Ung thư trực tràng: Dấu hiệu nhận biết, cách phòng ngừa và điều trị

Ung thư trực tràng là một loại bệnh mà tế bào ung thư phát triển trong trực tràng. Bệnh đứng hàng thứ 2 trong các loại ung thư thường gặp và là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ 2 trên thế giới.

Trực tràng chính là đoạn tận cùng của đường ống tiêu hóa, dài khoảng 25 cm, ngắn hơn đại tràng. Nó bắt đầu ở phần cuối của phân đoạn cuối cùng của đại tràng (đại tràng sigma) và kết thúc khi nó đến đoạn ngắn, gọi là ống hậu môn.Ung thư bên trong trực tràng (ung thư trực tràng) và ung thư bên trong đại tràng (ung thư đại tràng) thường được gọi chung là "ung thư đại trực tràng".

Trong lòng của đại tràng và trực tràng được lót bởi một lớp tế bào biểu mô tuyến, tế bào biểu mô tuyến này có chứa chất nhầy để tiết vào lòng ruột làm trơn phân và bảo vệ ruột. Ung thư đại trực tràng sẽ khởi phát từ các tế bào biểu mô tuyến này, tế bào ung thư có tên gọi là tế bào carcinoma tuyến. Các tế bào carcinoma tuyến sinh sản rất nhanh tạo một khối u sùi như bông cải hay tạo một vết loét. Khối u trong lòng đại tràng hoặc trực tràng tăng kích thước làm bệnh nhân xuất hiện triệu chứng khiến bệnh nhân tìm đến bác sĩ và ung thư đại trực tràng được chẩn đoán.

Trong khi ung thư trực tràng và đại tràng tương tự nhau theo nhiều cách, thì phương pháp điều trị của chúng khá khác nhau. Điều này chủ yếu là do trực tràng nằm trong một không gian chật hẹp, hầu như không tách rời khỏi các cơ quan và cấu trúc khác trong khoang chậu. Do đó, việc phẫu thuật cắt bỏ ung thư trực tràng là một thách thức và rất phức tạp. Điều trị kết hợp thường cần thiết trước hoặc sau khi phẫu thuật - hoặc cả hai - để giảm nguy cơ ung thư sẽ quay trở lại.

• Đi ngoài ra máu : Thường có màu đỏ tươi so với máu trong phân có liên quan đến ung thư cao hơn ở đại tràng (màu đỏ sậm hoặc đen).
• Vấn đề tiêu hóa: Táo bón dai dẳng, tiêu chảy hoặc các thay đổi ruột khác.
• Phân mảnh hơn: Phân được mô tả là "bút chì như" hoặc mỏng, nhỏ, dẹt. Có thể xảy ra khi khối u ở trực tràng cản trở một phần của kênh.
• Giảm cân không rõ nguyên nhân: Giảm cân không chủ ý được xác định là mất ít nhất 5% trọng lượng cơ thể trong khoảng thời gian 6 tháng đến 12 tháng có thể là triệu chứng của ung thư trực tràng.
• Khó chịu ở bụng: Điều này có thể bao gồm đau, hoặc chuột rút.
• Mệt mỏi : Bạn cảm thấy mệt mỏi hơn bình thường, ngay cả khi bạn ngủ ngon.
• Thiếu máu: Do ung thư trực tràng gây ra chảy máu rỉ rã kéo dài , triệu chứng đầu tiên có thể là thiếu máu hoặc các triệu chứng liên quan đến thiếu máu , chẳng hạn như chóng mặt, mệt mỏi hoặc da nhợt nhạt.

Nguyên nhân gây ung thư trực tràng hiện nay vẫn chưa được biết rõ, tuy nhiên chúng ta có thể biết điều gì làm tăng nguy cơ phát triển bệnh ung thư của một người gọi là các yếu tố nguy cơ. Các yếu tố nguy cơ ung thư trực tràng bao gồm:

• Tuổi: Lớn hơn 50.
• Tiền sử gia đình hoặc cá nhân của bệnh ung thư đại tràng: 25% ung thư đại trực tràng có liên quan di truyền. Do đó một người không cần tiền sử gia đình bị ung thư đại tràng để có thể bị ung thư trực tràng.
• Tiền căn bị polyp đại tràng
• Hút thuốc: Hiện tại hoặc trong quá khứ.
• Hội chứng đa Polyp mang tính gia đình (FAP): Đây là một rối loạn di truyền hiếm gặp, gây phát triển hàng trăm, thậm chí hàng ngàn khối u trong niêm mạc ruột già vào những năm đầu tuổi thiếu niên. Nếu không được điều trị, nguy cơ phát triển ung thư ruột già gần như 100%, thường là trước tuổi 40.
• Hội chứng Lynch: còn gọi là ung thư đại trực tràng di truyền không polyp (HNPCC).
• Có tiền sử cá nhân của viêm loét đại tràng mãn tính hoặc bệnh Crohn trong 8 năm hoặc hơn.
• Bị béo phì, lối sống ít vận động.

