Thuộc lòng 5 dấu hiệu cảnh báo đột quỵ để bảo toàn tính mạng

Đột quỵ là hiện tượng một phần não bộ bị hư hại đột ngột do mạch máu não bị vỡ hoặc tắc nghẽn tại điểm nào đó, khiến não không đủ oxy. Đột quỵ dẫn đến tình trạng tổn thương não cấp tính, làm cho các tế bào não chết đi.

Mức độ nghiêm trọng của đột quỵ phụ thuộc vào diện tích vùng não bị ảnh hưởng và khoảng thời gian tế bào não bị ngưng cung cấp máu đầy đủ. Người bị đột quỵ sẽ gặp các vấn đề về trí nhớ, lời nói và cử động, đồng thời dễ dàng lấy đi tính mạng con người nếu không phát hiện và can thiệp sớm.

Tỷ lệ nam giới mắc đột quỵ cao gấp 4 lần nữ giới. Bệnh thường gặp ở tuổi trung niên nhưng ngày nay càng có dấu hiệu trẻ hóa.

Đột quỵ có hai dạng:

• Đột quỵ thiếu máu não: đây là loại đột quỵ phổ biến nhất hiện nay. Thiếu máu não do mạch máu não bị cục máu đông chặn lại khiến cho việc vận chuyển nguồn máu nuôi dưỡng não trở nên khó khăn. Điều này gây cản trở cho não trong quá trình tiếp nhận lượng oxy cần thiết.
• Đột quỵ xuất huyết não: tình trạng chảy máu não gây xuất huyết xảy ra do mạch máu đến não bị vỡ.

5 dấu hiệu cảnh báo nhằm phát hiện sớm người bị đột quỵ

Các triệu chứng đột quỵ rất dễ bị bỏ qua do chúng thường xảy ra rất nhanh, không rõ ràng và thời gian biểu hiện không kéo dài. Do đó, cần đặc biệt lưu ý đến các đặc điểm sau để kịp thời phát hiện và cấp cứu, ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm:

• Vùng mặt, tay hoặc chân bị suy yếu hoặc liệt đột ngột - đặc biệt, người có dấu hiệu đột quỵ thường chỉ bị một bên. Cụ thể, miệng bị méo, nhân trung hơi lệch qua một bên khi nói hoặc cười. Tay có cảm giác tê mỏi, cử động khó khăn, vụng về, lóng ngóng. Việc đi lại cũng chậm hơn, không nhấc chân lên được.
• Lú lẫn đột ngột, khó giao tiếp, không nhận thức được, trí nhớ bị rối loạn.
• Hiện tượng nói ngọng bất thường xuất hiện, miệng mở khó, môi lưỡi bị tê cứng không rõ nguyên nhân.
• Một bên mắt hoặc cả hai bên bị mờ đột ngột, nhìn không rõ. Người bệnh cần chủ động nhận thấy để được yêu cầu trợ giúp ngay.
• Tai ù không nghe rõ, đau đầu dữ dội. Đây là triệu chứng phổ biến và ở mức độ nặng của bệnh đột quỵ.

Ngoài ra, bạn có thể nhận biết bệnh đột quỵ bằng quy tắc S-T-R: hãy yêu cầu người đó cười (smile), nói (talk), giơ tay lên (raise). Nếu thấy có biểu hiện bất thường cần can thiệp ngay.

Các yếu tố tăng nguy cơ đột quỵ

Bên cạnh những dấu hiệu đột quỵ thì các yếu tố làm gia tăng tỷ lệ mắc bệnh có thể kể đến như: giới tính, tuổi tác, chủng tộc và tiền sử gia đình.

Lối sống cũng ảnh hưởng đến khả năng bị đột quỵ chính là thói quen hút thuốc lá, lười hoặc không vận động, thói quen ăn uống không lành mạnh.

Những người mắc một số bệnh lý sau cũng có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ là:

• Có tiền sử đột quỵ
• Bệnh tim
• Tiểu đường
• Béo phì
• Cao huyết áp
• Nồng độ cholesterol trong máu cao

Những hệ lụy do đột quỵ gây ra

Khả năng hồi phục của bệnh nhân đột quỵ có thể là hoàn toàn hoặc một phần. Mức độ này tùy thuộc vào nhiều yếu tố như: số lượng mạch máu não bị tắc, thời gian bệnh nhân được cấp cứu, thể trạng, cách xử trí và chăm sóc sau đột quỵ. Đặc biệt, đột quỵ là bệnh lý rất dễ tái phát.

