Cách điều trị viêm họng và viêm amidan cấp

Các dấu hiệu của viêm họng đơn thuần bao gồm: đau họng và sốt

Nếu xảy ra viêm amidan cấp, người bệnh sẽ xuất hiện các triệu chứng:

• Đau họng nặng
• Nuốt khó và đau
• Đau lan đến tai
• Sốt và ớn lạnh
• Mất giọng (do bộ phận phát âm bị viêm)
• Đau đầu
• Các hạch bạch huyết ở cổ ấn mềm và sưng to
• Amidan cấp bị đỏ, sưng và xuất hiện mảng trắng.

Biến chứng của viêm họng và viêm amidan cấp

Viêm họng và amidan cấp thường không nghiêm trọng nhưng rất dễ dẫn đến các biến chứng nếu không được điều trị kịp thời:

• Amidan sưng to có thể chặn đường thở và gây tắc nghẽn đường thở, dẫn đến ngưng thở khi ngủ.
• Nhiễm trùng có thể lan đến các mô xung quanh đó, dẫn đến việc tích tụ mủ giữa amidan và các mô này (gọi là nhiễm trùng và áp xe quanh amidan). Nó cũng có thể lan rộng đến cổ gây ra ổ mủ ở cổ (áp xe họng và áp xe khoang sau họng). Người bệnh có thể gặp khó khăn khi nuốt, chảy nước dãi, cứng cổ hoặc đau và khó thở.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây viêm amidan cấp

Viêm họng và viêm amidan cấp được gây ra chủ yếu là do virus, hoặc là kết quả của nhiễm khuẩn (ít phổ biến hơn).

Trường hợp nếu chỉ đau họng thông thường, nguyên nhân là viêm họng cấp tính. Trong trường hợp nhiễm khuẩn hoặc nhiễm virus trầm trọng hơn, bệnh sẽ chuyển thành viêm amidan cấp, khi đó amidan bị viêm tấy, sưng và đau.

Viêm amidan cấp do virus

Có rất nhiều loại virus gây viêm amidan cấp, ví dụ như: Adenovirus, virus cúm, virus á cúm, virus hợp bào hô hấp, ..., có thể bị ảnh hưởng từ virus gây viêm đường hô hấp trên, ngoài ra còn do virus gây bệnh bạch cầu đơn nhân (virus Epstein-Barr).

Bệnh viêm amidan cấp tính do virus Epstein - Barr còn được gọi là “bệnh hôn” vì bệnh lây qua nước bọt và thường ảnh hưởng đến thanh thiếu niên và thanh niên. Nó được đặc trưng bởi các triệu chứng:

• Viêm họng
• Sốt
• Sưng hạch bạch huyết
• Sưng amidan và mệt mỏi
• Các biểu hiện lâm sàng khác: lá lách sưng, gan sưng và viêm gan, lượng tiểu cầu và bạch cầu thấp.

Viêm amidan cấp do vi khuẩn

Viêm amidan cũng có thể được gây ra bởi nhiễm khuẩn, ví dụ như: loài Streptococcus, Staphylococcus. Viêm amidan cấp tính do loại vi khuẩn Streptococcus nhóm A gây ra, được gọi là viêm họng liên cầu khuẩn.

Các triệu chứng gây ra bởi viêm họng liên cầu khuẩn bao gồm:

• Đau họng đột ngột và đau khi nuốt
• Viêm hạch bạch huyết ở cổ
• Sốt cao
• Không có các triệu chứng của bệnh đường hô hấp trên (như chảy nước mũi, tắc mũi).

Vì hầu hết các trường hợp viêm amidan là do virus, nên chỉ có thể điều trị các triệu chứng bằng thuốc giảm đau, thuốc hạ sốt và cấp đủ nước. Tuy nhiên, nếu bị bệnh do viêm họng liên cầu khuẩn hoặc do các vi khuẩn khác, có thể cần điều trị bằng kháng sinh.

Trẻ em trong độ tuổi đi học dễ bị nhiễm virus, vi khuẩn gây nhiễm trùng đường hô hấp trên và viêm amidan do chúng sinh hoạt ở trường rất đông đúc, ít thực hiện các biện pháp vệ sinh.

