Nguyên nhân và dấu hiệu của bệnh tự kỷ

Tự kỷ hay được gọi là rối loạn tự kỷ, là 1 dạng rối loạn phát triển, xuất hiện ngay từ những năm đầu đời, thường là trước ba tuổi. Người mắc chứng tự kỷ thường không có giao tiếp, tương tác xã hội với những người khác, nên sự phát triển mọi mặt về tâm lý và xã hội đều hạn chế. Bài viết dưới đây giúp giới thiệu về nguyên nhân và dấu hiệu của bệnh tự kỷ như sau:

Tự kỷ có nhiều đặc điểm đa dạng ở mức nhẹ đến nặng. Những trẻ mắc chứng bệnh tự kỷ thường:

• Có khó khăn trong việc giao tiếp với người khác: trẻ thường không cười, không nhìn vào mắt người đối diện, không bò/ đi đến người chăm sóc để được bế, không có tương tác với người chăm sóc. Trẻ nói những từ ngữ không có nghĩa, hay gầm gừ, có sự lặp lại không ngừng 1 từ hay 1 câu vô nghĩa. Trẻ như điếc mặc dù thính lực vẫn bình thường (có giật mình khi có tiếng động).
• Có những hành vi dập khuôn, thường lặp đi lặp lại, ví dụ như lắc lư người ra phía trước và phía sau, giữ khư khư một đồ vật, đập đầu, bật tắt công tắc liên tục, chuyển đồ chơi từ tay này sang tay khác một cách liên tục...
• Ít hứng thú và ít có hoạt động. Trẻ em tự kỷ không phát triển được các hoạt động chơi mang tính sáng tạo theo cách mà những trẻ khác thường chơi. Việc chơi của trẻ bị bệnh tự kỷ thường cứng nhắc dập khuôn: xoay bánh xe ô tô thay vì cho xe chạy, ít chơi lần lượt với với anh chị em trong nhà hoặc với bạn...
• Khó thích ứng với sự thay đổi của hoàn cảnh hoặc những công việc/ diễn biến thường xảy ra hàng ngày. Trẻ bị bệnh tự kỷ thường cứng nhắc trong tư duy vì vậy trẻ gặp khó khăn để hiểu và để tự điều chỉnh khi có sự thay đổi: trẻ đi theo 1 con đường nhất định để về nhà hoặc đến trường..., chỉ ăn một thức ăn nhất định (cháo, bánh mì..), chơi xếp hình chỉ theo cách riêng của từng trẻ. Nếu thay đổi cách khác với trẻ, lập tức trẻ sẽ phản ứng mạnh mẽ (la khóc, cào cấu...) để chống lại sự thay đổi.
• Những trẻ mắc bệnh tự kỷ thường bị ám ảnh với những vật cá biệt hoặc những hành vi đặc biệt, tập trung vào chúng mà không quan tâm đến mọi việc khác xung quanh.Trẻ cũng có “những vùng phát triển khả năng đặc biệt”. Một số trẻ bị bệnh tự kỷ bị tổn thương nặng ở nhiều khả năng nhưng họ cũng có thể thể hiện được các tài năng như trong lĩnh vực âm nhạc, toán, nghệ thuật và cơ khí.

Các dấu hiệu của bệnh tự kỷ thường xuất hiện sớm từ những năm đầu đời, nhưng đôi khi chúng cũng có thể xuất hiện sau 1 số tháng phát triển bình thường. Trong hầu hết các trường hợp, không thể xác định được sự kiện nào là sự kiện khiến cho trẻ đang phát triển bình thường lại dần rơi vào chứng tự kỷ.

Cha mẹ nên đưa trẻ đến các nhà chuyên môn (nhà tâm lý học, bác sĩ nhi, bác sĩ tâm thần...) nếu:

• 12 tháng tuổi, trẻ không bập bẹ hay bi bô.
• 12 tháng tuổi, trẻ không ra hiệu và làm điệu bộ như vẫy tay, chỉ chỏ với đồ chơi...
• 16 tháng tuổi, trẻ thường không nói được từ nào.
• 2 tuổi, trẻ không nói được câu ngắn nào để đáp trả.
• Ở mọi độ tuổi, có sự mất/ suy thoái của các kĩ năng ngôn ngữ và xã hội.

Các nghiên cứu hiện nay đều chưa thể khẳng định nguyên nhân chính xác của bệnh tự kỷ. Một số giả thuyết cho rằng, bệnh tự kỷ có nguyên nhân từ các yếu tố sinh học hoặc là từ môi trường, hoặc do cả hai, bao gồm cả các yếu tố nhiễm khuẩn lúc mang thai và các khiếm khuyết của hệ thống miễn dịch, gen.

Qua nghiên cứu các gia đình có trẻ bị mắc chứng tự kỷ và những gia đình có con song sinh và nhiều học giả ủng hộ giả thuyết về gen. Tuy nhiên, đến nay, các nhà nghiên cứu vẫn chưa xác định được gen nào là gen nguyên nhân gây ra chứng này.

Giả thuyết về não cũng được đưa ra, ví dụ như sự phát triển không được bình thường của não ngay từ thời kì bào thai hay vấn đề bất thường của tuần hoàn não, thiếu các chất sinh hóa ở trong não (ví dụ như lượng sereton). Tuy nhiên, hiện nay, tất cả những giả thuyết đã đưa ra vẫn chỉ dừng lại ở mức độ giả thuyết.

Phát hiện sớm là điều có ý nghĩa quan trọng cho việc trị liệu khi trẻ mắc chứng tự kỷ, vì khi được phát hiện và can thiệp sớm thì trẻ sẽ được trợ giúp để phát triển ngay từ đầu các kĩ năng ngôn ngữ, nhận thức, xã hội. Việc can thiệp cho trẻ bị bệnh tự kỷ thường bao gồm:

• Luyện tập, giáo dục cho trẻ các kĩ năng ngôn ngữ, xã hội , nhận thức và kĩ năng tự phục vụ bản thân.
• Hướng dẫn và tư vấn cha mẹ trẻ để hỗ trợ trẻ.

Không có cách chữa nào để làm biến mất chứng tự kỷ. Việc can thiệp/ trị liệu chỉ nhằm giúp khống chế và làm giảm bớt các triệu chứng, giúp cho trẻ cải thiện thực hiện các chức năng.

Xem thêm:

• 4 cơ sở điều trị trẻ tự kỷ uy tín tại Hà Nội
• Trẻ tự kỷ và những ưu điểm mà cha mẹ cần biết