Trong trường hợp nặng, không được cứu chữa đúng cách, bệnh nhân có thể tử vong. Hoặc nếu giữ được tính mạng thì di chứng để lại khá nặng nề. Đa phần người đột quỵ bị tác động nhiều về thần kinh và vận động, ảnh hưởng lớn đến cuộc sống, sinh hoạt hàng ngày.

Đột quỵ thường để lại hậu quả kéo dài về sau là liệt nửa người hoặc toàn thân. Những người trẻ bị đột quỵ không còn khả năng làm việc, chăm sóc bản thân, là gánh nặng của gia đình và xã hội. Người già bị đột quỵ dẫn đến suy giảm chức năng vận động, không nhận thức về thế giới xung quanh, thậm chí sống đời thực vật.

Người sau đột quỵ đa số có sức khỏe suy yếu, tinh thần sa sút, luôn cần có sự giúp đỡ của mọi người xung quanh. Bên cạnh đó, những hậu quả của đột quỵ gây ra cần rất vất vả để giải quyết và khắc phục. Do vậy, đây là căn bệnh rất nguy hiểm, khó cấp cứu và điều trị.

Cách sơ cứu và điều trị ngừa đột quỵ tái phát

Thao tác sơ cứu đúng cách

Khi phát hiện đột quỵ cần đưa bệnh nhân đến bệnh viện càng sớm càng tốt. Tuy nhiên, trong lúc chờ đợi, chúng ta có thể tiến hành một số biện pháp sơ cứu tại chỗ như sau:

• Nâng đầu và kê nạn nhân nằm trên gối cao 30 – 45 độ, sau đó nới lỏng quần áo của người bị đột quỵ
• Nếu kèm theo nôn hãy xoay mặt sang một bên để không bị sặc, làm sạch đàm dãi trong miệng cho dễ thở
• Trường hợp co giật, cần bình tĩnh lấy khăn quấn quanh cây đũa rồi đặt ngang miệng để người bệnh không cắn vào lưỡi. Nếu không kịp chuẩn bị hãy quấn khăn quanh ngón tay cái, sau đó mở miệng nạn nhân và đè ngón tay vào lưỡi.
• Nếu có hiện tượng thở chậm hoặc ngừng thở cần hô hấp nhân tạo để đảm bảo đủ oxy cho não và tim
• Tuyệt đối không cạo gió, cắt lễ, uống nước chanh, ngậm thuốc hạ huyết áp hay bất kỳ loại thuốc nào khi chưa có chỉ định của bác sĩ

Điều trị phòng ngừa

• Sử dụng thuốc: bệnh nhân đột quỵ cần tuân thủ đúng chỉ định và khuyến cáo của bác sĩ. Cần duy trì uống thuốc để ngăn ngừa hình thành máu đông như thuốc kháng đông: rivaroxaban, dabigatran, warfarin; thuốc kháng kết tập tiểu cầu: clopidogrel, aspirin.
• Điều trị dứt điểm các bệnh lý đi kèm: nguy cơ đột quỵ tăng cao nếu mắc phải các bệnh khác như tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, đái tháo đường, rung nhĩ, van tim, ... Do vậy, phải chữa trị các bệnh này để hạn chế mức thấp nhất khả năng bị đột quỵ có thể xảy ra, tái phát.
• Thay đổi lối sống: một chế độ sinh hoạt và làm việc khoa học, hợp lý, lành mạnh là cách phòng ngừa đột quỵ tốt nhất. Hãy bỏ hút thuốc lá, ngưng uống rượu bia. Đặc biệt, tăng cường vận động, tập luyện thể dục đều đặn mỗi ngày. Nên tìm bộ môn thể thao vừa sức, phù hợp với sức khỏe và tư vấn của chuyên gia. Tránh căng thẳng, stress quá mức. Không thức khuya, tắm trễ bằng nước lạnh, ... Đo huyết áp định kỳ.
• Chế độ ăn uống: điều này có liên quan trực tiếp đến bệnh đột quỵ nên cần đặc biệt chú ý. Cân bằng liều lượng thức ăn, gia vị tốt cho sức khỏe như giảm ăn mặn, không ăn dầu mỡ, nhiều chất ngọt, đường và bột. Thay vào đó hãy ăn nhiều thực phẩm rau, củ, trái cây giàu chất chống oxy hóa và gốc tự do. Ăn nhiều thức ăn dễ tiêu hóa như súp, cháo, sữa, ... Không nên ăn quá no và những món ăn lên men, gây kích thích nhiều như gia vị cay, nóng.

