Ung thư di căn giai đoạn cuối có nên dùng liệu pháp miễn dịch tự thân để kéo dài sự sống hay không?

Trong cuộc chiến chống lại căn bệnh ung thư có rất nhiều phương cách, hiện nay mọi người thường đề cập đến việc sử dụng liệu pháp miễn dịch tự thân để điều trị ung thư như một giải pháp hữu hiệu.

Liệu pháp miễn dịch tự thân là một loại trị liệu sinh học, là cách điều trị sử dụng các chất được tạo ra từ các sinh vật sống để điều trị ung thư. Các thành phần của liệu pháp được tạo thành từ các tế bào bạch cầu và các cơ quan, mô của hệ thống bạch huyết. Liệu pháp này đã được chứng minh tác dụng, góp phần nâng cao hiệu quả điều trị ung thư lên 21-31% khi phối hợp với các biện pháp điều trị kinh điển khác như hóa trị, xạ trị, phẫu thuật.

Liệu pháp miễn dịch hiện vẫn chưa được sử dụng rộng rãi, phổ biến như phẫu thuật, hóa trị và xạ trị. Lý do chủ yếu là phương pháp này vẫn đang trong quá trình tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện thêm về hiệu quả và giá thành điều trị tương đối cao. Tuy nhiên, liệu pháp miễn dịch đã được phê duyệt để điều trị cho những người mắc nhiều loại ung thư. Các loại bệnh ung thư sau đều có thể sử dụng liệu pháp miễn dịch để điều trị:

• Ung thư phổi
• Ung thư dạ dày
• Ung thư gan, mật, tụy,
• Ung thư thực quản
• Ung thư đại tràng
• Ung thư phụ khoa (cổ tử cung), ung thư vú
• Ung thư não
• Các bướu đặc như vùng đầu cổ, melanoma giai đoạn III, IV, tái phát di căn đang trong giai đoạn điều trị hoặc sau khi kết thúc điều trị

Ngoài việc chỉ định cho các bệnh nhân đang điều trị ung thư, liệu pháp miễn dịch còn được sử dụng cho các bệnh nhân ung bướu đang được chăm sóc giảm nhẹ cũng có thể sử dụng liệu pháp này để tăng cường hệ miễn dịch, nâng cao sức khỏe và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Nếu một người mắc bệnh ung thư và thuộc một trong những nhóm dưới đây, sẽ không được chỉ định sử dụng liệu pháp miễn dịch tự thân:

• Người đang mắc bệnh tự miễn.
• Đang sử dụng thuốc chống thải ghép.
• Ung thư máu dòng tế bào T hoặc NK.
• Đang bị nhiễm khuẩn hoặc mắc các bệnh lý nội khoa nặng

Trong cơ thể người có hệ thống bảo vệ để chống lại các vi khuẩn, virus, vật lạ xâm nhập, gọi là hệ miễn dịch. Hệ miễn dịch có các tế bào để tạo ra các kháng thể để tiêu diệt vi khuẩn (gọi là tế bào B), ngoài ra còn có một loại tế bào khác (tế bào T) có khả năng chống lại ung thư. Một trong những lý do khiến các tế bào ung thư phát triển mạnh là vì chúng có thể lẩn trốn khỏi hệ thống miễn dịch của cơ thể người bệnh, khiến cơ thể không phát hiện ra để tiêu diệt chúng. Cách thức điều trị của liệu pháp miễn dịch nói chung là:

• Một số liệu pháp miễn dịch sẽ giúp đánh dấu các tế bào ung thư để hệ thống miễn dịch dễ dàng tìm thấy và tiêu diệt những tế bào này.
• Các liệu pháp miễn dịch khác thúc đẩy hệ thống miễn dịch của bạn hoạt động tốt hơn chống lại ung thư.

Tác dụng phụ của liệu pháp miễn dịch tự thân

Giống như bất kỳ phương pháp điều trị bệnh nào khác, liệu pháp miễn dịch cũng có thể gây ra tác dụng phụ, ảnh hưởng đến mọi người theo những cách khác nhau. Sự xuất hiện các tác dụng phụ và mức độ của chúng phụ thuộc vào sức khỏe của người bệnh trước khi điều trị, loại ung thư họ mắc phải, mức độ tiến triển của bệnh, loại trị liệu họ đang dùng và liều lượng. Các bác sĩ sẽ không thể biết chắc chắn người bệnh sẽ cảm thấy như thế nào trong quá trình điều trị.

