Tăng caroten máu là bệnh gì? Nó có nguy hiểm không?

Tăng caroten máu là tình trạng được thể hiện với nồng độ tăng lên của caroten trong cơ thể. Caroten có thể gây ra biểu hiện vàng da khi nồng độ caroten đủ lớn. Sự vàng da này có màu sắc rất đặc trưng và thỉnh thoảng ngả sang màu cam một ít. Mặc dù bệnh tăng caroten máu có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, tuy nhiên bệnh phổ biến hơn ở lứa tuổi trẻ em và những người ăn chay.

Do dinh dưỡng

Những lợi ích cho sức khỏe từ các thực phẩm giàu retinoid có thể khiến nhiều người tăng ăn chúng, cũng những những thức ăn chứa vitamin chống oxy hóa hoặc kích thích tế bào T (Sự tiêu thụ trái cây củ quả tươi, như cà rốt, có thể có lợi cho những bệnh nhân vảy nến hoặc đa hồng cầu)

Caroten có trong thực vật với quy luật dễ thấy, quả càng vàng thì nồng độ caroten càng cao. Đa phần thức ăn dặm của trẻ đã chưa caroten, sử dụng thêm viên thực phẩm bổ sung có thể là nguồn gây bệnh tăng caroten trong máu.

Sữa mẹ và sữa bò cũng có chứa caroten.

Do bệnh lý

• Đái tháo đường:

Rất nhiều cá thể đái tháo đường có nồng độ cao caroten trong máu, nhưng chỉ khoảng 10% những người này có biểu hiện vàng da. Tăng caroten trong máu có thể liên quan đến chế độ ăn của người đái tháo đường, rối loạn lipid máu, hoặc sự giảm chuyển đổi caroten thành vitamin A bởi gan.

• Suy tuyến giáp

Cơ chế được phổ biến chấp nhận gây tăng nồng độ caroten trong máu do suy tuyến giáp là sự giảm chuyển đổi caroten thành vitamin A, cũng như sự rối loạn lipid máu và tăng cholesterol máu.

Hormone tuyến giáp điều khiển tốc độ tiêu thụ vitamin A. Trong suy tuyến giáp, sự sử dụng vitamin A bị giảm, tốc độ chuyển hóa caroten thành vitamin A cũng giảm.

• Chứng rối loạn ăn uống tâm thần

Mối liên hệ giữa chứng rối loạn tâm thần ăn uống và bệnh tăng caroten trong máu đã được thu thập nhiều. Sự tăng caroten ở các bệnh nhân này không phải do chế độ ăn giàu caroten, mà cơ chế là do sự tăng cholesterol máu, làm khiếm khuyết quá trình chuyển hóa caroten thành vitamin A, và ở các cá thể này, nhu cầu caroten của cơ thể thấp hơn, nên việc sử dụng caroten bình thường cũng làm tăng carotentrong máu.

• Bệnh amyloidosis. Bệnh amyloidosis làm tăng tiết caroten vào lớp thượng bì, gây ra vàng da.
• Nguyên nhân khác

Các bệnh lý liên quan đến sự phát triển của bệnh tăng caroten trong máu cũng bao gồm :

Bệnh gan- tổn thương gan nguyên phát có thể ngăn sử chuyển đổi caroten thành vitamin A.

Bệnh thận- nồng độ caroten trong máu có thể tăng ở các bệnh nhân có hội chứng thận hư hoặc bệnh viêm cầu thận mạn tính.

Rối loạn chuyển hóa bẩm sinh- bệnh tăng caroten trong máu có thể là kết quả của sự thất bại trong chuyển hóa caroten thành vitamin A do khiếm khuyết bẩm sinh.

Carotenoids là chất sắc tố có nguồn gốc thực vật và chịu trách nhiệm cho màu vàng và màu cam trong trái cây và rau củ. Carotenoids hoạt động như một chất chống oxy hóa, ảnh hưởng đến quá trình phân chia và phân hủy tế bào, ảnh hưởng đến quy định sự bọc lộ của gen, và ảnh hưởng đến đáp ứng của hệ miễn dịch. Động vật không có khả năng tổng hợp carotenoids. Carotenoids là một trong các chất dinh dưỡng có liên quan phổ biến đến sức khỏe của thai nhi và trẻ sơ sinh; Quả bơ là loại trái cây giàu carotenoids.

