Oresol - không dùng đúng có thể gây biến chứng thần kinh nguy hiểm ở trẻ

Oresol là dung dịch bù nước và điện giải được sử dụng phổ biến hiện nay, đặc biệt với trẻ nhỏ khi bị tiêu chảy mất nước, nôn, sốt. Tuy nhiên không phải phụ huynh nào cũng biết dùng đúng cách. Việc dùng không đúng có thể gây biến chứng thần kinh nguy hiểm cho trẻ.

Oresol là dung dịch bù nước điện giải đường uống phổ biến. Thành phần của chúng gồm muối, đường, các ion với tỉ lệ thích hợp. Mỗi gói có thành phần cố định dạng bột, được pha với một lượng nước (thường 200 ml hoặc 1000 ml ) tùy theo nhà sản xuất. Oresol cung cấp muối, nước, đường, điện giải cho trẻ để giúp phục hồi lại cơ thể, đặc biệt sau các tình trạng mất nước như nôn , sốt, tiêu chảy,...

Việc pha đúng tỉ lệ là rất quan trọng đối với việc sử dụng dung dịch này. Vì nồng độ ion, điện giải cần phải có tỉ lệ phù hợp để khi òa cơ thể sẽ được hấp thu tốt nhất. Với cách pha sai làm ảnh hưởng đến tác dụng của dung dịch, thậm chí đã ghi nhận nhiều trường hợp gặp biến chứng do sử dụng oresol sai cách.

Điển hình như trường hợp của bé Nguyễn Thu An (8 tháng tuổi, ở Hà Nội) . Bé bị sốt cao, đi ngoài liên tục 20 lần/ngày, sau đó được mẹ cho đi khám tại bệnh viện Nhi Trung ương với chẩn đoán tiêu chảy cấp do rotavirus. Tại đây, bé được các bác sĩ thăm khám và kê đơn thuốc về nhà uống, đồng thời được cho sử dụng dung dịch oresol. Sau 2 ngày điều trị tình trạng tiêu chảy không có dấu hiệu giảm, kèm theo trẻ bị lơ mơ, ngủ nhiều.

Bé được đưa vào khoa Cấp cứu – Bệnh viện Nhi Trung ương với dấu hiệu mất nước nặng, rối loạn ý thức, li bì. Tại đây sau khi làm xét nghiệm, bé được các bác sĩ chẩn đoán : mất nước nặng do tiêu chảy và rối loạn điện giải nặng do tăng natri máu (hàm lượng muối trong máu tăng cao).

Theo Bác sĩ Ngô Anh Vinh, khoa Cấp cứu – Chống độc - Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết : tăng natri máu là dấu hiệu của mất nước trong tế bào, nếu tình trạng này không được điều trị kịp thời và nhanh chóng sẽ dẫn đến biến chứng nguy hiểm do rối loạn điện giải gây nên, đặc biệt là biến chứng ở thần kinh rất nguy hiểm, có thể gây teo não ở trẻ em không hồi phục.

Theo Bác sĩ Ngô Anh Vinh, khoa Cấp cứu – Chống độc - Bệnh viện Nhi Trung ương thì oresol là loại dung dịch bù nước điện giải rất hiệu quả, được khuyến cáo dùng cho trẻ bị mất nước và chất điện giải do tiêu chảy, sốt cao, nôn trớ nhiều,... Việc sử dụng đúng cách rất quan trọng để đạt được hiệu quả của chúng. Tuy nhiên số lượng trẻ phải vào nhập viện cấp cứu tại khoa Cấp cứu – Chống độc bệnh viện Nhi Trung ương do sử dụng oresol không đúng cách lại khá thường gặp. Nguyên nhân chủ yếu do sự thiếu hiểu biết, chủ quan của bố mẹ trẻ.

Theo Bs Vinh, oresol là loại thuốc giúp bù nước rất hiệu quả, được khuyến cáo cho những trường hợp trẻ bị mất nước và chất điện giải do tiêu chảy, sốt cao... Oresol được pha đúng và uống đúng cách sẽ giúp bù lại lượng nước đã mất, giúp trẻ phục hồi. Tuy nhiên, tình trạng trẻ nhập viện vào khoa Cấp cứu – Chống độc do pha oresol không đúng cách vì cha mẹ chủ quan, thiếu hiểu biết lại khá thường gặp.