Chẩn đoán

Bác sĩ sẽ tiến hành chẩn đoán viêm amidan cấp và các biến chứng của bệnh thông qua: xem xét bệnh sử, khám thực tế và chỉ định chụp X-quang các khu vực quanh cổ họng nếu cần. Ngoài ra, bác sĩ có thể yêu cầu làm xét nghiệm máu toàn phần hoặc lấy mẫu phết tế bào ở cổ họng để làm xét nghiệm.

Phương pháp điều trị viêm amidan cấp

Viêm amidan cấp tính do virus thường khu trú và chỉ cần điều trị triệu chứng là đủ. Tuy nhiên, nếu bị viêm amidan do vi khuẩn, bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng kháng sinh để điều trị dứt điểm. Việc ngừng sử dụng kháng sinh giữa chừng có thể khiến vi khuẩn phát triển trở lại và đề kháng kháng sinh.

Cách phòng ngừa bệnh viêm họng và viêm amidan cấp

• Virus và vi khuẩn gây viêm họng, viêm amidan cấp, có tính chất lây lan mạnh. Việc vệ sinh cá nhân và rửa tay thường xuyên là cách tốt nhất để phòng ngừa nhiễm bệnh. Hãy hướng dẫn và khuyến khích con bạn thực hiện các công việc này thường xuyên.
• Các biện pháp phòng ngừa khác bao gồm: không dùng chung ly nước, dụng cụ ăn uống, che miệng khi ho, hắt hơi và tránh tiếp xúc gần với bất kỳ ai bị bệnh.
• Cha mẹ nên cho con ở nhà nếu các bé bị bệnh, để tránh lây lan mầm bệnh cho các bạn khác ở trường.

Phương pháp tự chăm sóc khi viêm amidan cấp tại nhà

Hầu hết các trường hợp viêm amidan là do virus và không cần dùng kháng sinh. Bác sĩ sẽ kê đơn thuốc để giảm đau, giảm sưng và hạ sốt nếu cần, sẽ mất khoảng 1-2 tuần để người bệnh phục hồi sức khỏe hoàn toàn. Biện pháp được khuyến cáo là uống nhiều nước để ngăn ngừa mất nước, và sử dụng thực phẩm để tăng sức đề kháng của cơ thể.

• Uống nước ấm, ăn các món ở thể lỏng, chẳng hạn như cháo, súp, canh và trà.
• Súc miệng bằng nước muối ấm.
• Uống paracetamol hoặc ibuprofen để giúp hạ sốt và giảm đau.

Chú ý, không nên chỉ định dùng aspirin cho trẻ em vì chúng nguy cơ cao mắc hội chứng Reye. Đây là bệnh lý não - gan, chủ yếu xuất hiện ở trẻ em, tuy ít gặp nhưng rất nguy hiểm, gồm hai nhóm triệu chứng: hội chứng não cấp và thoái hóa mỡ ở các phủ tạng (não, thận, tim, nhất là gan), bệnh thường nặng và có tỷ lệ tử vong cao.

Những người được chẩn đoán mắc bệnh bạch cầu đơn nhân nhiễm trùng không nên hoạt động gắng sức trong vòng một tháng bị bệnh vì nguy cơ bị vỡ lá lách.

Phẫu thuật cắt amidan

Bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật cắt amidan cho bệnh nhân trong những trường hợp sau:

• Người bị viêm họng nặng từ 7 lần trở lên trong vòng một năm
• Người bị viêm họng nặng khoảng 5 lần mỗi năm, trong 2 năm liên tiếp
• Người bị viêm họng nặng khoảng 3 lần mỗi năm, trong 3 năm liên tiếp
• Người bị viêm amidan mãn tính

Bác sĩ cũng có thể khuyến cáo cắt amidan để điều trị ổ áp xe vùng hầu họng trong trường hợp điều trị bằng kháng sinh không cải thiện, hoặc amidan sưng to gây chèn ép đường thở, khiến người bệnh khó thở.

Sai khi phẫu thuật, người bệnh sẽ mất khoảng 2-4 tuần để phục hồi sức khỏe hoàn toàn.

Xem thêm:

• Trẻ hay bị viêm amidan tái phát có nên cắt amidan hay không?
• Nguyên nhân gây viêm họng amidan và cách điều trị
• Viêm amidan mủ có triệu chứng gì?