Cách nhận biết và phương pháp điều trị viêm VA quá phát

VA nằm ở nóc vòm, ngay cửa lỗ mũi sau cạnh vòi cạnh vòi Eustachi. Chính vì nằm ở vị trí như vậy, nên VA thường xuyên tiếp xúc với vi khuẩn nên hay bị viêm và thường là viêm nhẹ. Nhưng khi sức đề kháng của trẻ bị suy giảm, bạch cầu không có đủ sức để chống chọi với vi khuẩn, tạo điều kiện cho vi khuẩn sẽ có thể xâm nhập toàn bộ VA, cư trú và sinh sôi, nảy nở ở đây và hình thành bệnh lý viêm VA.

Viêm VA quá phát là tình trạng viêm VA tái phát nhiều lần, gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe người bệnh. Bệnh thường gặp ở trẻ từ 6 tháng đến 6 tuổi.

Nguyên nhân gây viêm VA quá phát

• Vi khuẩn và vi rút tồn tại sẵn trong mũi họng, khi có điều kiện thuận lợi như: cảm lạnh, sốt, ốm, mắc một số bệnh hô hấp (cúm, sởi, ho gà), sức đề kháng suy giảm chúng sẽ tận dụng thời cơ và trở thành tác nhân gây bệnh, hoặc cũng có thể do sự bội nhiễm của vi khuẩn.
• Môi trường ô nhiễm, nhiều bụi bẩn, hóa chất,.. cũng là một tác nhân gây bệnh.
• Trẻ bị giang mai bẩm sinh.
• Cấu trúc ở khu vực cổ họng: trẻ có nhiều hạch ở họng, ở cổ rất dễ bị viêm nhiễm, tạo điều kiện thuận lợi để hình thành bệnh viêm VA quá phát.

Cách nhận biết VA quá phát

Viêm VA quá phát được chia thành viêm VA cấp tính và viêm VA mạn tính.

Viêm VA cấp tính

Độ tuổi thường mắc phải: trẻ từ 6,7 tháng tuổi đến 4 tuổi, hoặc trên 4 tuổi (số ít).

Viêm VA cấp tính khởi bệnh đột ngột, trẻ có thể bị sốt từ 39 đến 40 độ C, đôi khi trên 40 độ C hoặc không sốt.

Triệu chứng:

• Ngạt mũi, sau đó ngạt mũi với mức độ nặng hơn, ngạt một bên rồi lan sang cả hai bên.
• Thở khó khăn: trẻ phải há miệng để thở, thở khó, thở khụt khịt, nói hoặc khóc bằng giọng mũi. Với những trẻ còn bú mẹ, trẻ có thể bú ngắt quãng hoặc bỏ bú.
• Chảy nước mũi: ban đầu, nước mũi trong, càng về sau càng đục, nước mũi chảy ra phía trước và xuống dưới họng. Khi VA càng to thì nước mũi chảy càng nhiều và ngạt mũi cũng gia tăng. Khi bệnh kéo dài mà không được điều trị, trẻ sẽ chảy nước mũi có màu xanh hoặc vàng thường xuyên.
• Ho thường sau 2 đến 3 ngày từ thời điểm khởi bệnh. Trẻ ho vì phải thở bằng miệng, hoặc do dịch chảy xuống từ vòm mũi họng và gây viêm họng.
• Trẻ có biểu hiện: mệt mỏi, quấy khóc, biếng ăn, hơi thở xuất hiện mùi hôi khó chịu, nôn trớ, tiêu chảy.
• Nghe kém.

Viêm VA mãn tính

Khi viêm VA cấp tính quá phát và xơ hóa nhiều lần sẽ chuyển sang viêm VA mãn tính. Viêm VA mãn tính có hai biểu hiện chính:

• Chảy nước mũi: trẻ có thể chảy nước mũi, nhầy hoặc nước mũi mủ do bội nhiễm, tình trạng chảy mũi thường kéo dài.
• Ngạt mũi mạn tính: mức độ ngạt mũi của trẻ có thể chỉ xảy ra về đêm, cả ngày hoặc nặng thì ngạt hoàn toàn. Do vậy, trẻ phải thở bằng miệng và nói, khóc bằng giọng mũi.