Một số phụ huynh do thấy dung dịch oresol có mùi khó chịu, sợ con không chịu uống hết. hoặc thấy phải uống quá nhiều (đặc biệt với loại gói pha với 1000 ml nước) nên đã pha thật đặc với ít nước để cho con uống. Điều này làm cho trẻ phải hấp thu một lượng muối lớn vào trong máu, dẫn đến tình trạng tăng natri máu, rối loạn điện giải. Hàm lượng muối trong máu tăng quá cao gây ra các triệu chứng như: co giật, hôn mê, thậm chí dẫn đến các tổn thương não nguy hiểm. Các tình trạng tổn thương não nếu không được cấp cứu kịp thời thì có thể gây tổn thương não vĩnh viễn, thậm chí gây tử vong cho trẻ.

Có những trường hợp phụ huynh pha dung dịch quá loãng cho trẻ uống cũng làm mất tác dụng của dung dịch, không bù được điện giải cho trẻ mà thậm chí còn gây rối loạn điện giải, ảnh hưởng đến thần kinh.

Vì vậy để dung dịch có tác dụng tốt nhất thì các bậc phụ huynh cần ghi nhớ là phải pha đúng với tỉ lệ đã được hướng dẫn trên vỏ gói. Không tự ý thay đổi lượng nước để làm ảnh hưởng đến nồng độ của dung dịch.

• Pha đúng tỉ lệ như đã được hướng dẫn. Cần đọc kĩ hướng dẫn cách pha, tuân thủ theo liều lượng đã quy định. Không tự ý thay đổi so với hướng dẫn. Cần đong đúng và đủ, không lấy ước chừng hoặc đo bằng các dụng cụ đo không đảm bảo chính xác.
• Luôn pha 1 gói với lượng nước yêu cầu. Không chia nhỏ gói để sử dụng vì sẽ không chính xác.
• Sau khi pha dung dịch thì phải uống hết trong 24 giờ. Sử dụng hết trong vòng 24 giờ. Sau 24 giờ không dùng hết thì phải hủy bỏ và sử dụng một dung dịch oresol mới pha khác.
• Không đun sôi dung dịch đã pha vì nhiệt có thể sẽ làm thay đổi các thành phần trong dung dịch.
• Không cho thêm các thành phần khác ngoài nước vào dung dịch : sữa , nước trái cây, nước ngọt... Các loại này có thể làm ảnh hưởng đến tác dụng của dung dịch.

Sử dụng dung dịch oresol không đúng cách ngoài việc không có tác dụng điều trị mà còn gây biến chứng cho trẻ. Rối loạn điện giải sẽ gây các triệu chứng thần kinh ở trẻ. Khi có những dấu hiệu sau thì phụ huynh nên đưa trẻ đến bệnh viện để thăm khám :

• Thay đổi ý thức : lơ mơ, li bì, mệt mỏi. Đây là những dấu hiệu thể hiện sự thay đổi ở hệ thần kinh do các tế bào não bị ảnh hưởng bởi rối loạn điện giải.
• Bỏ bú :những thay đổi dù nhỏ nhưng cũng là triệu chứng cần chú ý, đặc biệt ở trẻ đang bú mẹ.
• Nôn nhiều : đây là dấu hiệu của thay đổi ở tế bào thần kinh. Ngoài ra nôn nhiều còn làm nặng lên tình trạng rối loạn điện giả.
• Rối loạn tri giác, co giật, hôn mê,... :những tình trạng này cần đưa trẻ đến bệnh viện để được cấp cứu sớm nhất có thể. Việc đến sớm sẽ giúp điều trị sớm để tế bào não có thể phục hồi được tốt nhất.

Xem thêm:

• Bác sĩ cảnh báo: Oresol - uống sai bệnh thêm nặng
• Loạn bù nước, bù điện giải, nguy hại cho người bệnh