Chữa u nang buồng trứng khi mang thai

Hiện nay, tỉ lệ mắc u nang buồng trứng khá cao, chiếm 5-10% phụ nữ. Trong đó, tỉ lệ u nang buồng trứng khi mang thai chiếm 0.26% (nghiên cứu thống kê của Bệnh viện Phụ Sản Trung Ương). Bài viết sau đây sẽ thông tin đến mẹ bầu những kiến thức về u nang buồng trứng khi mang thai và hướng điều trị căn bệnh này.

Có hai loại u nang buồng trứng khi mang thai là u cơ năng và u thực thể.

• U cơ năng xuất hiện khi có sự thay đổi hormone nội tiết lúc mang thai. Đây là u nang sinh lý, thông thường sẽ tự mất đi sau 12 tuần thai.
• U nang thực thể là dạng u nang bệnh lý, có tính nguy hiểm, cần chữa trị. Trong một số trường hợp u thực thể (lành tính hoặc ác tính) phát triển to có thể dẫn đến đau bụng, biến chứng chảy máu trong nang hoặc xoắn nang. Nếu u buồng trứng có biến trứng xoắn, vỡ có thể dẫn đến sảy thai hoặc đẻ non. Thậm chí khối u trong buồng trứng hoại tử, gây tử vong cho người mẹ và con. Trường hợp bị u buồng trứng xoắn, vỡ phải mổ cấp cứu ngay. Nếu u buồng trứng ác tính có thể phải chấm dứt thai kỳ sớm.

U nang buồng trứng cũng có thể dẫn tới vô sinh khi các tổ chức của buồng trứng bị hủy hoại hoàn toàn. U nang buồng trứng khi mang thai có thể gây sảy thai do hoàng thể phát triển không đầy đủ trong những tuần đầu tiên mang thai hoặc do khối u chèn ép tử cung, kích thích tử cung co bóp, thai bị đẩy ra ngoài. Trường hợp thai nhi phát triển bình thường trong hai quý đầu, nhưng khi bước sang quý thứ ba, khối u to lên chèn ép và kích thích tử cung co bóp gây sinh non.

Thông thường đến tháng thứ 7 hay thứ 8 của thai kỳ, đầu thai nhi phải tự động quay xuống dưới để dễ ra ngoài khi sinh. U nang buồng trứng khi mang thai có thể khiến ngôi thai bất thường như ngôi ngang, ngôi ngược ... cản trở quá trình chuyển dạ bình thường mà phải mổ lấy thai. Khi u quá to chèn ép lên bàng quang, trực tràng gây bí tiểu, táo bón.

Triệu chứng u nang buồng trứng không rõ ràng, phụ nữ thường được phát hiện u nang buồng trứng qua khám thai định kỳ hoặc khi u lớn, có biến chứng hoặc u ác tính. Thai phụ có thể có một vài dấu hiệu mơ hồ như:

• Đau lưng.
• Cảm giác hơi căng vùng bụng, thấy bụng to hơn tuy nhiên ở phụ nữ mang thai thường khó phát hiện điều này.
• Đau vùng chậu (bụng dưới) liên tục hoặc đau từng cơn, đau lan ra sau lưng hoặc lan xuống hai đùi, đau khi giao hợp, nôn, buồn nôn...
• Nếu u nang lớn, dễ gây chèn ép trực tràng hoặc bàng quang, làm rối loạn tiểu tiện, táo bón.
• Gầy, ốm, sụt cân, đau bụng liên tục và dữ dội, khó thở, bụng báng... đó là dấu hiệu của biến chứng chèn ép hoặc u buồng trứng bị xoắn, vỡ hoặc thoái hóa thành ung thư buồng trứng.

Mỗi khối u có một bản chất khác nhau, tùy theo tính chất của nó mà có phương pháp theo dõi, điều trị thích hợp.

• Đối với trường hợp u nang cơ năng, thai phụ sẽ được theo dõi, siêu âm định kì. U có thể tự biến mất mà không cần tác động vào.
• Đối với trường hợp u nang thực thể, cần được thăm khám cẩn thận hơn về bản chất, hình thái, kích thước khối u, lành tính hay ác tính để quyết định có tiến hành phẫu thuật u nang buồng trứng khi mang thai hay không.

Phẫu thuật u nang buồng trứng có hai phương pháp: mổ hở và mổ nội soi.

