Vì sao nói tuyến yên là tuyến nội tiết quan trọng nhất?

1. Tuyến yên là gì?

Tuyến yên là một tuyến nhỏ bằng hạt đậu trắng nằm ở nền sọ, có liên quan với vùng dưới đồi (thuộc não trung gian) của con người. Đây là một tuyến quan trọng và giữ vai trò chủ đạo trong quá trình hoạt động của hầu hết các tuyến nội tiết khác. Tuyến này gồm thùy trước và thùy sau. Giữa hai thùy là thùy giữa chỉ phát triển ở trẻ nhỏ và có tác dụng đối với sự phân bố sắc tố da của con người.

2. Nguồn gốc và các loại tế bào của tuyến yên trong yên

Tuyến yên (pituitary gland) còn được gọi là tuyến hạ não hay tuyến dưới não (hypophysis) có đường kính dài khoảng 1cm và có khối lượng khoảng 0.5-1 gram, nằm trong hố yên của xương bướm ở mặt dưới của não và được nối với vùng dưới đồi thị bởi cuống tuyến yên (pituitary stalk) hay cuống hạ não (hypophysical stalk).

Tuyến yên bao gồm hai phần (hay hai thùy): Thùy trước (anterior pituitary hay adenohypophysis) và thùy sau (posterior pituitary) hay còn gọi là thùy thần kinh (neurohypophysis). Đối với động vât bậc thấp, giữa hai thùy sẽ có phần giữa (par intermedia).

Hai thùy của tuyến yên có nguồn gốc hình thành khác nhau. Thùy trước phát triển từ Rathke’s pouch (phần túi của lá phổi ngoài hình thành trong giai đoạn phôi thai do sự lõm vào của biểu mô yết hầu trong cơ thể). Phần sau là phần phát triển ngoài của vùng dưới đồi thị. Nguồn gốc phát sinh giải thích rằng tại sao các tế bào thùy trước có đặc điểm của các tế bào biểu mô và trong các tế bào thùy sau có đặc điểm của các tế bào thần kinh trong cơ thể.

Thùy trước sẽ tiết ra sáu hormon quan trọng cùng một số hormon khác đối với tuyến yên.

Thùy sau sẽ tiết ra hai hormon.

Hormon thùy trước đóng vai trò chủ yếu trong quá trình điều khiển sự trao đổi chất của cơ thể

(1) hormon sinh trưởng (growth hormone) ảnh hưởng đến mức độ sinh trưởng của cơ thể con ngươì thông qua hàng loat quá trình trao đổi chất, đặc biệt là sự ảnh hưởng đến quá trình tổng hợp protein trong cơ thể.

(2) adrenocortocotropin điều khiển sự tiết của vỏ tuyến thượng thận từ đó sẽ ảnh hưởng đến qúa trình trao đổi đường, protein va chất béotrong cơ thể.

(3) hormon kích thích tuyến giáp (thyroid- stimulating hormone) điều khiển quá trình tiết thyroxine của tuyến giáp . Thyroxine có ảnh hưởng đến quá trình điều khiển tốc độ của các phản ứng hóa học diễn ra trong toàn bộ cơ thể.

(4) prolactin kích thich tuyến sữa và kích thích quá trình sinh sữa trong cơ thể.

(5) follicle-stimulating hormone và luteinizing hormone ảnh hưởng đến sự phát triển của các tuyến sinh dục (buồng trứng hay dịch hoàn và chức năng của các tuyến này).

Hormon thùy sau tuyến yên

(1) antidiuretic hormone còn được gọi là vasopressin có tác dụng điều khiển quá trình bài tiết nước của thận qua đó ảnh hưởng đến lượng nước trong cơ thểcủa con người.

(2) oxytocin kích thích quá trình đưa sữa ra ngoài và có tác dụng kích thích co bóp tử cung đẩy bào thai ra ngoài trong quá trình sinh đẻ.

Các loại tế bào của thùy trước tuyến yên

Có ít nhất 5 loại tế bào trong thùy trước tuyến yên. Thông thường mỗi loại tế bào sẽ tiết mỗi loại hormon (trường hợp đặc biệt ở đây là một loại tế bào có thể tiết cả luteinizing hormone và follicle-stimulating hormone) đối với cơ thể mỗi người.

Nếu bạn sử dụng các chất nhuộm màu đặc biệt gắn với các kháng thể tương ứng cho mỗi loại hormon thì sẽ dễ dàng phân biệt được từng loại tế bào trong cơ thể.

