Polyp đại tràng sigma có nguy hiểm không?

Polyp đại tràng được xem là một yếu tố nguy cơ của ung thư. Nhưng có phải tất cả các trường hợp polyp đại tràng sigma đều nguy hiểm không? Ai dễ bị polyp đại tràng sigma? Cách phòng ngừa bệnh là gì? Chúng ta hãy cùng tìm hiểu với HoiBenh.

Polyp là gì?

Polyp là một phần nhô ra có thể nhìn thấy từ bề mặt niêm mạc và có thể được phân loại dựa vào cấu trúc mô học trên kính hiển vi (giải phẫu bệnh) của polyp.

Các loại Polyp đại tràng

Các loại polyp khác nhau mang các yếu tố nguy cơ khác nhau. Hơn nữa, kích thước của polyp có liên quan đến mức độ nghiêm trọng tiềm năng của nó.

Một đánh giá năm 2014 đã kết luận rằng polyp từ 5 mm trở xuống ít có nguy cơ bị ung thư trong khi những polyp từ 1,5 đến 3,5 cm có khả năng ác tính từ 19 đến 43%.

Các loại polyp phổ biến nhất là polyp tăng sản và biểu mô tuyến:

Polyp tăng sản

Polyp tăng sản, hoặc polyp viêm, thường vô hại và không phải là nguyên nhân gây lo ngại với khả năng ác tính thấp. Những polyp này sẽ hiếm khi trở thành ung thư.

Polyp biểu mô tuyến

Adenomas, hoặc polyp adenomatous, không phải là ung thư nhưng chúng có thể hóa ác trong tương lai. Polyp biểu mô tuyến có kích thước càng lớn càng có nhiều khả năng trở thành ung thư.

Polyp ác tính

Polyp ác tính là polyp có chứa tế bào ung thư. Việc điều trị tốt nhất cho các polyp này sẽ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh ung thư và tổng trạng của bệnh nhân.

Khả năng tiến triển thành ung thư của polyp đại tràng sigma

Trên lâm sàng, xác suất của một polyp biểu mô tuyến trở thành một ung thư phụ thuộc vào hình dáng của tổn thương, kích thước của nó (quan sát qua nội soi) và đặc điểm mô học của nó (quan sát dưới kính hiển vi). Polyp biểu mô tuyến có 2 hình dạng là dạng túi (pedunculated) hoặc dạng phẳng (sessile). Trong đó, ung thư xâm lấn thường gặp ở sessile polyp hơn. Về mặt mô học, polyp biểu mô tuyến có thể hình ống (tubular), hình nhú (villous) hoặc kết hợp (tubulovillous). Polyp biểu mô tuyến hình nhú, hầu hết trong số đó là hình dạng sessile, trở thành ác tính nhiều gấp ba lần so với polyp biểu mô tuyến hình ống. Khả năng chứa tế bào ung thư xâm lấn của sang thương polyp biểu mô tuyến trong đại tràng sigma thì liên quan đến kích thước của polyp, mức độ không đáng kể (khả năng hóa ác <2%) với polyp <1.5cm, trung bình (2-10%) với polyp 1.5-2.5cm, đáng kể (10%) với sang thương >2.5cm

Sau khi phát hiện một polyp biểu mô tuyến đại tràng sigma, thì bệnh nhân sẽ được chỉ định nội soi toàn bộ đại tràng, vì trong 1/3 trường hợp có polyp biểu mô tuyến ở 1 vùng thì có các sang thương vệ tinh ở những vùng khác của đại tràng. Nội soi đại tràng sau đó nên được lặp lại định kỳ, ngay cả khi trước đó không nghi ngờ ác tính, vì những bệnh nhân có polyp biểu mô tuyến không nghi ngờ ác tính vẫn có có xác suất 30% 50% phát triển một polyp biểu mô tuyến khác với nguy cơ phát triển thành ung thư biểu mô tuyến đại trực tràng mức độ cao hơn mức trung binh. Polyp biểu mô tuyến cần ít nhất 5 năm để phát triển đủ để có biểu hiện triệu chứng; đa phần bệnh nhân có polyp biểu mô tuyến đại tràng sẽ được khuyến cáo nội soi đại tràng mỗi 3 năm một lần.

-Kế hoạch tầm soát ung thư ở bệnh nhân có polyp đại tràng sigma (xem thêm mục Theo dõi sau mổ)

Ung thư đại tràng là một trong năm loại ung thư phổ biến nhất ở Việt Nam, chiếm tỉ lệ khoảng 8% ở cả 2 giới. Theo báo cáo của Tổ chức y tế thế giới năm 2018, tại Việt Nam 14733 ca mắc mới ung thư đại tràng trong tống số 164,671 tổng số mắc ung thư mới.