• Trường hợp u thực thể lành tính và không có biến chứng: sau khi đã chắc chắn về bản chất của khối u, bác sĩ sẽ quyết định phẫu thuật vào ba tháng giữa của thai kì.
• Trường hợp u thực thể ác tính: phẫu thuật cắt bỏ u càng sớm càng tốt. Đồng thời bắt buộc phải chấm dứt thai kỳ để ưu tiên tính mạng của người mẹ. Bên cạnh đó phải kết hợp hóa trị, xạ trị.
• Đối với u nang buồng trứng có biến chứng xoắn, vỡ nang: phẫu thuật ngay lập tức bất kể ở giai đoạn nào của thai kì.

Tiến hành phẫu thuật cắt bỏ khối u ở giai đoạn nào đều tiềm tàng một nguy cơ nhất định gây sẩy thai, sinh non. Tuy nhiên, theo lời khuyên của các bác sĩ chuyên khoa, mổ cắt u nang buồng trứng ở giai đoạn 3 tháng đầu thai kì là nguy hiểm nhất, tỉ lệ thai lưu rất cao. Thai nhi và cơ thể người mẹ giai đoạn này vô cùng nhạy cảm, bất kì tác động nào vào ổ bụng cũng dễ xảy ra nguy hiểm. Bên cạnh đó, vào tam cá nguyệt thứ nhất, hoàng thể thai kì ở buồng trứng vẫn có chức năng sinh ra hormon nuôi dưỡng và duy trì thai nhi.

Ngoài ra, những loại thuốc sử dụng trong quá trình phẫu thuật không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thai phụ mà còn có nguy cơ tác động lên em bé. Nếu chỉ định phẫu thuật được đưa ra với u nang buồng trứng, bác sĩ sẽ chọn tiến hành vào thời điểm ba tháng giữa - giai đoạn tương đối an toàn so với đầu và cuối thai kỳ.

Tuy nhiên, các mẹ bầu trong trường hợp phải phẫu thuật cũng đừng quá lo lắng. Việc xử trí u nang buồng trứng đúng thời điểm bằng phương pháp phẫu thuật nội soi an toàn cho cả mẹ và em bé. Bác sĩ sẽ luôn luôn đồng hành cùng thai phụ và đưa ra những phương án tối ưu.

Phẫu thuật thường áp dụng hiện nay là nội soi. Nội soi cắt u nang buồng trứng khi mang thai đa phần tiến hành vào tuần thai thứ 13 - 14. Lúc này thai đã qua 12 tuần, hoàng thể thai kỳ ở buồng trứng đã ngừng vai trò tiết hormon nuôi dưỡng thai. Việc tác động lên buồng trứng không còn ảnh hưởng đến sự phát triển thai nghén. Nếu phẫu thuật muộn hơn, tuổi thai càng lớn thì tử cung càng to ra, quá trình nội soi sẽ gặp nhiều khó khăn.

Trường hợp mổ muộn, khối u quá lớn thì sẽ không thể tiến hành nội soi mà phải mổ hở, nguy cơ tai biến cao hơn. Tuần thai thứ 13-14 là thời điểm tối ưu để phẫu thuật u nang buồng trứng khi mang thai. Kích thước nang buồng trứng trung bình thường là 8,2 cm, trường hợp có kích thước lớn nhất có thể lên đến 15 cm.

Phương pháp phẫu thuật nội soi chỉ định cho trường hợp thai bình thường, thai nhi đang sống và không có bất kì dấu hiệu dọa sẩy thai nào. Đây là điều kiện cần. Điều kiện đủ là khối u không quá to, ổ bụng của thai phụ không có sẹo mổ cũ.

Trước khi quyết định mang thai, phụ nữ nên đi siêu âm ổ bụng để kiểm tra xem mình có bị u nang buồng trứng hay không. Nếu có hãy tham khảo ý kiến bác sĩ về việc chữa trị và nhận lời khuyên về kế hoạch sinh con.

Khám phụ khoa định kỳ hàng năm hoặc 6 tháng/lần (dù có hoặc không có ý định mang thai) là việc làm tốt nhất. Việc phát hiện sớm và điều trị u nang buồng trứng là vô cùng quan trọng. U nang được phát hiện càng sớm thì càng giảm đi nguy cơ ảnh hưởng đến thiên chức làm mẹ của người phụ nữ.

Xem thêm:

• Đa nang buồng trứng khi mang thai lần đầu phải làm sao?
• Cách điều trị u nang buồng trứng