Cách điều trị bệnh lậu ở nam giới tại nhà

Bệnh lậu là một bệnh da liễu tại cơ quan sinh dục do song cầu khuẩn lậu Gram âm (-), tên khoa học là Neisseria gonorrhoeae gây nên. Những năm gần đây, bệnh lậu có xu hướng tăng lên. Theo Thống kê của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), mỗi năm thế giới có khoảng 300 triệu người mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục, trong đó có 62 triệu bệnh nhân lậu. Ở Việt Nam, mỗi năm ước tính có khoảng 50.000 - 100.000 ca bệnh lậu.

Bệnh lậu thường gặp ở người trẻ, tỉ lệ bệnh ở thành thị nhiều hơn nông thôn. Bệnh chủ yếu biểu hiện tại cơ quan sinh dục, một số trường hợp phát hiện tổn thương ở các vùng da, niêm mạc khác như hậu môn, họng và có thể có biểu hiện toàn thân. Bệnh được phát hiện có triệu chứng rầm rộ ở nam nhiều hơn nữ. Do đó, trong khuôn khổ bài viết này, chúng ta chỉ nói đến bệnh lậu ở nam giới.

Bệnh có thể biểu hiệu đơn lẻ, hoặc phối hợp với một số tác nhân gây viêm niệu đạo khác, như Chlamydia trachomatis rất thường gặp, hoặc nấm, trùng roi, ureplasma ít gặp hơn.

Nguyên nhân gây bệnh lậu được tìm thấy là song cầu khuẩn lậu Neisseria gonorrhoae, được Neisseria tìm ra năm 1879. Song cầu khuẩn lậu có đặc điểm:

• Có hình hạt cà phê, sắp xếp thành từng cặp.
• Bắt màu Gram âm (-), nằm trong bạch cầu đa nhân.
• Dài khoảng 1,6μ, rộng 0,8μ, khoảng cách giữa hai vi khuẩn là 0,1μ.
• Phát triển rất nhanh khi nuôi cấy trong môi trường thạch máu hoặc nước báng.
• Sức đề kháng yếu: song cầu khuẩn lậu chỉ tồn tại được một vài giờ khi ra khỏi cơ thể.

Con đường lây truyền bệnh lậu chủ yếu là quan hệ tình dục với người mắc bệnh. Một số ít trường hợp khác có thể do dùng chung chậu, khăn tắm, qua quần áo, chăn màn,... có mang lậu cầu khuẩn. Mẹ mắc lậu, nếu không được điều trị hoặc dự phòng cho con, trẻ sơ sinh có thể bị viêm kết mạc do lậu.

Xét về giải phẫu cơ quan sinh dục - tiết niệu của nam giới: Niệu đạo ở nam giới nằm một phần trong dương vật, dài khoảng 16cm, bao gồm niệu đạo trước và niệu đạo sau, giới hạn bằng cơ thắt vân. Vì chiều dài khá lớn, nên niệu đạo đi qua và liên quan với nhiều tổ chức giải phẫu khác, từ ngoài vào trong có thể kể đến như: bao quy đầu, khuyết Morgani, các tuyến Littre, tuyến tiền liệt, thông với túi tinh, ống dẫn tinh, mào tinh hoàn, tinh hoàn. Do đó, khi song cầu khuẩn lậu xâm nhập, chúng có thể gây nên các tổn thương tại niệu đạo và các tổ chức lân cận. Song cầu khuẩn càng mạnh, bệnh càng lâu không điều trị, chúng càng xâm nhập vào sâu và rộng hơn, gây nên các biến chứng khó lường. Khi đó, từ một nhiễm khuẩn ngoài da, bệnh tiến triển thành một nhiễm khuẩn sâu, có thể là toàn thân.

Bệnh lậu được chia thành lậu cấp tính, lậu mạn tính và lậu ở các vị trí khác.

Triệu chứng lâm sàng của bệnh lậu cấp tính là:

• Thời kì ủ bệnh trung bình từ 3 - 5 ngày. Nhanh nhất là 1 ngày, chậm nhất là 2 tuần. Đây là thời gian cực kì nhạy cảm khi bệnh chưa có triệu chứng gì nhưng vi khuẩn đã xâm nhập và phát triển, nên vẫn có thể lây cho người khác.
• Bệnh khởi phát bằng cảm giác khó chịu, nóng rát dọc theo niệu đạo, đặc biệt là khi tiểu tiện.
• Đái rắt.
• Đái ra mủ hoặc ứa mủ từ niệu đạo.
• Quy đầu viêm đỏ.
• Toàn thân sốt, mệt mỏi.