Có nhiều xét nghiệm hiện có để giúp chẩn đoán polyp đại tràng bao gồm các xét nghiệm X-quang đặc biệt, chẳng hạn như bơm chất cản quang hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT). Hiện tại có mối quan tâm đáng kể với việc tiếp xúc với bức xạ khi chụp cắt lớp CT và bệnh nhân nên tham vấn với bác sĩ về vấn đề này. Bơm Bari chụp X quang không còn được khuyến nghị là một phương pháp sàng lọc ung thư đại tràng của hiệp hội Tiêu hóa Hoa Kỳ. Các xét nghiệm nội soi như soi ống mềm đại tràng sigma, chỉ giúp quan sát một phần của đoạn dưới đại tràng, vì thế nội soi đại tràng là lựa chọn thay thế. Xét nghiệm "tiêu chuẩn vàng" hiện đang có sẵn là nội soi, vì đây là xét nghiệm duy nhất có thể đánh giá toàn bộ niêm mạc đại tràng cho polyp, cũng như lấy mẫu mô và loại bỏ bất kỳ polyp nào trong cùng một quy trình. Ngoài ra, còn có các xét nghiệm phân để kiểm tra máu ẩn hoặc DNA bất thường để giúp phát hiện ung thư đại tràng, điều quan trọng là phải nhận ra họ sàng lọc ung thư, chứ không phải polyp.

Chuẩn bị trước nội soi đại tràng

Làm sạch từ miệng đến đại tràng là điều cần thiết trước khi nội soi đại tràng, thụt bari và chụp cắt lớp CT. Phương thức chuẩn bị ruột trước khi nội soi đại tràng hiện nay là thụt tháo. Khả năng phát hiện polyp đại tràng và ung thư được tăng cường bằng cách thực hiện tốt việc thụt tháo và bị hạn chế bởi nếu bước chuẩn bị này không được thực hiện thích hợp. Do đó, bạn cần hiểu tầm quan trọng thực hiện đúng bước làm sạch ruột này dưới sự hướng của bác sĩ . Điều này sẽ giúp ngăn bác sĩ của bạn không thể nhìn thấy niêm mạc đại tràng đủ rõ để phát hiện polyp hoặc ung thư.

Những người bị polyp đại tràng thường không có dấu chứng hoặc triệu chứng của bệnh. Các bác sĩ thường tìm thấy các polyp này tình cờ khi bệnh nhân đến khám vì bệnh khác.

Khi polyp đại tràng gây ra các triệu chứng, mọi người có thể nhận thấy những triệu chứng sau đây:

Chảy máu qua lỗ hậu môn. Đây là triệu chứng phổ biến nhất của polyp, mặc dù nó cũng có thể là dấu hiệu của các tình trạng khác, chẳng hạn như bệnh trĩ hoặc vết trầy xước hậu môn.

Đau bụng. Polyp lớn làm tắc nghẽn một phần ruột có thể gây ra đau bụng và đau.

Thay đổi màu sắc của phân. Chảy máu polyp nhỏ có thể gây ra các sọc đỏ trong phân, và chảy máu nặng hơn có thể làm cho phân có màu đen. Tuy nhiên, các yếu tố khác cũng có thể thay đổi màu sắc của phân, chẳng hạn như thực phẩm, thuốc và thực phẩm bổ sung.

Thiếu máu thiếu sắt. Nếu polyp của một người chảy máu rỉ ra trong thời gian dài, họ có thể bị thiếu sắt. Thiếu máu có thể gây ra mệt mỏi, da nhợt nhạt, khó thở, chóng mặt hoặc ngất xỉu.

Thay đổi thói quen đại tiện kéo dài hơn một tuần, bao gồm táo bón hoặc tiêu chảy.

Con người có polyp trong đại tràng sigma từ lúc sinh ra hoặc trong quá trình lớn lên của họ.

Các bác sĩ chưa biết nguyên nhân chính xác gây ra polyp đại tràng, nhưng sự xuất hiện của polyp có thể được liên kết với các yếu tố lối sống sau đây:

• Chế độ ăn nhiều chất béo
• Ăn nhiều thịt đỏ
• Không ăn đủ chất xơ
• Hút thuốc lá
• Béo phì
• Bệnh viêm đại tràng mãn tính (IBD), chẳng hạn như viêm loét đại tràng hoặc bệnh Crohn
• Đái tháo đường type 2 không kiểm soát
• Vận động thể lực không đủ
• Một bác sĩ có thể khuyến nghị rằng người lớn tuổi và những người có yếu tố nguy cơ mắc bệnh polyp đại tràng nên đi tầm soát ung thư, đặc biệt là sau 50 tuổi, khuyến cáo về tần số sẽ được đánh giá yếu tố nguy cơ của bạn, hãy tham vấn y kiến bác sĩ của bạn về thời điểm đi tầm soát phù hợp.

Bác sĩ sẽ bắt đầu bằng việc hỏi bệnh sử, tiền sử bệnh lý của bạn, tiếp cận các yếu tố nguy cơ, và thực hiện thăm khám. Nếu bác sĩ nghi ngờ bạn có polyp đại tràng, họ sẽ đề nghị thêm một số xét nghiệm.