Caroten là hợp chất hydrocarbon của carotenoids. Caroten phân giải từ thức ăn nguồn gốc thực vật là nguồn dinh dưỡng vitamin A (retinol) nguyên phát. Sự tiêu hóa caroten, có cấu trúc hiển vi như những tinh thể rắn hoặc hợp chất vô định hình trong các tế bào của thực vật, được chuyển hóa thành vitamin A trong các tế bào tuyến của ruột non của cơ thể con người.

Việc nấu chín hoặc nghiền trái cây và rau củ làm phá vỡ màng tế bào của chúng, vì thế làm tăng khả năng hấp thụ hoạt tính sinh học của caroten trong cơ thể con người. Sự tiêu thụ đồ ăn nghiền hoặc miếng nguyên, một cách ăn phổ biến của trẻ sơ sinh, có thể gây ra tỉ lệ tăng bệnh tăng caroten trong máu có nguyên nhân dinh dưỡng.

Caroten được tiết vào ruột và lớp thượng bì của da. Trong các lớp sâu hơn của da, sự tái hấp thu caroten xảy ra khi sự tiết caroten quá mức. Thực tế cho thấy, carotenoids kích thích lớp thượng bì trong khoảng 2 tuần sau khi nồng độ caroten trong máu đạt cân bằng, và sự kích thích tối đa xảy ra ở những vùng có nhiều tuyến mồ hôi như là rãnh mũi má, lòng bàn tay, lòng bàn chân.

Caroten không thực sự đi vào trong nhau thai nhưng nó được tìm thấy với nồng độ cao trong sữa mẹ. Và vì thế, trẻ sơ sinh bú sữa mẹ sẽ có nồng độ caroten trong máu cao hơn những trẻ sơ sinh bú sữa công thức.

Sự tiêu hóa quá mức carotenoids thì không độc hại. Mặc dù trong bệnh tăng caroten trong máu do chế độ dinh dưỡng, nồng độ cao caroten thường liên quan đến sự tăng tương ứng nồng độ vitamin A, nhưng lại không có sự tăng nồng độ vitamin A, giả thiết giải thích điều này là sự chuyển hóa của carotenoids thành vitamin A đã được kiểm soát. Đối với các nguyên nhân khác gây bệnh tăng caroten trong máu, nồng độ vitamin A ở mức tương ứng hoặc thấp hơn.

Các bệnh đường ruột hoặc nhiễm trùng có thể làm rối loạn sự hấp thu caroten. Sự tiêu hóa dầu khoáng chất cũng có thể làm giảm khả năng hấp thu, còn các chất tan trong nước thì làm tăng hấp thu.

Bệnh tăng carotentrong máu không nguy hiểm. Các biến chứng của bệnh hiếm xảy ra, tình trạng ngộ đọc vitamin A không xảy ra dù với liều khổng lồ caroten, bởi vì sự chuyển hóa này diễn ra chậm.

Đối với các bệnh nhi mà bệnh tăng caroten trong máu do chế độ dinh dưỡng là một tình trạng lành tính không cần điều trị gì. Bác sĩ sẽ liệt kê một số các loại thức ăn giàu caroten và đứa trẻ sẽ cần một chế độ ăn giảm caroten đi. Với chế độ ăn này, nồng độ caroten trong máu sẽ giảm xuống nhanh trong vòng 1 tuần và tình trạng vàng da sẽ từ từ biến mất sau từ vài tuần đến vài tháng. Không có điều trị thuốc với bệnh tăng caroten trong máu do chế độ dinh dưỡng.

Đối với những nguyên nhân khác gây bệnh tăng caroten trong máu thì cực hiếm ở trẻ em. Khi nghi ngờ, bác sĩ sẽ có can thiệp phù hợp và điều trị đến nguyên nhân gây ra tăng caroten trong máu.

Bệnh tăng caroten trong máu là tình trạng lành tính, gây vàng da với nồng độ caroten trong máu cao hơn so với ngưỡng bình thường. Bệnh có nguyên nhân thường gặp là do chế độ ăn giàu caroten, thường gặp ở trẻ bú mẹ và trẻ sơ sinh ăn dặm, và các nguyên nhân bệnh lý khác. Bệnh tăng caroten trong máu do chế độ dinh dưỡng không cần điều trị bằng thuốc mà chỉ cần thay đổi chế độ ăn, còn đối với tình trạng khác gây tăng caroten trong máu thì bác sĩ sẽ can thiệp và điều trị nguyên nhân.

Xem thêm:

• Chứng xuất huyết giảm tiểu cầu
• Nguyên nhân gì khiến trẻ bị nhiễm trùng máu
• Những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra khi trẻ bị nhiễm trùng máu