Các loại tế bào trong thùy trước bao gồm:

(1) Somatotropes tiết hormon sinh trưởng (growth hormone) chiếm khoảng từ 30-40% số lượng tế bào thùy trước.

(2) Corticotropes tiết corticotropin (ACTH): chiếm 20% số lượng tế bào trong thùy trước.

(3) Thyrotropes tiết thyroid stimulating hormone (TSH) trong thùy trước.

(4) Gonadotropes tiết gonadotropic hormones bao gồm luteinizing hormone (LH) và follile stimulating hormone (FSH) trong thùy trước.

(5) Lactotropes tiết prolactin (PRL) trong thùy trước.

Các loại tế bào (3), (4), và (5) mỗi loại chiếm khoảng từ 3-5% tổng số lượng tế bào của tuyếnyên trong cơ thể.

Somatotropes bắt màu acid rất mạnh nên được gọi là acidophil trong cơ thể. Khối u của tuyến yên sẽ tiết ra một lượng lớn hormon sinh trưởng được gọi là acidophil tumor.

Thân của các tế bào của thùy sau tuyến yên nằm ở vùng dưới đồi thị trong cơ thể. Sau khi tiết, hormon được vận chuyển xuống thùy dưới tuyến yên theo các axoplast của các sợi thần kinh từ thân của tế bào kéo xuống dưới.

3. Vì sao nói tuyến yên là tuyến nội tiết quan trọng nhất trong cơ thể

Tuyến yên là một phần trong hệ thống nội tiết của con người. Và hệ thống này bao gồm những tuyến khác nhau nằm ở nhiều nơi trong cơ thể con người. Những tuyến này tiết ra những hoá chất khác nhau mà người ta gọi là “hormone”.

Những hoá chất do các tuyến tiết ra sẽ đi thẳng vào máu để được dẫn đi khắp cơ thể. Hệ thống nội tiết giống như một cơ quan điều tiết nhiều hoạt động diễn ra trong cơ thể con người. Tuyến yên là một bộ phận của hệ thống nội tiết, điều khiển và kiểm soát nhiều chức năng trong cơ thể. Thật ra tuyến yên là thành phần quan trọng nhất của cơ thể trong việc điều tiết sự tăng trưởng, tạo sữa và kiểm soát các hoạt động của tất cả các tuyến nội tiết khác nhau trong cơ thể.

Tuyến yên có tầm quan trọng sinh tử nhưng nó lại có tầm vóc rất nhỏ bé so với cơ thể: cỡ chỉ bằng hạt đậu và trọng lượng cũng chỉ bằng hạt đậu. Nó nằm dính liền dưới não và được che chở bằng một cấu trúc xương trong cơ thể. Mặc dù nhỏ như vậy nhưng tuyến yên cũng được chia thành hai ngăn gọi là hai “thùy”:thùy trước” hơi lớn hơn “thùy sau”. Thùy sau là nơi tập trung của khoảng 50.000 đầu mối dây thần kinh liên lạc khắp mọi thành phần trong cơ thể. Tuyến yên điều khiển sự tăng trưởng của trẻ em bằng cách tác động vào một tuyến khác trong cơ thể được gọi là tuyến giáp.

Tuyến yên cũng điều khiển cả quá trình sinh dục của con người. Nó cũng điều hoà quá trình trao đổi chất trong cơ thể, tức là quá trình biến đổi này được thực hành dưới nhiều dạng năng lượng khác nhau trong cơ thể. Cũng chính tuyến yên cũng liên quan đến hoạt động của vài bắp cơ, của thận và nhiều cơ quan khác.

Bướu (hay khối u) mọc trong tuyến yên và có thể khiến cho hoạt động quá mức hoặc dưới mức cần thiết trong cơ thể. Một trong những kết quả của hoạt động quá mức của tuyến yên là người đó lớn như ông khổng lồ và khi hoạt động dưới mức thì thì người đó là người lùn tịt.VÌ vậy tuyến yên được xem là nội tiết quan trọng nhất trong cơ thể.

Qua đó, có thế nói tuyến yên là nội tiết quan trọng nhất nằm ở nền sọ của con người.

Xem thêm:

• Nguyên nhân u tuyến thượng thận
  
• Tuyến nội tiết nào quan trọng nhất trong cơ thể người và vì sao lại quan trọng?