước cơ thể và khả năng đáp ứng điều trị của người bệnh.

- Liposome là những tiểu phân hình cầu có kích thước nano, có cấu trúc gồm một hoặc nhiều lớp màng lipid kép bao quanh một lõi chứa hoạt chất. Liposome được coi là một hệ vận chuyển lý tưởng với khả năng chứa, bảo vệ, vận chuyển và giải phóng hoạt chất vào những vị trí mong muốn trong cơ thể một cách chính xác và đúng liều lượng. Doxorubicin có đặc tính dễ tan trong nước vì vậy nhóm nghiên cứu đã đưa dược phẩm này vào trong khoang nước của liposome nhờ vào sự chênh lệch pH, đặc tính ion hóa của liposome và cuối cùng kết quả thành công.

Điểm mới đáng chú ý trong thuốc điều trị ung thư

- Trong sản phẩm này có 3 điểm đáng chú ý đó là công nghệ bào chế nanolyposone (lyposone ở dạng nano), thuốc sẽ truyền được qua đường tĩnh mạch và tá dược gần gũi với màng tế bào, làm chất mang để thuốc giải phóng hiệu quả hơn.

- Điều đáng nói nhất của thuốc này là chỉ diệt khối u ác tính mà không gây tổn hại đến tế bào lành tính, đồng thời giảm thấp nhất độc tính của thuốc đối với cơ thể.

- Việc nghiên cứu thành công sản phẩm đã mở ra cơ hội sản xuất được sản phẩm chưa từng có tại Việt Nam và giảm giá thành điều trị vốn rất đắt đỏ, nhiều người bệnh nghèo không có cơ hội. Và đây cũng được xem như là một bước tiến mới trong ngành y học nước nhà.

Lợi ích nhân đôi từ liposome doxorubicin

Ngoài chữa được ung thư thì sản phẩm cũng có thể sử dụng điều trị nấm, với thành phần trong thuốc có chứa Amphotericin B. Đây là một loại kháng sinh chống nấm, được sử dụng trong các trường hợp nhiễm nấm nặng, có thể gây tử vong ở những bệnh nhân bị sốt, lượng bạch cầu trong máu thấp (bạch cầu trung tính) hoặc bệnh nhân có hệ miễn dịch suy yếu (người nhiễm HIV, ghép tạng hoặc ung thư). Thuốc hoạt động bằng cách ngăn chặn sự phát triển của nấm nhờ gắn vào sterol, chủ yếu là ergosterol ở màng tế bào nấm làm biến đổi tính thấm của màng. Để khắc phục được độc tính có thể xảy ra, nhóm nghiên cứu đã dựa vào đặc điểm không tan trong nước của amphotericin B để bào chế thuốc dưới dạng liposome bằng cách tạo phức với phospholipid kép của lớp vỏ liposome. Liposome amphotericin B đã được thử nghiệm trên chuột có cấy tế bào ung thư ở người trong phòng thí nghiệm và cũng ghi nhận được thành công nhất định.

Được biết, hiện Bộ Khoa học và Công nghệ đã có dự định hỗ trợ giai đoạn 2 của nghiên cứu, với mục đích nhằm sản xuất sản phẩm này trên quy mô lớn và sẽ tiến hành thử nghiệm lâm sàng trực tiếp trên cơ thể người. Sau đó thử tương đương sinh học và bắt đầu đưa thuốc ra thị trường.

Lưu ý khi điều trị thuốc liposome doxorubicin

Để điều trị ung thư liposome doxorubicin, các nhà nghiên cứu cũng đưa ra lời cảnh báo chú ý với đặc tính của thuốc không nên để dính vào da và mắt. Nếu chẳng may để thuốc chạm vào da, phải rửa ngay bằng xà phòng và nước. Trường hợp thuốc dính vào mắt, phải rửa mắt với nhiều nước trong 15 phút. Những người chăm sóc nên dùng găng tay để tránh tiếp xúc với nước tiểu của bệnh nhân hoặc chất dịch cơ thể khác ít nhất 5 ngày sau khi điều trị.