Gợi ý những thực phẩm giảm nguy cơ gây đột quỵ

Nhóm thực phẩm giàu Folate

Những người ăn các thực phẩm giàu folate (còn gọi là axit folic) có khả năng giảm nguy cơ đột quỵ đến 20%. Các loại đậu giàu chất đạm thực vật rất tốt cho não bộ. Do đó, hãy bổ sung đầy đủ folate trong bữa ăn hàng ngày như: đậu lăng, đậu nguyên hạt, măng tây, bông cải, rau có màu sẫm, bơ, đậu bắp, các loại hạt, cà rốt, củ cải, ...

Nhóm thực phẩm giàu chất chống oxy hóa

Chất chống oxy hóa có vai trò làm giảm khả năng gây hại của gốc tự do, làm chậm hoặc ức chế tổn thương tế bào. Ngoài ra, chúng còn giảm viêm, ngăn chặn mảng bám tích tụ trong động mạch, từ đó hạn chế hình thành bệnh đột quỵ. Các chất được biết đến nhiều nhất nằm trong nhóm chống oxy hóa là vitamin E, vitamin C, caroten, selen và có nhiều trong cà chua, của cải đỏ, bắp cải đỏ, ớt chuông, cà rốt, dưa hấu, các loại hạt, trái cây khô, thịt cừu, thịt gà, thịt cua, ...

Nhóm thực phẩm giàu kali

Hàm lượng kali đóng vai trò quan trọng giúp duy trì chức năng của não bộ, giảm nguy cơ đột quỵ. Nhờ vào tác dụng ổn định huyết áp, cho phép oxy đến não nhiều hơn, tăng khả năng nhận thức và kích thích thần kinh hoạt động nên hạn chế số lượng người bị đột quỵ. Ngoài ra, kali còn rất hữu ích trong việc giãn mạch, cân bằng nồng độ natri, điều chỉnh huyết áp, tránh mắc bệnh tim mạch, huyết áp cao. Do đó, bạn có thể tham khảo một số loại thực phẩm giàu kali để bổ sung vào nguồn dinh dưỡng hàng ngày như sau: rau bina, quả lựu, bí đỏ, sữa chua, các loại đậu, nước ép cà rốt, khoai lang, cá hồi, chuối, quả bơ, ...

Nhóm thực phẩm bổ sung magiê

Magiê có tác dụng loại bỏ cục máu đông, giãn mạch máu. Những thực phẩm giàu hàm lượng magiê giúp xóa dư thừa tích tụ thành các mảng bám trong động mạch, giữ cho hệ tuần hoàn và tim khỏe mạnh. Bạn nên ăn nhiều các loại ngũ cốc nguyên hạt, rau xanh, các loại hạt, đậu, hải sản, cá bơn, cá thu, bông cải xanh, bí ngô, đậu bắp, ...

Cá

Cá được xem là nguồn thực phẩm tuyệt vời dành cho những người bị tim mạch và bảo vệ bạn khỏi cơn đột quỵ. Chất béo omega 3 từ cá giúp lưu lượng máu trong cơ thể vận chuyển ổn định, thành mạch máu vững chắc, ít nguy cơ tạo cục máu đông. Cá ngừ, cá thu, cá hồi là những loại cá bạn không nên bỏ qua trong thực đơn.

Yến mạch, hạnh nhân, đậu nành

Đây là 3 loại thực phẩm rất tốt cho bạn nhằm đảm bảo một mức mỡ máu phù hợp, giảm cholesterol xấu. Từ đó hạn chế nguyên nhân tạo ra các cục máu đông dẫn đến tắc nghẽn mạch máu và đột quỵ. Vì vậy, không có lý do gì mà bạn loại bỏ đậu nành, hạnh nhân và yến mạch trong khẩu phần dinh dưỡng ăn mỗi ngày. Hãy ăn đủ và đúng liều lượng để có một thể trạng tốt và tránh xa các bệnh tật nguy hiểm.

Xem thêm:

• Sự khác biệt giữa đột quỵ và cơn đau tim
• Thời gian vàng cấp cứu đột quỵ nhất định phải nhớ
• Phòng ngừa đột quỵ não khi trời lạnh giá