Các tác dụng phụ phổ biến nhất là phản ứng da tại vị trí kim tiêm. Những tác dụng phụ này bao gồm: đau nhức, sưng tấy, ngứa, hoặc nổi các nốt phát ban.

Ngoài ra người bệnh có thể gặp các triệu chứng giống như cúm, bao gồm: Sốt, ớn lạnh, mệt mỏi, đau đầu, chóng mặt, buồn nôn hoặc nôn, đau các cơ khớp, khó thở, bị tăng hoặc tụt huyết áp.

Các tác dụng phụ khác có thể xảy ra:

• Sưng và tăng cân do việc giữ nước
• Đánh trống ngực
• Tắc nghẽn các xoang, viêm xoang
• Tiêu chảy
• Nguy cơ nhiễm trùng

Liệu pháp miễn dịch tự thân cũng có thể gây ra phản ứng dị ứng nghiêm trọng hoặc thậm chí gây tử vong. Tuy nhiên, những phản ứng này rất hiếm.

Các loại liệu pháp miễn dịch

Có nhiều loại liệu pháp miễn dịch được sử dụng để điều trị ung thư, có phương pháp giúp hệ thống miễn dịch tấn công trực tiếp tế bào ung thư hoặc kích thích hoạt động của hệ thống miễn dịch một cách tổng thể.

1. Các loại liệu pháp miễn dịch giúp hệ thống miễn dịch hoạt động trực tiếp chống lại ung thư bao gồm:

• Thuốc ức chế checkpoint: là loại thuốc giúp hệ thống miễn dịch phản ứng mạnh hơn với khối u, thuốc không nhắm mục tiêu trực tiếp vào khối u. Thay vào đó, chúng tác động vào khả năng lẩn trốn của các tế bào ung thư, giúp hệ thống miễn dịch nhận diện và tiêu diệt.
• Sử dụng tế bào miễn dịch nuôi (thường được gọi là liệu pháp miễn dịch tự thân): đây là phương pháp điều trị nhằm tăng cường khả năng tự nhiên của các tế bào T trong cơ thể để chống lại ung thư. Các tế bào T được lấy từ khối u của người bệnh. Sau đó, những tế bào có tác dụng chống lại tế bào ung thư được nhân lên đến số lượng nhất định, và chuyển lại vào cơ thể người bệnh.
• Kháng thể đơn dòng, còn được gọi là kháng thể trị liệu, là các protein hệ thống miễn dịch được sản xuất trong phòng thí nghiệm. Những kháng thể này được thiết kế để gắn vào các mục tiêu cụ thể được tìm thấy trên các tế bào ung thư. Một số kháng thể đơn dòng đánh dấu các tế bào ung thư để chúng được nhận diện và phá hủy bởi hệ thống miễn dịch, và đây là một loại liệu pháp miễn dịch.
• Vaccine điều trị, có tác dụng chống ung thư bằng cách tăng cường hệ miễn dịch của bạn phản ứng với các tế bào ung thư. Vaccine điều trị khác với các loại vaccine giúp ngăn ngừa bệnh tật.

2. Các loại liệu pháp miễn dịch giúp tăng cường phản ứng miễn dịch của cơ thể để chống lại ung thư bao gồm:

• Cytokine, là các protein được tạo ra bởi các tế bào cơ thể của bạn. Chúng đóng vai trò quan trọng trong cơ thể Phản ứng miễn dịch bình thường của cơ thể và cả trong hệ thống miễn dịch Khả năng đáp ứng với bệnh ung thư. Hai loại cytokine chính được sử dụng để điều trị ung thư được gọi là interferon và interleukin.
• BCG, viết tắt của Bacillus Calmette-Guérin, là một liệu pháp miễn dịch được sử dụng để điều trị ung thư bàng quang. Nó là một dạng yếu của vi khuẩn gây bệnh lao. Khi đưa trực tiếp vào bàng quang bằng ống thông, BCG gây ra phản ứng miễn dịch chống lại các tế bào ung thư. Nó cũng đang được nghiên cứu trong các loại ung thư khác.