Một số xét nghiệm đó có thể bao gồm:

Nội soi đại tràng. Trong quá trình nội soi, bác sĩ sẽ đặt một ống gắn camera được chiếu sáng gọi là ống nội soi vào hậu môn để kiểm tra đại tràng. Sau đó, họ có thể cắt bỏ bất kỳ polyp nào hoặc lấy sinh thiết, đó là nơi lấy mẫu mô và gửi đến phòng thí nghiệm để kiểm tra dưới kính hiển vi.

Nội soi ống mềm đại tràng sigma. Một phiên bản ngắn hơn của ống nội soi gọi là ống soi đại tràng được sử dụng để kiểm tra một phần giới hạn của đại tràng. Nếu bác sĩ tìm thấy polyp, họ sẽ cắt bỏ chúng bằng nội soi đại tràng.

Nội soi ảo. Đây là một thủ tục không xâm lấn trong đó bác sĩ sử dụng các phương pháp chẩn đoán hình ảnh để kiểm tra đại tràng. Chúng có thể bao gồm chụp X quang, CT scan hoặc MRI. Những xét nghiệm này có thể ít nhạy hơn so với nội soi. Người bệnh người có thể phải uống dung dịch bari để làm cho hình ảnh X quang rõ ràng hơn.

Soi phân. Các bác sĩ cũng có thể tìm kiếm sự hiện diện của máu trong phân hoặc kiểm tra DNA phân. Tùy thuộc vào kết quả, sau đó họ có thể thực hiện nội soi thêm.

Polyp được điều trị bằng phẫu thuật cắt bỏ bằng các phương pháp như nội soi đại tràng, nội soi ổ bụng, phẫu thuật mở cắt bỏ đại tràng (bác sĩ thường chỉ định phương pháp này nếu bạn có bệnh lý di truyền hiếm gặp kèm theo).

Sau khi cắt bỏ polyp, bác sĩ sẽ gửi mẫu polyp làm giải phẫu bệnh.

Polyp đại tràng sigma có tái phát không?

Polyp sẽ không tái phát nếu chúng được cắt bỏ hoàn toàn trừ polyp biểu mô tuyến. Một khi một người bị polyp biểu mô tuyến, nguy cơ tái phát polyp là 30-40% sau ba năm. Vì những người có polyp này có nhiều khả năng phát triển polyp mới, nên nội soi tầm soát mỗi 3 năm được khuyến nghị.

Theo dõi sau mổ

Theo dõi phụ thuộc vào loại polyp bạn có. Polyp tăng sản nhỏ nằm của đại tràng sigma thường không cần theo dõi, và nội soi đại tràng lặp lại được khuyến nghị là sau 10 năm miễn là bạn không có các yếu tố nguy cơ kèm theo khác (tiền sử cá nhân hoặc gia đình mắc bệnh polyp hoặc ung thư ruột kết, v.v.). Polyp tăng sản ở những vùng đại tràng đoạn trên sigma có thể cần được theo dõi nội soi thường xuyên hơn. Polyp biểu mô tuyến sẽ yêu cầu nội soi đại tràng lặp lại trong một khoảng dựa trên kích thước của polyp, hình ảnh giải phẫu bệnh và số lượng polyp bạn có. Các cá nhân có tiền sử từng có polyp có nguy cơ phát triển các polyp mới. Điều quan trọng cần nhớ là chất lượng của sự chuẩn bị làm sạch ruột của bạn, cũng như tiền sử gia đình bị bệnh của bạn, cũng sẽ xác định khi nào bạn được yêu cầu nội soi đại tràng lại.

Mọi người có thể giảm nguy cơ phát triển polyp đại tràng bằng cách áp dụng các thói quen sống lành mạnh, chẳng hạn như:

• Ăn chế độ ăn ít chất béo
• Ăn chế độ ăn nhiều trái cây, rau và chất xơ
• Giữ trọng lượng cơ thể bình thường
• Bỏ hoặc tránh hút thuốc
• Tránh sử dụng rượu quá mức
• Những người đã có polyp đại tràng thì đi nội soi định kỳ sau mổ theo hướng dẫn của bác sĩ.

Polyp đại trực tràng thường phổ biến (khoảng 30-50% người trưởng thành có polyp đại tràng), không phải tất cả polyp đều nguy hiểm, và nếu có, polyp mất nhiều năm (trên 10 năm) để tiến triển thành ung thư đại trực tràng. Polyp có thể hoàn toàn được phẫu thuật cắt bỏ. Vì tính an toàn là không tuyệt đối, nên việc phòng ngừa từ trong thói quen ăn uống, lối sống, cho đến việc tầm soát phát hiện sớm polyp đại tràng là điều có ý nghĩa quan trọng trong kết quả đầu ra của polyp đại tràng nói chung, polyp đại tràng sigma nói riêng.

Xem thêm:

• Làm sao để nhận biết polyp đại tràng ác tính?
• Khi nào cần nội soi đại tràng?
• Ung thư đại tràng nên ăn hoa quả gì thì tốt