Bệnh lậu mạn tính thường do bệnh lậu cấp không được điều trị hoặc điều trị không đúng phác đồ, biểu hiện lâm sàng thường nghèo nàn và khó nhận biết hơn. Các triệu chứng của lậu mạn đó là:

• Giọt mủ ban mai: Bệnh nhân đái ra mủ, nhưng chỉ thấy vào buổi sáng.
• Đái buốt có thể có hoặc không, hoặc lúc có lúc không.
• Nóng rát dọc niệu đạo.
• Đái rắt.
• Biến chứng áp xe, viêm túi tinh, viêm tiền liệt tuyến,...

Một tỉ lệ nhỏ các trường hợp liên cầu khuẩn lậu được tìm thấy ở những vùng da - niêm mạc khác. Đó là:

• Lậu ở hầu - họng: do quan hệ tình dục bằng miệng. Bệnh nhân đau họng, ngứa họng nhiều, dễ nhầm lẫn với viêm họng thông thường.
• Lậu ở hậu môn - trực tràng: do quan hệ tình dục đồng tính nam qua hậu môn. Bệnh nhân mót rặn, buồn đi ngoài liên tục, lúc đầu có phân, rồi ít dần, sau chỉ còn chất nhầy hoặc không.
• Lậu mắt:

1. Ở trẻ sơ sinh: Thường xuất hiện sau sinh 1 - 3 ngày. Có thể bị ở một hoặc cả hai mắt. Mắt sưng nề, không mở được, rất nhiều mủ từ mắt chảy ra, kết - giác mạc viêm đỏ, loét.
2. Ở người lớn: Lây lan do dùng chung khăn, chậu rửa mặt với người mang lậu cầu khuẩn, hoặc do bệnh nhân giữ vệ sinh chưa tốt: đi tiểu xong không rửa tay, đưa tay lên mắt dụi,... Trên lâm sàng biểu hiện bằng tình trạng viêm kết mạc, giác mạc có mủ, mắt sưng nề.

Nếu không được chẩn đoán và điều trị đúng, đủ theo phác đồ, bệnh lậu ở cả hai giới nói chung, ở nam giới nói riêng có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng.

Biến chứng bệnh lậu gặp ở cả nam và nữ đó là:

• Viêm kết - giác mạc
• Vô sinh
• Viêm tiết niệu ngược dòng, viêm bàng quang, thận và bể thận
• Nhiễm lậu lan tỏa:

1. Nhiễm khuẩn huyết do lậu
2. Viêm gan
3. Viêm khớp
4. Viêm nội tâm mạc
5. Viêm ngoại tâm mạc
6. Hội chứng Reiter

Biến chứng bệnh lậu ở nam là:

• Xơ hóa và hẹp niệu đạo: bệnh nhân tiểu khó, đái rắt, sờ niệu đạo thấy xơ cứng như chiếc đũa. Khám thấy niệu đạo hẹp, nhỏ.
• Áp xe tuyến Littre: dương vật sưng nề, biến dạng.
• Viêm tiền liệt tuyến: bệnh nhân sốt cao, mệt mỏi, đái rắt. Tiền liệt sưng to, đau nhiều.
• Viêm túi tinh: biểu hiện thường kín đáo hơn:

1. Đau buốt khi xuất tinh
2. Tinh dịch có lẫn máu

• Viêm mào tinh hoàn và tinh hoàn: thường bị ở một bên

1. Mào tinh hoàn to, không sờ thấy rãnh giữa mào tinh hoàn và tinh hoàn
2. Tinh hoàn to đau
3. Sốt

Để có chẩn đoán cuối cùng là bệnh nhân có bị bệnh lậu hay không, bác sĩ dựa vào:

• Bệnh nhân đã từng quan hệ tình dục với người mang lậu cầu trước đó (thời gian gần đây) hay không.
• Các triệu chứng lâm sàng điển hình: đái rắt, đái buốt, chảy mủ.
• Kết quả một số xét nghiệm như: Nhuộm Gram thấy song cầu gram âm (-) trong bạch cầu đa nhân; nuôi cấy; PCR.

Mặc dù có những tiêu chuẩn khá rõ ràng để khẳng định bệnh nhân có bị bệnh lậu hay không, nhưng trong một số trường hợp bệnh lậu vẫn có thể bị nhầm lẫn với các nhiễm khuẩn, nhiễm nấm sinh dục khác. Chúng được gọi chung là nhiễm khuẩn sinh dục không do lậu, bao gồm:

• Nấm Chlamydia: có nhiều chủng gây các bệnh như viêm niệu đạo, trực tràng,... Nấm Chlamydia là nguyên nhân phổ biến nhất gây các bệnh lây truyền qua đường tình dục, với đặc điểm:

Thường phối hợp với song cầu khuẩn lậu gây hội chứng viêm nhiễm sau lậu.

Thời gian ủ bệnh kéo dài hơn so với lậu, khoảng 1 - 3 tuần.

Biểu hiện ở nam giới: nóng rát niệu đạo, chảy mủ với số lượng ít hơn bệnh lậu cấp tính, dịch nhầy miệng sáo. Triệu chứng đái buốt thường không rõ ràng, ít thấy hoặc thoáng qua, đôi khi có cảm giác ngứa nhẹ ở niệu đạo.