Tần suất điều trị bằng liệu pháp miễn dịch

Tần suất và thời gian áp dụng liệu pháp miễn dịch phụ thuộc vào:

• Loại ung thư mắc phải và mức độ tiến triển của nó
• Loại liệu pháp miễn dịch được sử dụng
• Cơ thể đáp ứng với điều trị như thế nào

Người bệnh có thể cần điều trị mỗi ngày, theo tuần hoặc tháng. Một số liệu pháp miễn dịch được đưa ra trong chu kỳ, nghĩa là có một khoảng thời gian điều trị theo sau là một khoảng thời gian nghỉ ngơi. Thời gian nghỉ ngơi giúp cơ thể có cơ hội phục hồi, đáp ứng với liệu pháp miễn dịch và tái tạo các tế bào khỏe mạnh mới.

Xác định hiệu quả của liệu pháp miễn dịch

Trong quá trình điều trị, người bệnh cần thăm khám bác sĩ thường xuyên. Họ sẽ kiểm tra thể chất, sử dụng các xét nghiệm để đo kích thước khối u, so sánh những thay đổi của các thành phần trong việc máu bệnh nhân. Từ đó xác định được hiệu quả của liệu pháp.

Liệu pháp tăng cường hệ miễn dịch tự thân đã được áp dụng đầu tiên tại Nhật Bản. Hiện đã có trên 10 nước trên toàn thế giới áp dụng liệu pháp này. Tại Việt Nam, liệu pháp miễn dịch tự thân đã được chuyển giao cho các bệnh viện lớn. Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những đơn vị đầu tiên triển khai phương pháp đặc biệt này với sự chuyển giao công nghệ từ các Chuyên gia Nhật Bản. Kể từ khi bắt đầu tiến hành năm 2016, bệnh viện đã chính thức đưa vào điều trị cho 20 bệnh nhân ung thư, ghi nhận tỉ lệ đáp ứng thuốc khoảng 60%, trong đó có 2 bệnh nhân tới thời điểm hiện tại ghi nhận đã tiêu diệt hết các tế bào ung thư, lui bệnh hoàn toàn.

“Kết quả điều trị các trường hợp được phối hợp miễn dịch tự thân và nhiệt trị với hóa trị, xạ trị, phẫu thuật tại Vinmec đã đạt hiệu quả cao hơn 20 - 30%. Đã có nhiều bệnh nhân cải thiện tình trạng sức khỏe rõ rệt” – PGS.TS Nguyễn Tuyết Mai, Trưởng khoa Nội Ung bướu, Bệnh viện Vinmec Times City chia sẻ.

Liệu pháp miễn dịch tự thân có dùng được cho bệnh nhân ung thư di căn?

Dù có những ưu thế vượt trội nhưng liệu pháp miễn dịch tự thân không phải là có tác dụng với mọi loại ung thư, mọi giai đoạn hay tất cả mọi người. Cần có thêm thời gian nghiên cứu về liệu pháp miễn dịch này, chưa thể khẳng định liệu pháp miễn dịch điều trị khỏi hoàn toàn ung thư như người dân đang lầm tưởng.

Phương pháp miễn dịch có thể sử dụng cho bệnh nhân ung thư di căn giai đoạn cuối nhưng không chữa khỏi được ung thư di căn mà chỉ tiêu diệt, kìm hãm sự phát triển của tế bào ung thư. Qua đó, giúp cho bệnh nhân kéo dài sự sống và cải thiện chất lượng cuộc sống. Điều trị ung thư phải phối hợp đa mô thức và toàn diện, không một phương thức đơn lẻ nào có thể mang lại thành công.

Xem thêm:

• Bệnh ung thư nào có thể điều trị bằng liệu pháp miễn dịch tự thân?
• Liệu pháp tăng cường hệ miễn dịch tự thân giúp tăng khả năng miễn dịch cho bệnh nhân ung thư ở mức độ nào?
• Thời gian tối ưu thực hiện liệu pháp tăng cường hệ miễn dịch tự thân