Làm sao để biết con mình bị viêm màng não?

Viêm màng não bị gây ra bởi nhiều tác nhân: từ vi khuẩn, vi rút cho tới các vi sinh vật khác như nấm, ký sinh trùng...

Theo từng độ tuổi, nguyên nhân gây ra viêm màng não được cho là sự nhiễm các loại vi khuẩn tương ứng cho nhóm tuổi đó.

Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, vi khuẩn bao gồm:

• Liên cầu khuẩn nhóm B
• Escherichia coli (hoặc E. coli)
• Listeria monocytogenes

Ở trẻ độ tuổi lớn hơn, vi khuẩn bao gồm:

• Haemophilus influenzae type B or H. influenza
• Neisseria meningitides (do virus não mô cầu)
• Phế cầu khuẩn

Các vi khuẩn khác cũng gây ra viêm màng não nhưng mức độ ít phổ biến hơn:

• Vi khuẩn gây bệnh giang mai
• Vi khuẩn gây bệnh lao
• Virus bại liệt
• Enterovirus (như coxsackieviruses và echoviruses)
• Quai bị (paramyxovirus)
• Virus herpes simplex (HSV)

Viêm màng não do các vi sinh vật khác:

• Borrelia burgdorferi (bệnh Lyme)
• Các loại nấm như candida, aspergillus hoặc cryptococcus neoformans

Trong đó, viêm màng não do virus là phổ biến hơn và thường ít nghiêm trọng hơn. Bệnh này thường nặng hơn và có thể tạo ra các biến chứng lâu dài hoặc tử vong.

Làm sao tôi biết con tôi bị viêm màng não?

Các triệu chứng của bệnh khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra bệnh và độ tuổi, cơ địa của bệnh nhân.

Ở trẻ sơ sinh (triệu chứng thường khó xác định)

• Cáu gắt
• Sốt
• Ngủ li bì
• Đột ngột bỏ bú
• Nhìn ngược
• Khóc thét, rên rỉ
• Thóp phồng và căng (điểm mềm trên đầu trẻ sơ sinh)

Ở trẻ lớn hơn một tuổi

• Đau cổ hoặc đau lưng
• Đau đầu
• Lơ mơ
• Cáu gắt
• Sốt
• Không chịu ăn
• Giảm mức độ ý thức
• Động kinh
• Photophobia (nhạy cảm với ánh sáng)
• Buồn nôn và ói mửa
• Cứng cổ

Các triệu chứng của viêm màng não có thể xuất hiện vài ngày sau khi trẻ bị cảm lạnh và sổ mũi, hoặc tiêu chảy và nôn mửa. Các triệu chứng của viêm màng não có thể giống với các vấn đề về sức khỏe khác, do đó bạn hãy tìm đến sự trợ giúp của bác sĩ khi có những dấu hiệu nghi ngờ bệnh.

Chẩn đoán bệnh như thế nào?

Nếu bạn nghi ngờ con nhỏ của mình có thể bị viêm màng não hoặc có các triệu chứng nêu trên, đặc biệt là đau đầu và co giật, điều đầu tiên bạn nên làm là cho con bạn nhập viện để xét nghiệm thêm. Ngoài khai thác tiền sử và khám thực thể, các phương pháp chẩn đoán viêm màng não có thể bao gồm:

• Chọc dò tủy sống (tủy sống)
• Xét nghiệm máu
• Chụp cắt lớp vi tính (Còn gọi là chụp CT)

Điều trị bệnh

Cách điều trị bệnh sẽ được các chuyên gia y tế xác định dựa trên:

• Tuổi của trẻ, sức khỏe tổng thể và tiền sử y tế
• Mức độ của bệnh
• Nguyên nhân gây bệnh
• Khả năng chịu đựng của trẻ đối với các loại thuốc, liệu pháp cụ thể

Các cách điều trị cụ thể cho từng nguyên nhân:

Viêm màng não do vi khuẩn

Nếu bị bệnh này, cần dùng kháng sinh tiêm tĩnh mạch, cũng như truyền dịch và nhiều khả năng sẽ được theo dõi trong ICU trong ít nhất một tuần. Điều trị càng sớm được bắt đầu thì hiệu quả điều trị càng cao.

Ngoài kháng sinh, dexamethasone (một steroid) cũng được dùng cho trẻ em trên sáu tuần tuổi bị viêm màng não cấp tính do vi khuẩn . Dexamethasone giúp giảm phản ứng viêm gây ra bởi sự phá vỡ của vi khuẩn, dẫn đến giảm sốt và giảm thính lực do nhiễm trùng. Mặc dù việc sử dụng dexamethasone đã được chứng minh là có hiệu quả hơn trong viêm màng não do H.Ifluenzae loại B, nó cũng có thể được xem xét để sử dụng trong các loại viêm màng não do vi khuẩn khác.

Viêm màng não do virus

Cách điều trị bệnh này thường là hỗ trợ nhằm mục đích làm giảm các triệu chứng. Ngoại trừ virus herpes simplex, không có thuốc đặc trị để điều trị các sinh vật gây viêm màng não do virus. Hầu hết trẻ em bị bệnh này tự phục hồi mà không cần điều trị.

Viêm màng não do nấm

Một loại thuốc chống nấm tiêm tĩnh mạch có thể được dùng cho trẻ bị viêm màng não do nấm.

Viêm màng não lao

Nên điều trị kéo dài (một năm) thuốc được khuyến cáo cho trẻ em bị viêm màng não do lao. Liệu pháp này thường bao gồm điều trị bằng sự kết hợp nhiều loại thuốc khác nhau trong vài tháng đầu điều trị, sau đó thay đổi thuốc trong thời gian tiếp theo.

Điều trị hỗ trợ

Ngoài các biện pháp điều trị tích cực như đã trình bày ở trên, bố mẹ có thể áp dụng nhiều cách chăm sóc sau để cải thiện sức khỏe của con:

• Nghỉ ngơi tại giường
• Khuyến khích truyền dịch tại nhà hoặc nhận dịch truyền tĩnh mạch trong bệnh viện (nhằm mục đích làm tăng lượng chất lỏng)
• Thuốc hạ sốt giảm đau đầu (cần kết hợp hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng)
• Thở oxy hoặc thở máy (mặt nạ phòng độc) nếu trẻ bị bệnh nặng và cảm thấy khó thở

Cách phòng ngừa viêm màng não

Một trong những cách hiệu quả nhất để ngăn ngừa viêm màng não ở trẻ (đặc biệt là viêm do não mô cầu) là tiêm phòng vắc xin. Vắc xin phòng bệnh có tác dụng chuẩn bị hệ thống miễn dịch bằng cách giúp cơ thể phơi nhiễm với mầm bệnh để có khả năng chống nhiễm trùng tốt hơn khi xảy ra. Vắc-xin chứa một phần của vi trùng, vi trùng sống nhưng yếu hoặc vi trùng bất hoạt (đã chết). Một số vắc-xin có sẵn để ngăn ngừa vi khuẩn gây bệnh, bao gồm:

• Vắc-xin H.Ifluenzae type B
• Vắc-xin liên hợp phế cầu khuẩn (PCV7)
• Vắc-xin não mô cầu

Khi nói đến việc ngăn ngừa viêm màng não do virus, không có cách nào tuyệt đối để bảo vệ con bạn, vì vậy cách tốt nhất để giúp loại trừ bệnh là rửa tay thường xuyên và giữ vệ sinh cá nhân tốt.

Xem thêm:

• Điều trị viêm màng não như thế nào?
• Các con đường lây lan của viêm màng não mô cầu
• Bị viêm màng não có chữa được không?