Những điều nên biết về gen BRCA1, BRCA2 – Gen di truyền đột biến dẫn tới ung thư vú

Nhiều đột biến gen di truyền có ít hoặc không ảnh hưởng đến sức khỏe (tốt hay xấu). Tuy nhiên, nó có thể làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh, bao gồm ung thư vú. Ở Mỹ, 5-10% ung thư vú có liên quan đến đột biến gen di truyền, đặc biệt là gen BRCA1 và BRCA2.

Mỗi tế bào trong cơ thể của bạn có chứa gen. Gen chứa các bản thiết kế (mã di truyền) cho cơ thể của bạn. Ví dụ, các gen chứa thông tin xác định màu sắc của mắt bạn. Chúng cũng chứa thông tin ảnh hưởng đến cách các tế bào trong cơ thể bạn phát triển, phân chia và chết.

Thông tin trong gen của bạn được truyền đi (thừa kế) từ cả mẹ và cha của bạn. Và con bạn cũng được thừa hưởng các gen từ bạn. Một số thay đổi trong mã di truyền ảnh hưởng đến chức năng của gen được gọi là đột biến. Đột biến rất hiếm khi xảy ra. Cũng giống như các thông tin khác trong gen, đột biến cũng có thể truyền từ cha mẹ sang con. Hãy nhớ rằng, bạn nhận được một nửa số gen từ mẹ và một nửa từ cha của bạn. Ví dụ, nếu mẹ của bạn có đột biến BRCA1, có 50% cơ hội bạn cũng sẽ có đột biến BRCA1.

BRCA1 và BRCA2 (BReast CAncer genes 1 và 2) là gen tạo ra protein ức chế ung thư. Những protein này giúp sửa chữa DNA bị hư hỏng và do đó đóng một vai trò trong việc đảm bảo sự ổn định của vật liệu di truyền của mỗi tế bào. Khi một trong hai gen này bị đột biến, hoặc bị thay đổi, khiến cho sản phẩm protein của nó không được sản xuất hoặc không hoạt động như bình thường. Lúc này các DNA sai lệch sẽ không được sửa chữa đúng cách. Kết quả là, các tế bào sẽ phát triển một cách không kiểm soát với DNA sai lệch và dẫn tới ung thư.

Đột biến di truyền trong BRCA1 và BRCA2 đáng chú ý nhất là làm tăng nguy cơ ung thư vú và buồng trứng của phụ nữ. Chúng cũng làm tăng nguy cơ mắc các bệnh ung thư khác. Những người thừa hưởng đột biến ở BRCA1 và BRCA2 có xu hướng phát triển ung thư vú và buồng trứng ở độ tuổi trẻ hơn những người không có đột biến này. Khi bạn có đột biến gen BRCA1/2 thì khả năng lớn là bạn được tiếp nhận từ cha hoặc mẹ của mình. Một đứa trẻ có phụ huynh mang một trong những gen đột biến này có 50% khả năng tiếp tục kế thừa gen đột biến đó.

Di truyền đóng một vai trò quan trọng trong việc truyền gen BRCA. Nhưng dân tộc cũng đóng một vai trò nhất định trong việc bạn mang gen BRCA. Giống như các đột biến gen khác, đột biến BRCA1, BRCA2 rất hiếm gặp ở quần thể chung. Ở Mỹ, khoảng 1 trong 400 người có đột biến BRCA1, BRCA2. Tuy nhiên, tỷ lệ này thay đổi theo nhóm dân tộc. Đột biến BRCA có nguy cơ mắc cao hơn ở những người gốc Do Thái Ashkenazi, Na Uy, Hà Lan và Iceland.