Khi bệnh nhân có những triệu chứng nghi ngờ ung thư đại trực tràng bác sĩ sẽ khám lâm sàng cho bệnh nhân và thực hiện nhiều xét nghiệm để chẩn đoán xác định.

Khám trực tràng bằng ngón tay

Dùng ngón thay có đeo găng, bôi trơn rồi đưa vào lỗ hậu môn. Nếu có khối u, ngón tay sẽ cảm nhận được và khi rút găng ra thì thấy trên găng có máu do bướu rất hay chảy máu. Tuy nhiên, ngón tay dài khoảng 8cm nên chỉ có thể xác định các khối u ở gần hậu môn mà thôi.

Chụp X quang đại tràng có cản quang

Bơm chất lỏng có chứa chất cản quang barium qua ngã hậu môn, thuốc sẽ đi ngược từ hậu môn lên trực tràng, đại tràng xích ma, đại tràng trái, đại tràng ngang, đại tràng phải rồi dừng ở đó, không qua đuộc ruột non vì giữa ruột non và đại tràng phải có van một chiều.

Thuốc cản quang này sẽ tráng toàn bộ lòng ruột nên khi chụp X quang, hình ảnh của toàn bộ đại tràng và trực tràng sẽ hiện rõ.

Khám trực tràng bằng ngón tay, chụp X quang đại tràng và trực tràng có cản quang đều là những phương pháp giúp bác sĩ tăng thêm độ tin cậy của chẩn đoán nhưng không giúp xác định chắc chắn là ung thư.

Muốn xác định chắc chắn là ung thư, khối u cần phải được sinh thiết (cắt một mảnh nhỏ) để làm xét nghiệm. Như vậy phải có cách tiếp cận tới khối bướu nhưng khối bướu lại ở trong ruột nên người ta phải sử dụng phương pháp nội soi đại tràng và trực tràng.

Nội soi đại tràng và trực tràng

Nhờ ống nội soi nhỏ và mềm dẻo nên bác sĩ có thể có thể đưa ống này qua hậu môn để vào trực tràng rồi đi ngược lên khắp đại tràng. Đầu ống có gắn đèn và camera nên có thể quan sát toàn bộ lòng đại tràng và trực tràng qua màn hình nối tiếp với camera này.

Nếu thấy bướu, bác sĩ sẽ điều khiển kềm bấm ở đầu ống nội soi cắt một mảnh bướu. Mảnh bướu này sẽ được đưa về phòng xét nghiệm giải phẫu bệnh. Kết quả lành tính hay ung thư sẽ được phòng xét nghiệm trả lời từ 3-7 ngày.

Trên đây là các phương pháp chẩn đoán xác định ung thư đại trực tràng. Tuy nhiên, cần phải dùng thêm nhiều phương pháp khác: siêu âm, chụp CT, chụp MRI để chẩn đoán mức độ (giai đoạn) của bướu.

Đối với những người lớn có nguy cơ phát triển ung thư đại tràng hoặc trực tràng trung bình, nên bắt đầu được sàng lọc ở tuổi 50. Người lớn có nguy cơ phát triển bệnh cao hơn có thể cần phải bắt đầu sàng lọc ở độ tuổi sớm hơn theo khuyến nghị của họ Bác sĩ.

Hãy nhớ rằng, ngay cả khi bạn không gặp bất kỳ triệu chứng nào của ung thư trực tràng, bạn cũng nên luôn tuân theo các khuyến nghị sàng lọc của bác sĩ. Nếu một xét nghiệm sàng lọc cho thấy kết quả đáng ngờ, sau đó sẽ sinh thiết ruột kết được thực hiện.

Thành ruột khá mỏng manh, khối u ban đầu còn nằm ở lớp lót trong lòng ruột (lớp tế bào biểu mô tuyến) sau đó dần dần xâm lấn đến lớp ngoài của ruột rồi phá lớp ngoài cùng của ruột, xâm lấn đến các cơ quan bên cạnh.

Các tế bào ung thư có thể theo các mạch bạch huyết di căn đến các hạch trong bụng.

Tế bào ung thư cũng có thể theo các mạch máu đến các cơ quan khác gọi là di căn xa: di căn gan, di căn não, ...

Về tiến triển, ung thư đại trực tràng sẽ trải qua 5 giai đoạn:

• Giai đoạn 0: Ung thư ở giai đoạn rất sớm, chỉ mới xuất hiện ở lớp niêm mạc trên cùng của đại tràng hoặc trực tràng.
• Giai đoạn I: Ung thư lan rộng ra thành trong của đại tràng hoặc trực tràng.
• Giai đoạn II: Ung thư đã lan ra bên ngoài đại tràng hoặc trực tràng tới các mô lân cận, nhưng chưa tới hạch.
• Giai đoạn III: Ung thư đã lan sang các hạch lân cận, nhưng chưa tới các bộ phận khác của cơ thể.
• Giai đoạn IV: Ung thư đã lan sang các bộ phận khác của cơ thể. Ung thư đại-trực tràng có xu hướng lan tới gan hoặc phổi.

