Tác hại của việc cho trẻ học trước chương trình lớp 1

Thời điểm con trẻ chuẩn bị bước vào lớp 1 cũng là lúc các bậc cha mẹ có rất nhiều lo lắng. Trong số đó phải kể đến nỗi lo con khó làm quen với môi trường mới, lo con không theo kịp các bạn. Vì vậy, nhiều phụ huynh lựa chọn cho trẻ học trước chương trình lớp 1. Tuy nhiên, liệu điều này có thực sự tốt cho con? Cùng các chuyên gia phân tích tác hại của việc cho trẻ học trước chương trình lớp 1.

Theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo, thông thường khoảng tháng 7 hằng năm các trường Tiểu học sẽ bắt đầu tổ chức tuyển sinh, và trẻ chính thức bước vào chương trình học vào tháng 9. Tuy nhiên, trong khoảng thời gian này, thậm chí là trước đó, thay vì tạo cho con tâm lý thoải mái, gần gũi trò chuyện, hướng dẫn con trước khi bước vào một môi trường mới, nhiều bậc phụ huynh lại lựa chọn đăng kí cho con các lớp học đọc, học viết, tập tính, hoặc mời gia sư về kèm riêng, cho trẻ học trước chương trình lớp 1.

Lý giải cho việc làm này, chị Mai H. (quận Hai Bà Trưng - Hà Nội) - một phụ huynh có con đang học trước chương trình lớp 1 đưa ra một số lý do như sau:

• Lý do đầu tiên, là muốn con làm quen với môi trường mới. Môi trường mầm non chủ yếu các con được chăm sóc, vui chơi, khác với môi trường tiểu học, nơi các con bắt đầu làm quen với việc học kiến thức và có nền nếp, kỉ luật. Bước vào lớp 1, các con bắt đầu cần tự chăm sóc bản thân, tự lập hơn. Vì vậy, để con khỏi bỡ ngỡ, cho con học trước chương trình lớp 1 là một lựa chọn của các bậc phụ huynh.
• Thứ hai, là tâm lý sợ con không theo kịp các bạn. Ban đầu chỉ có một vài trẻ có khả năng tiếp thu sớm hơn, hoặc một vài trẻ học trước chương trình. Khi con học cùng với các bạn như vậy, cha mẹ lo lắng con khó theo kịp, dễ nảy sinh áp lực hoặc tâm lý chán nản, gây ảnh hưởng đến cả quá trình học tập sau này của con. Từ đó, các bậc phụ huynh ngày càng cho con đi học trước khi bước vào lớp 1 nhiều hơn.
• Thứ ba, sĩ số lớp ở bậc tiểu học thường đông hơn so với các lớp mầm non. Do đó, cha mẹ cho rằng con sẽ ít được quan tâm hơn. Khi đi học các lớp trước chương trình, lớp ít học sinh phần nào giúp cha mẹ cảm thấy yên tâm vì con được kèm cặp kĩ hơn.
• Thứ tư, là do ảnh hưởng của “trào lưu”, “phong trào”, khi cha mẹ thấy xung quanh mình các gia đình khác đều cho con theo học lớp học trước chương trình; hoặc mong muốn con có điểm số “đẹp”, làm “đẹp” hồ sơ, thành tích ngay từ những buổi đầu của quá trình học tập.
• Thứ năm, cũng chiếm một phần không nhỏ, là vì nhiều phụ huynh quá bận rộn, không có thời gian để cùng con chuẩn bị hành trang, tâm lý khi vào lớp 1. Cùng với suy nghĩ các thầy cô có chuyên môn sư phạm sẽ có phương pháp tốt nhất cho con, nên cha mẹ gửi gắm con tới các lớp học trước chương trình lớp 1.

Với các lý do kể trên, không khó để hiểu được vì sao ngày càng nhiều gia đình cho trẻ học trước chương trình lớp 1. Không chỉ ở những thành phố lớn, “xu hướng” này đang dần mở rộng tới hầu khắp các khu vực trên cả nước.

Bàn luận về vấn đề này, thầy Lê Đức Dũng, nguyên Hiệu trưởng Trường Tiểu học Xuân Trường (Cẩm Mỹ, Đồng Nai) - người có hơn 40 năm kinh nghiệm trong nghề dạy học, với tâm huyết của mình cho sự nghiệp giáo dục, thầy chia sẻ quan điểm của mình như sau: Chương trình cho học sinh lớp 1 được thiết kế có khoảng một tuần đầu tiên giúp học sinh làm quen với nền nếp, kỉ luật trong lớp học, nhà trường, các thầy cô sẽ trực tiếp chỉ dạy và kèm cặp trẻ. Tiếp đó, học sinh được làm quen với thầy cô, bạn bè, các thói quen trong sinh hoạt, cũng như nội quy trường lớp. Thầy cô sẽ hướng dẫn trẻ cách sắp xếp và lấy sách vở, cách cầm bút, tư thế ngồi học, cách trả lời khi được mời phát biểu. Bất kỳ trường tiểu học nào cũng sẽ dạy những kỹ năng đó, vì vậy phụ huynh không nên lo lắng sợ con khó làm quen. Đến tuần học thứ hai, học sinh được làm quen với những nét viết cơ bản như nét khuyết, nét móc...cấu tạo nên chữ cái. Sau hai tuần làm quen như vậy, các em bắt đầu được thầy cô giới thiệu từng chữ. Dựa vào chương trình dạy học này, trẻ có thể làm quen và thích nghi tốt với môi trường học tập mà không cần học trước chương trình.