• Người Do Thái Ashkenazi: So với các nhóm dân tộc khác, dân số Do Thái Ashkenazi có nguy cơ ung thư buồng trứng cao nhất . Dân số này có tỷ lệ đột biến BRCA khá cao 1,2% . Con số này cao hơn gấp đôi dân số nói chung. Tỷ lệ này thậm chí còn cao hơn trong các gia đình có tiền sử ung thư vú, lên đến 45 % . Nếu bạn là người Do Thái Ashkenazi và có tiền sử gia đình bị ung thư vú, bạn nên nói chuyện với bác sĩ về tư vấn di truyền.
• Da trắng: Khi nghiên cứu về lịch sử của một gia đình có số người mắc ung thư vú cao thì đột biến BRCA1 được phát hiện là hơn 25 %-40% so với dân số nói chung.
• Châu Phi: Những người gốc Châu Phi, kể cả người Mỹ gốc Phi, với tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư vú có thể tìm thấy đột biến ở 16,3% dân số có BRCA1 và 11,6% có BRCA2.
• Gốc Tây Ban Nha: Cũng giống như các quần thể khác, lịch sử gia đình đóng một vai trò quan trọng như với sắc tộc. Với sự di truyền trong gia đình và mang gốc Tây Ban Nha, đột biến BRCA1 có thể được tìm thấy từ 16% đến 23 % trong tổng số dân.
• Châu Á: BRCA1 có thể được tìm thấy 11,5 % người có đột biến gen BRCA1 và 13,2 % người có đột biến gen BRCA2. Đây là mức thấp nhất trong tất cả các dân tộc.

Ung thư vú

Phụ nữ có đột biến gen BRCA1, BRCA2 có nguy cơ cao bị ung thư vú. Ước tính nguy cơ khác nhau đối với những người mang gen BRCA1 và BRCA2:

● Những người mang gen BRCA1 có 55-65% nguy cơ mắc bệnh ung thư vú ở tuổi 70

● Những người mang gen BRCA2 có khoảng 45% nguy cơ phát triển ung thư vú ở tuổi 70

● Phụ nữ trong dân số nói chung có khoảng 7 % cơ hội bị ung thư vú ở tuổi 70. Điều này có nghĩa là đến 70 tuổi:

- Trong nhóm 100 phụ nữ không có đột biến, khoảng 7 người sẽ bị ung thư vú (khoảng 12 tuổi từ 95 tuổi trở lên).

- Trong nhóm 100 phụ nữ bị đột biến BRCA1, BRCA2 , 45-65 người sẽ bị ung thư vú.

Những con số này thể hiện nguy cơ trung bình, vì vậy nguy cơ ung thư vú đối với bất kỳ một phụ nữ nào có đột biến BRCA1, BRCA2 là 50-50.

Lưu ý những rủi ro này không phải là chính xác hoàn toàn. Nhiều phụ nữ bị đột biến BRCA1, BRCA2 có thể sẽ không bao giờ bị ung thư vú trong suốt cuộc đời của mình. Các đột biến BRCA1, BRCA2 được cho là giải thích phần lớn ung thư vú do di truyền. Tuy nhiên một số lại không liên quan đến đột biến gen.

Nguy cơ ung thư vú thể bộ ba âm tính tăng gấp ba lần

Ung thư vú bộ ba âm tính liên quan đến đột biến BRCA1 có xu hướng tăng gấp ba lần. Ung thư vú bộ ba âm tính ba bao gồm:

- Thụ thể Estrogen âm tính (ER-âm)

- Progesterone receptor âm tính (PR - âm tính)

- HER2 âm tính

Các chất mang BRCA2 có khuynh hướng bị ung thư vú là thụ thể estrogen dương tính (ER-positive)

Nguy cơ ung thư vú thứ phát

Một BRCA1 / 2 đột biến có thể làm tăng nguy cơ của ung thư vú thứ phát. Những khối u này thường xảy ra ở vú đối diện (ngược lại) thay vì ở cùng một vú như lần đầu ung thư. Đối với những người mang BRCA1, BRCA2 , nguy cơ mắc ung thư vú thứ phát sau 10 năm từ khi chẩn đoán ung thư lần đầu tiên là khoảng 10-30% so với khoảng 5-10% đối với những người sống sót ung thư vú mà không có đột biến BRCA1, BRCA2. Nguy cơ suốt đời của ung thư vú thứ phát là khoảng 40-70% đối với những người mang BRCA1, BRCA2.