• Trùng roi: Có thể gây viêm niệu đạo ở nam giới với triệu chứng khá kín đáo: đái buốt, ít mủ nhầy.
• Nấm Candida: 80% bệnh lý do nấm Candida tại cơ quan sinh dục là do nấm Candida albicans. Ngoài ra là một số chủng khác như C. glabrata, C. krusei, C. tropicalis,... Triệu chứng nhiễm nấm Candida cũng khá kín đáo và tương đồng với bệnh lậu ở nam giới: ít dịch nhầy ở miệng sáo, ngứa, viêm quy đầu.
• Các vi khuẩn ưa khí: Xuất hiện sau phẫu thuật đường tiết niệu, sinh dục, dị dạng đường tiết niệu. Mủ ra ít, màu vàng xanh.
• Vi khuẩn yếm khí: thường ít thấy ở nam giới, chủ yếu gặp ở nữ.

Các viêm nhiễm kể trên đều có triệu chứng gần như tương đồng, hoặc sự phân biệt khó khăn. Do đó, để xác định chính xác nguyên nhân gây ngứa rát, khó chịu, đái rắt, đái buốt,... các cơ sở y tế cần đến kết quả cận lâm sàng, nuôi cấy và soi. Vì vậy, khi thấy những dấu hiệu bất thường, bạn hoặc người thân nên đi khám để được chẩn đoán và tư vấn hiệu quả nhất.

Tùy mức độ bệnh và nguy cơ lây nhiễm cho gia đình, cộng đồng mà bệnh nhân bị bệnh lậu có thể điều trị tại nhà hoặc theo dõi tại buồng bệnh.

Một số nguyên tắc khi chữa bệnh lậu mà cả bác sĩ và bệnh nhân đều phải hiểu và thực hiện là:

• Điều trị sớm
• Điều trị đúng phác đồ
• Điều trị cả bạn tình
• Tuân thủ chế độ điều trị: không quan hệ tình dục, không làm việc nặng, tránh thức khuya, không uống rượu bia và chất kích thích, không làm thủ thuật tiết niệu trong thời gian điều trị.
• Điều trị đồng thời Chlamydia.
• Kiểm tra huyết thanh giang mai và HIV trước điều trị.

Thông thường có thể điều trị bệnh lậu cho nam giới tại nhà bằng kê đơn và theo dõi khám lại. Nếu trong quá trình dùng thuốc tại nhà, nguời bệnh gặp khó khăn hay có dấu hiệu bất thường, cần đi khám lại ngay không cần chờ đến hẹn.

Một số loại thuốc điều trị bệnh lậu ở nam giới tại nhà thường được chỉ định đó là:

• Ceftiaxon (Rocephine)
• Spectinomycin (Trobicin)
• Cefixim (Cedax)

Tùy theo thể bệnh lậu cấp tính, bệnh lậu mạn tính chưa hoặc đã có biến chứng mà bác sĩ tính toán liều dùng, đường dùng phù hợp. Ngoài ra cần điều tị đồng thời Chlamydia với các thuốc:

• Doxycyclin
• Tetracyclin/ Erythromycin
• Azithromycin (Zitromax)
• Clarithromycin (Clacid)

Đơn thuốc kể trên được dùng với cả bạn tình như điều trị bệnh nhân.

Để tránh mắc bệnh, lây lan bệnh cũng như hạn chế các biến chứng của bệnh lậu, mỗi người cần có hiểu biết và thực hiện các biện pháp theo lời khuyên:

• Vệ sinh cơ thể, đặc biệt là bộ phận sinh dục thường xuyên, sạch sẽ.
• Quan hệ tình dục an toàn. Nếu có quan hệ không an toàn với người mắc bệnh lậu, cần tránh quan hệ lần tiếp theo (với người đó hoặc người khác) và đi khám để được chẩn đoán đúng nhất.
• Giữ vệ sinh giường chiếu, chăn màn, không dùng chung khăn, quần áo, đặc biệt là đồ lót.
• Nếu có bất kì một triệu chứng nào được nêu ở phần trên, cần đi khám sớm nhất để điều trị ngay từ giai đoạn đầu, tránh biến chứng.

Như vậy, nếu được phát hiện và chẩn đoán kịp thời, cách chữa bệnh lậu ở nam giới tại nhà cũng rất đơn giản và hiệu quả. Hy vọng qua bài viết trên, bạn đọc của HoiBenh đã có thêm những hiểu biết để phòng tránh và đối mặt với bệnh lậu nếu bản thân hoặc người nhà mắc phải.

Xem thêm:

• Triệu chứng bệnh lậu ở nam và nữ
• Khi nghi ngờ bệnh dịch lây qua đường tình dục nơi cần đến Bệnh viện Da liễu Trung ương
• Nguyên nhân và triệu chứng của bệnh lậu