Việc điều trị ung thư trực tràng sẽ phụ thuộc vào giai đoạn của bệnh cũng như các yếu tố khác như vị trí cụ thể của khối u và tình trạng sức khỏe chung của bạn.

Phẫu thuật

Trong giai đoạn đầu của ung thư trực tràng, phẫu thuật có thể là điều trị duy nhất cần thiết. Có một số phương pháp phẫu thuật được sử dụng để loại bỏ các mô trực tràng ung thư.

Loại phẫu thuật được chọn tùy thuộc vào sức khỏe tổng quát của bệnh nhân, giai đoạn ung thư trực tràng và vị trí của khối u. Đối với những người không phải là ứng cử viên tốt cho phẫu thuật, xạ trị có thể là một lựa chọn, nhưng nó thường không hiệu quả.

Hóa trị

Đây cũng là một điều trị phổ biến cho bệnh ung thư trực tràng. Các cơ quan trong cơ thể được tạo thành từ các tế bào phân chia và nhân lên khi cơ thể cần chúng. Khi các tế bào này tiếp tục nhân lên không cần thiết, kết quả là một khối lượng hoặc tăng trưởng, mà còn được gọi là một khối u.

Các loại thuốc hóa trị liệu hoạt động bằng cách loại bỏ các tế bào nhân nhanh chóng này. Hóa trị cho ung thư trực tràng có thể được kết hợp trước hoặc sau khi phẫu thuật và cũng có thể được kết hợp với xạ trị.

Xạ trị

Một lựa chọn điều trị khác cho ung thư trực tràng, loại liệu pháp này sử dụng một số loại tia bức xạ năng lượng cao nhất định để thu nhỏ khối u và loại bỏ các tế bào ung thư. Xạ trị hoạt động bằng cách phá hủy DNA của tế bào ung thư, làm cho nó không thể nhân lên.

Trong trường hợp ung thư trực tràng, xạ trị có thể được đưa ra trước khi phẫu thuật để giúp thu nhỏ khối u lớn. Nó cũng có thể được kết hợp với hóa trị liệu.

Kiểm tra ung thư đại tràng thường xuyên là chìa khóa để ngăn ngừa ung thư trực tràng. Sàng lọc có thể xác định tăng trưởng tiền ung thư trước khi chúng có khả năng tiến triển thành ung thư. Hãy ghi nhớ rằng phải mất nhiều năm để ung thư trực tràng phát triển, vì vậy việc sàng lọc thường quy có thể phát hiện những thay đổi này lâu trước khi chúng biến thành ung thư.

Tránh các yếu tố nguy cơ ung thư ruột kết cũng có thể làm giảm nguy cơ phát triển bệnh. Ăn một chế độ ăn uống cân bằng là quan trọng cũng như duy trì một trọng lượng khỏe mạnh và bỏ thuốc lá .

Nếu có triệu chứng, bệnh không còn sớm vì vậy phải phát hiện được bệnh khi bệnh nhân chưa có triệu chứng, y khoa gọi là tầm soát.

Có 4 phương pháp tầm soát ung thư đại trực tràng:

Tìm máu ẩn trong phân - FOBT (Fecal Occult Blood Test)

Lấy một mảnh nhỏ phân đưa về phòng xét nghiệm để tìm máu (hồng cầu) có trong phân. Nếu trong phân có hồng cầu thì bác sĩ sẽ nghi ngờ rằng có khối u trong đại tràng và trực tràng chảy máu.

Soi đại tràng xích ma

Ống nội soi ngắn, chỉ có thể quan sát được trực tràng và đại tràng xích ma.

Chụp X quang đại tràng và trực tràng có cản quang

Soi đại tràng và trực tràng

Ống soi dài, cho phép quan sát toàn bộ đại tràng và trực tràng.

Các phương pháp này sẽ được tiến hành định kỳ cho những người có nguy cơ cao: trên 50 tuổi, có cha mẹ hoặc con cái đã mắc bệnh ung thư đại trực tràng...

Ung thư trực tràng là 1 trong những loại ung thư đường tiêu hóa thường gặp và là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ 2 ở cả 2 giới. Việc chẩn đoán sớm và điều trị triệt để có thể mang đến cơ hội trị chữa khỏi hoàn toàn cũng như chất lượng sống tốt hơn cho bệnh nhân. Đừng bao giờ chủ quan với căn bệnh này vì nó có thể tước đi sự sống của bạn bất cứ lúc nào.

Xem thêm:

• Phẫu thuật bảo toàn hậu môn cho bệnh nhân ung thư trực tràng
• Ung thư đại trực tràng nguy hiểm như thế nào?