Dấu hiệu nhận biết sớm trẻ bị bệnh tim bẩm sinh

Theo Tổ chức Y tế thế giới WHO, có khoảng 0,7-0,8% trẻ sơ sinh mắc bệnh tim bẩm sinh. Ở Việt Nam ước tính có 16.000-20.000 trẻ mắc bệnh tim bẩm sinh mỗi năm. Bệnh tim bẩm sinh gây nhiều ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất của trẻ sau này. Vậy những dấu hiệu nào để nhận biết sớm trẻ bị bệnh tim bẩm sinh?

Có nhiều nguyên nhân được tìm thấy cho là có liên quan đến việc gây bệnh tim bẩm sinh ở trẻ. Yếu tố di truyền, yếu tố môi trường và do quá trình mang thai từ mẹ là những nguyên nhân được biết đến nhiều nhất.

• Do di truyền: những đứa trẻ trong gia đình đã có người bị mắc tim bẩm sinh thì tỉ lệ mắc tim bẩm sinh cao hơn.
• Yếu tố môi trường: trong môi trường có nhiều hóa chất, phóng xạ, phải tiếp xúc thường xuyên với các tác nhân độc hại cũng là nguyên nhân gây nhiều bất thường nhiễm sắc thể. Các bất thường nhiễm sắc thể gây không chỉ dị tật tim bẩm sinh mà còn các dị tật khác kèm theo.
• Trong quá trình mang thai của người mẹ tiếp xúc với tia phóng xạ, tia X-quang ... có thể gây dị tật thai nhi tùy mức độ tiếp xúc và mật độ tia.
• Virus, vi khuẩn: thai nhi trong 3 tháng đầu rất nhạy cảm, nhiều bà mẹ mắc virus cúm, rubella trong thời kì này dẫn đến nhiều dị tật thai nhi sau khi sinh ra.

Dấu hiệu bệnh rất đa dạng tùy thuộc vào thể loại bệnh, tình trạng sức khỏe của trẻ, mức độ nặng nhẹ của loại dị tật. Có một số trẻ bệnh nhẹ thì dấu hiệu rất kín đáo và khó phát hiện, thậm chí có bệnh nhưng không được phát hiện cho tới khi lớn. Trẻ sẽ sống chung với dị tật này cho tới lúc trưởng thành. Một số trẻ được phát hiện bệnh qua các thăm khám bệnh khác liên quan hoặc thăm khám định kì mà phát hiện ra bệnh.

Những trẻ có những dấu hiệu gợi ý phát hiện bệnh thì dị tật thường rõ ràng, tổn thương tim mạch nhiều, hầu hết cần được điều trị bằng phẫu thuật. Những dấu hiệu nhận biết sớm trẻ bị bệnh tim bẩm sinh như:

• Trẻ thường xuyên bị viêm phổi tái đi tái lại: trẻ hay bị khò khè, ho thường xuyên và tái phát nhiều lần, có thể khó thở kèm theo và các dấu hiệu khó thở ở trẻ: rút lõm lồng ngực, thở nhanh. Triệu chứng này dễ nhầm lẫn với viêm phổi thông thường.
• Khó thở: trẻ có những dấu hiệu của khó thở như thở nhanh, rút lõm lồng ngực, phập phồng cánh mũi... đều là những triệu chứng gợi ý của bệnh tim bẩm sinh. Đặc biệt khi trẻ bú, thường trẻ không ngậm miệng vú được lâu do khó thở, trẻ phải bỏ đầu vú ra để thở.
• Tím môi, đầu chi: dấu hiệu này thể hiện sự không thực hiện đầy đủ chức năng bơm máu đi nuôi cơ thể của hệ tim mạch. Khi tim bị dị tật, máu không được bơm đủ để nuôi dưỡng dẫn đến thiếu máu đầu chi, thiếu máu các cơ quan, biểu hiện ra ngoài là tím tái, da xanh, tím môi, tím đầu ngón tay chân. Đặc biệt tím tái tăng lên khi trẻ gắng sức: quấy khóc, bú, ho,...
• Chậm phát triển, chậm lên cân: do cơ thể không được nuôi dưỡng đầy đủ dẫn đến các cơ quan bộ phận không đảm nhiệm được chức năng làm cho cơ thể chậm phát triển, cơ thể phát triển không đầy đủ. Trẻ phát triển chậm hơn so với các trẻ cùng lứa tuổi : chậm mọc răng, chậm lên cân, thiếu cân, ...

• Có các dị tật khác kèm theo: thông thường trẻ bị dị tật do bất thường nhiễm sắc thể thường có biểu hiện tại nhiều cơ quan bộ phận. Trẻ bị dị tật tim bẩm sinh có thể bị dị tật khác: sứt môi hở hàm ếch, hội chứng Down ( lưỡi to, mắt xếch, nếp vân ngang đơn độc ở bàn tay, ...).

Khi thấy các dấu hiệu gợi ý của con mình như trên thì các cha mẹ nên đưa con đi thăm khám bác sĩ để được tư vấn điều trị. Bệnh tim bẩm sinh có thể chữa khỏi được nên việc đến khám và phát hiện là rất cần thiết. Việc phát hiện sớm và điều trị sớm giúp trẻ chữa khỏi bệnh và phát triển thể chất bình thường sau này.

Có nhiều loại dị tật tim bẩm sinh ở trẻ với nhiều mức độ bệnh, nhiều loại dị tật đa dạng khác nhau. Việc điều trị khỏi bệnh là hoàn toàn có thể nếu tổn thương được phát hiện sớm. Điều trị bệnh sớm giúp trẻ có thể phát triển thể chất và tinh thần khỏe mạnh.

Phẫu thuật bệnh nên được phẫu thuật sớm, có những phẫu thuật cần được thực hiện ngay sau sinh vì ảnh hưởng tới tính mạng của trẻ. Những phẫu thuật khác trì hoãn được nhưng cũng nên phẫu thuật trước 5 tuổi là tốt nhất.

Có những dị tật với mức độ khiếm khuyết nhỏ không ảnh nhiều tới chất lượng cuộc sống của trẻ có thể chỉ cần dùng thuốc để kiểm soát triệu chứng bệnh.

Xem thêm:

• Xét nghiệm sàng lọc tim bẩm sinh, những điều cần biết
• Bệnh tim bẩm sinh có chữa khỏi được không?