Ghép tế bào gốc - Phương pháp triển vọng điều trị bệnh bại não ở trẻ

Thực tế ở Việt Nam, theo điều tra tại một số tỉnh, thành phố, trẻ bại não chiếm 0,06 - 0,19% trẻ em, tạo nên một gánh nặng lớn đối với gia đình và xã hội. Bệnh nhi bại não đến khám và điều trị tại các khoa hoặc trung tâm Phục hồi chức năng chiếm khoảng 20-70%... Hiện nay có nhiều phương pháp điều trị bệnh bại não ở trẻ em, nhưng đến thời điểm hiện tại vẫn chưa có cách chữa khỏi hẳn căn bệnh này.

Một em bé bị bệnh bại não có thể cần một hoặc nhiều phương pháp điều trị khác nhau, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng bệnh và những bộ phận của cơ thể bị ảnh hưởng. Phương pháp điều trị được xây dựng cho từng cá thể, phụ thuộc vào nhu cầu và hoàn cảnh cụ thể của mỗi bé, mỗi gia đình. Mặc dù những tổn thương não ban đầu của bệnh bại não không thể phục hồi, nhưng các phương pháp điều trị sớm và tích cực có thể giúp cải thiện chức năng và điều chỉnh hệ thần kinh cũng như hệ cơ xương cho trẻ.

Các gia đình có trẻ bị bại não có thể làm việc với các bệnh viện, trung tâm chuyên chăm sóc trẻ bị bệnh này, và cả nhà trường (trong trường hợp bé đi học) để thiết kế các chương trình chăm sóc và điều trị cho bé.

Các phương pháp điều trị bệnh bại não bao gồm:

Một đứa trẻ bị bại não thường bắt đầu những liệu pháp này trong những năm đầu đời hoặc ngay sau khi được chẩn đoán bệnh. Vật lý trị liệu là một trong những phần quan trọng nhất của điều trị, nó bao gồm các bài tập thể dục; các hoạt động giúp duy trì, cải thiện sức mạnh của cơ, sự thăng bằng và chuyển động của cơ thể. Chuyên gia vật lý trị liệu sẽ giúp trẻ học các kỹ năng như ngồi, đi lại hoặc sử dụng xe lăn.

Các loại trị liệu khác bao gồm:

• Liệu pháp cơ năng (Occupational therapy): loại trị liệu này giúp trẻ học cách thực hiện các hoạt động hàng ngày như mặc quần áo và đi học.
• Liệu pháp giải trí (Recreational therapy): cho trẻ tham gia vào các chương trình nghệ thuật, các hoạt động văn hóa và thể thao để giúp cải thiện các kỹ năng thể chất và trí tuệ của trẻ.
• Liệu pháp ngôn ngữ và giao tiếp (Speech and language therapy): chuyên gia trị liệu ngôn ngữ có thể giúp trẻ học nói rõ ràng hơn, cải thiện các vấn đề về phát âm và dạy các phương pháp giao tiếp mới, ví dụ như sử dụng ngôn ngữ ký hiệu hoặc thiết bị giao tiếp đặc biệt.

Có thể sử dụng niềng cố định, nẹp hay khuôn thạch cao cho các chi bị ảnh hưởng, giúp cải thiện sự vận động và thăng bằng của trẻ. Các thiết bị khác có thể giúp trẻ di chuyển và ổn định tư thế bao gồm: xe lăn, xe tập đi và xe tay ga có trợ lực.

Các phương tiện như: thiết bị liên lạc đặc biệt kết nối máy tính, giày thiết kế riêng hoặc nạng, có thể giúp cuộc sống hàng ngày của trẻ bị bại não dễ chịu hơn.

Một số loại thuốc có tác dụng làm giãn các cơ bị căng cứng hoặc vận động quá mức, làm giảm chuyển động bất thường. Các thuốc này có thể cho trẻ sử dụng bằng đường uống, tiêm trực tiếp vào các cơ bị ảnh hưởng hoặc truyền vào dịch não tủy.