Những người mang BRCA1, BRCA2 được chẩn đoán mắc bệnh ung thư vú ở một bên vú có thể xem xét giải phẫu cắt bỏ dự phòng để giảm nguy cơ ung thư vú thứ phát ở vú đối diện.

Các loại ung thư khác

Những người mang gen đột biến BRCA1, BRCA2 cũng có thể làm tăng nguy cơ ung thư tuyến tụy và một số bệnh ung thư thứ phát (ung thư mới phát triển sau khi bị ung thư vú đầu tiên). Tuy nhiên, những vấn đề này vẫn đang được nghiên cứu.

Xét nghiệm di truyền giúp mọi người có cơ hội tìm hiểu xem ung thư vú hoặc tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư vú là do đột biến gen di truyền hay không. Hầu hết thì phụ nữ hiện nay bị ung thư vú không có đột biến gen BRCA1, BRCA2 .

Xét nghiệm di truyền chỉ được khuyến cáo cho một số người như:

- Một thành viên trong gia đình có đột biến gen BRCA1 / 2 (hoặc đột biến gen di truyền khác liên quan đến ung thư vú)

- Một tiền sử cá nhân trong gia đình mắc bệnh ung thư vú ở tuổi 45 hoặc trẻ hơn

- Tiền sử bệnh ung thư vú ở mọi lứa tuổi và hai hoặc nhiều thành viên gia đình được chẩn đoán mắc bệnh ung thư tuyến tiền liệt, tuyến tụy và / hoặc tích cực ở mọi lứa tuổi

- Bạn là người Do Thái Ashkenazi và người thân của bạn bị ung thư vú hoặc tuyến tụy.

- Gia đình bạn có người mắc ung thư vú thể bộ ba âm tính chẩn đoán ở tuổi 60 hoặc trẻ hơn

- Gia đình bạn có người mắc ung thư buồng trứng hay ung thư vú ở nam

Trong hầu hết các trường hợp, xét nghiệm đầu tiên sẽ được thực hiện đối với người bị ung thư tuyến tiền liệt, vú, buồng trứng hay tuyến tụy. Nếu không tìm thấy đột biến, ung thư có lẽ không phải do đột biến gen BRCA1, BRCA2 và các thành viên khác trong gia đình không cần phải làm xét nghiệm.

Nếu phát hiện đột biến, các thành viên khác trong gia đình nên được xét nghiệm đột biến BRCA1, BRCA2 đã được tìm thấy ở người bị ung thư. Điều này không đồng nghĩa tất cả các thành viên trong gia đình sẽ có đột biến.

Ví dụ, nếu mẹ của bạn có đột biến gen BRCA1 , có 50% khả năng bạn cũng sẽ có đột biến gen BRCA1 (bạn nhận được một nửa số gen của bạn từ mẹ và một nửa từ cha của bạn).

Hầu hết các yếu tố nguy cơ đối với ung thư vú ở phụ nữ có khả năng tác động đến những người mang BRCA1, BRCA2 giống như ở những người không mang mầm bệnh.

Ví dụ, tập thể dục và cho con bú có vẻ như làm giảm nguy cơ ung thư vú ở cả hai người mang BRCA1, BRCA2 và không mang đột biến gen.

Tuy nhiên, một số yếu tố sinh sản và lối sống nhất định có thể ảnh hưởng đến những người mang đột biến gen BRCA1, BRCA2 khác với những người không mang đột biến gen.

Phụ nữ mang BRCA1, BRCA2 có các lựa chọn y tế để giúp giảm nguy cơ ung thư vú như:

• Dùng thuốc để giảm nguy cơ ung thư (tamoxifen hoặc raloxifene)
• Phẫu thuật cắt bỏ ngực dự phòng

Nếu bạn mang gen BRCA1, BRCA2, hãy cùng HoiBenh trao đổi với bác sĩ về những ưu điểm và khuyết điểm của các lựa chọn này. Hãy dành thời gian để đưa ra quyết định phù hợp với bạn.

Xem thêm:

• Những thông tin từ A đến Z về bệnh ung thư vú ở phụ nữ
• 8 cách để phòng tránh căn bệnh ung thư vú