Viêm VA quá phát có nguy hiểm không?

Khi viêm VA quá phát kéo dài và không được điều trị, trẻ có thể bị thiếu oxy mạn tính và có thể dẫn đến những biến đổi tiêu cực:

• Thể chất và tinh thần chậm phát triển, cử chỉ, động tác chậm chạp, thiếu sự linh hoạt.
• Rối loạn giấc ngủ: khó ngủ, ngáy và nghiến răng khi ngủ, ngủ không sâu giấc, thường giật mình, đái dầm.
• Rối loạn phát triển khối xương mặt:
• Mũi và trán: trẻ phải thở bằng miệng thường xuyên thay vì thở bằng mũi. Qua nhiều năm, chóp mũi sẽ nhỏ hơn, mũi tẹt, còn trán thì dô.
• Mặt dài ra.
• Răng: hàm trên vẩu, răng mọc lởm chởm, hàm dưới hẹp, miệng luôn hở, mặt kém nhanh nhẹn.

Tình trạng viêm VA quá phát kéo dài sẽ gây nên những biến đổi nêu trên. Tuy nhiên, các biến đổi này có thể được biểu hiện ra bên ngoài đầy đủ hoặc không.

Bên cạnh đó, Viêm VA quá phát khi không được điều trị sớm, để bệnh kéo dài còn gây nên những biến chứng sau đây:

Biến chứng gần

• Viêm mũi họng: Viêm VA quá phát kéo dài sẽ gây nên tình trạng ngạt mũi kéo dài, tạo điều kiện cho vi khuẩn sinh sôi và phát triển gây viêm nhiễm mũi, nước mũi đục. Khi nước mũi chảy ngược vào họng sẽ gây nên viêm họng.
• Viêm tai giữa: viêm tai giữa cấp mủ là biến chứng của viêm VA cấp tính, còn viêm tai giữa thanh dịch hoặc mủ nhầy là biến chứng của viêm VA mạn tính.
• Viêm xoang do chảy mũi kéo dài.

Biến chứng xa

• Viêm thanh quản.
• Viêm phế quản.
• Viêm đường ruột.

Phương pháp điều trị viêm VA quá phát

Khi bị viêm VA, các bác sĩ sẽ cho bệnh nhân uống thuốc kháng sinh để điều trị bệnh tạm thời và thường không có hiệu quả về lâu dài. Trẻ vẫn có thể bị tái phát nhiều lần và gây nên tình trạng kháng kháng sinh khi uống kháng sinh quá nhiều lần. Hơn nữa, viêm VA sản sinh ra các chất tạo ra màng bao bọc tổ chức này và không có một loại thuốc nào hiện này có thể phá vỡ. Vì thế, viêm VA cứ tái đi, tái lại nhiều lần. Khi đó, phương pháp điều trị viêm VA quá phát hiệu quả nhất hiện nay là nạo VA. Nạo VA được sử dụng trong những trường hợp:

• Trẻ em bị viêm VA lặp đi, lặp lại, từ 4 lần/năm.
• Trẻ bị biến chứng viêm tai giữa, viêm tai giữa ứ dịch khiến trẻ bị nghe kém đi.
• Khi trẻ có biến chứng viêm xoang.

Kỹ thuật nạo VA không quá phức tạp và diễn ra trong thời gian ngắn. Trong quá trình nạo, trẻ sẽ được gây mê để không cảm thấy bị đau. Khi nạo VA xong, trẻ có thể về nhà mà không cần ở lại bệnh viện điều trị và ăn nhẹ được.

Với những trẻ có các bệnh lý toàn thân như ưa chảy máu thì sẽ không được sử dụng phương pháp này để điều trị viêm VA, cho dù bệnh có tái phát nhiều lần.

Xem thêm:

• Những điều cần biết về bệnh viêm VA ở trẻ nhỏ
• Kinh nghiệm chữa viêm VA cho bé
• Khám viêm VA ở đâu tại Hà Nội?