Tiếp tục với ý kiến trên, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Mầm non - Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Bá Minh cũng cho rằng tác hại của việc cho trẻ học trước chương trình lớp 1 là không nhỏ.

Cho trẻ học trước chương trình lớp 1 là phản khoa học, lợi bất cập hại. Theo ông Minh, các nhà khoa học, tâm lý, giáo dục đã nghiên cứu và chỉ ra: 6 tuổi là độ tuổi phù hợp nhất để trẻ bắt đầu bước vào lớp 1. Đây là thời điểm mà các yếu tố về thể lực, kĩ năng, tâm lý của trẻ sẵn sàng nhất để bước vào một giai đoạn phát triển mới. Việc cho trẻ học trước chương trình lớp 1, khi các bộ phận chức năng của cơ thể chưa được hoàn thiện đầy đủ như hệ thần kinh phát triển chưa toàn diện, hệ thống cơ - khớp, xương tay còn yếu, khả năng chịu đựng của thị giác khi phải tập trung nhìn chưa được bền, thời gian trẻ có thể tập trung vào thực hiện một nhiệm vụ cụ thể còn quá ngắn,... dễ dẫn đến căng thẳng, mệt mỏi, ảnh hưởng không tốt đến quá trình phát triển tâm - sinh lý của trẻ sau này. Bên cạnh đó, nếu người dạy không có chuyên môn hoặc phương pháp sư phạm phù hợp, dễ hình thành những thói quen hoặc nhận thức chưa đúng ở trẻ. Lúc này, việc chỉnh sửa lại cho trẻ khi chính thức bước vào lớp 1 sẽ khó khăn hơn rất nhiều.

Nói về tác hại của việc cho trẻ học trước chương trình lớp 1, ngoài những ý kiến trên, một số chuyên gia trong lĩnh vực giáo dục còn đưa ra các luận điểm như:

• Trẻ học trước, biết trước nên khi bước vào lớp 1 sẽ dễ chủ quan, không chú ý. Có thể thời gian đầu, trẻ tỏ ra vượt trội hơn so với các bạn, giúp cha mẹ thấy yên tâm. Tuy nhiên, dần dần, trẻ sẽ giảm hứng thú, không có động lực cố gắng. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sự tiếp thu kiến thức, mà còn tác động không tốt tới nhận thức, suy nghĩ của trẻ.
• Các trường Tiểu học không tổ chức các kì thi tuyển cho học sinh khi bước vào lớp 1. Cùng với đó, việc đánh giá kết quả học tập cũng đang được hướng tới khuyến khích, động viên, tạo hứng thú học tập cho trẻ, không xem nặng con số. Vì vậy, không có lý do gì để phụ huynh phải lo ngại về kết quả học tập trên hồ sơ, mà cần chú trọng hơn tới tâm lý, thái độ tiếp thu của con.
• Các chuyên gia đưa ra khái niệm “hiệu ứng năm thứ ba” - là hiện tượng các trẻ học trước chương trình lớp 1 bắt đầu có biểu hiện giảm sút học lực khi bước vào lớp 3. Nguyên nhân là do ở lớp 3, chương trình học sẽ có nhiều điểm mới, mà các trẻ học trước chương trình lớp 1 chưa được học. Nhưng bởi sẵn có tâm lý chủ quan, cùng hệ quả của phương pháp giáo dục chưa phù hợp mà trẻ khó làm quen và tiếp thu. Ở lớp mầm non, giáo dục chủ yếu là cho trẻ quan sát và thực hành thông qua các trò chơi. Còn ở bậc tiểu học, trẻ cần học, nhớ thông qua các suy luận và tư duy hình ảnh. Do vậy, việc cho trẻ học trước chương trình lớp 1 là hành động đốt cháy giai đoạn, bỏ bước trong quy trình giáo dục.

Với những lý do kể trên, các nhà giáo dục không đồng ý với quan điểm cho trẻ học trước chương trình lớp 1. Thay vào đó, các chuyên gia khuyên rằng, thay vì quá chú trọng trang bị kiến thức - điều mà chắc chắn trẻ sẽ được học khi vào lớp 1, cha mẹ nên chuẩn bị cho con tâm lý thoải mái, vui vẻ, tạo hứng thú cho con đối với môi trường trường học. Bên cạnh đó, cha mẹ cũng cần hướng dẫn trẻ cách tự chăm sóc: tự ăn cơm, tự thay đồ, tự chải răng, tự sắp xếp sách vở,... hay cách biểu lộ cảm xúc, cách biểu thị ý nghĩ thông qua lời nói sao cho trôi chảy, dễ hiểu,... Những kĩ năng này là cực kì cần thiết khi trẻ vào lớp 1, được hình thành và rèn luyện thông qua sự phối hợp của gia đình và nhà trường, trong một thời gian không hề ngắn. Thông qua việc rèn luyện cho con, cha mẹ còn trở nên gần gũi, thân thiết và hiểu con hơn, trở thành người bạn của con trong những bước đầu tiên trên con đường học tập và cuộc sống.

Trên đây là những ý kiến, phân tích bình luận của các chuyên gia giáo dục về tác hại của việc cho trẻ học trước chương trình lớp 1. Hy vọng qua bài viết này, bạn đọc có những góc nhìn khác hơn, sâu hơn về vấn đề này, để có được lựa chọn tốt nhất cho con em mình.

Xem thêm:

• Trẻ bị còi xương có tăng chiều cao không?
• Biện pháp hàng đầu để tăng chiều cao cho trẻ
• Trẻ 5 tuổi cần học những gì và dạy làm gì để phát triển sự thông minh, khéo léo?