Đối với trẻ em bị bại não có kèm động kinh (co giật), có thể cân nhắc sử dụng thêm các loại thuốc điều trị động kinh, tuy nhiên cần nhớ rằng những loại thuốc này cũng có thể gây tác dụng phụ ảnh hưởng đến sự phát triển của não ở trẻ.

Một em bé bị bại não có thể được bác sĩ chỉ định phẫu thuật trong trường hợp có các triệu chứng nghiêm trọng, ví dụ như, phẫu thuật để kéo giãn các cơ bị bó, bị co thắt chặt. Bác sĩ cũng có thể phẫu thuật để sắp xếp tay chân vào vị trí phù hợp hơn hoặc chỉnh sửa, cải thiện cột sống bị cong bất thường.

Trong trường hợp các phương pháp trị liệu khác không hiệu quả, bác sĩ phẫu thuật có thể cắt bớt một số dây thần kinh để điều trị các cử động co cứng, bất thường. Trước khi tiến hành bất kỳ phẫu thuật nào, các bác sĩ sẽ đánh giá kỹ lưỡng các lợi ích của phẫu thuật bằng cách phân tích cơ chế sinh học của hệ thống cơ, khớp ở trẻ bị bệnh.

Hiện tại, các nhà khoa học vẫn đang tiếp tục phát triển nhiều phương pháp điều trị thử nghiệm để làm giảm hoặc chữa trị bệnh bại não cho trẻ, bao gồm cả liệu pháp tế bào gốc.

Năm 2013, Drew Kijek, một cậu bé 11 tuổi ở Detroit (Mỹ), đã được gia đình đồng ý tham gia một thử nghiệm lâm sàng của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA): sử dụng các tế bào gốc máu cuống rốn của cậu bé để điều trị bệnh bại não cho bé. Trước khi tham gia thử nghiệm tiêm tế bào gốc này của FDA, tình trạng bệnh của Drew nghiêm trọng đến mức cậu bé không thể đi lại, nói chuyện hoặc cử động ngẩng đầu dù chỉ trong vài giây. Sau hai đợt tiêm thuốc, cậu bé Drew đã có thể tự mình ngồi dậy lần đầu tiên trong đời.

Tại Việt Nam, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec đã bước đầu thành công trong việc ghép tế bào gốc điều trị bệnh bại não. Bệnh nhân đầu tiên được áp dụng phương pháp này là bé Nguyễn Lê Nhật Lam, 9 tuổi ở tỉnh Tây Ninh. Sau 4 lần tiêm tế bào gốc, hiện tại bé đã có thể ngồi ăn, tự ăn sữa, không còn nằm để mẹ đút từng thìa trên giường. Và quan trọng, bé đã có thể tự bước đi và đang tập nói.

Không chỉ Nhật Lam, nhiều em bé bị bại não nhiều năm, nhưng chỉ sau 1 – 2 lần ghép tế bào gốc tại Vinmec đã có chuyển biến kỳ diệu. Vinmec cũng xây dựng quy trình ghép chuẩn của phương pháp tiên tiến, hiện đại và đòi hỏi kỹ thuật cao này để có thể chia sẻ kinh nghiệm với các đồng nghiệp, tạo thêm nhiều cơ hội điều trị bệnh bại não cho trẻ em trên cả nước.

Không thể áp dụng máy móc tất cả các phương pháp điều trị bại não trên cho những em bé mắc bệnh. Tuy nhiên, những điểm sáng và những thành công bước đầu đang mở ra niềm hy vọng mới cho các gia đình không may có con trẻ mắc căn bệnh bại não. Điều quan trọng là cha mẹ, gia đình và các bác sĩ cần thảo luận với nhau để đưa ra kế hoạch điều trị tốt nhất cho mỗi trường hợp bệnh.

Xem thêm:

• Bé gái bại não phục hồi kỳ diệu nhờ tế bào gốc
• Bé 7 tuổi bại não do vàng da thay đổi kỳ diệu sau 6 tháng ghép tế bào gốc
• Em bé bại não hồi phục kì diệu sau ghép tế bào gốc
• Vinmec bước đầu thành công ghép tế bào gốc chữa bại não
• Hồi sinh kỳ diệu - Nhiều ca chữa trị bại não thành công tại Vinmec