Cách chữa bệnh kiết lỵ ở trẻ em mà bố mẹ nào cũng nên biết

Thống kê của WHO cho thấy, có khoảng 165 triệu ca mắc kiết lỵ trực khuẩn (shigella) xảy ra mỗi năm, 99% đến từ các nước phát triển và chủ yếu là trẻ em. Vậy kiết lỵ trẻ em là gì? Có những cách chữa bệnh kiết lỵ ở trẻ em nào? Hãy cùng HoiBenh đi tìm câu trả lời qua bài viết dưới đây.

Định nghĩa

Kiết lỵ là một rối loạn tiêu hóa truyền nhiễm, đặc trưng bởi viêm ruột, chủ yếu là ruột kết. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) định nghĩa bệnh kiết lỵ là bất kỳ đợt tiêu chảy nào trong đó có máu trong phân lỏng và nước.

Bệnh kiết lỵ chủ yếu có thể lây lan trong người thông qua thực phẩm và nước bị ô nhiễm cũng như vệ sinh kém. Có một số vi khuẩn có thể gây ra bệnh lỵ cấp tính, bao gồm Shigella, Salmonella, Campylobacter và Escherichia coli (E. coli).

Bệnh kiết lỵ được chia làm hai loại chính

• Bệnh lỵ trực khuẩn (shigellosis) - loại gây ra các triệu chứng nghiêm trọng nhất, được gây ra bởi trực khuẩn Shigella.
• Bệnh lỵ amip (bệnh amip) - loại mà gây ra bởi một loại amip có tên là Entamoeba histolytica (E. histolytica) khác amip đứng cạnh nhau để tạo thành nang và những nang được đào thải ra khỏi cơ thể theo phân ra ngoài.

Bệnh kiết lỵ là nguyên nhân chính gây bệnh tật và tử vong ở trẻ em, đặc biệt là ở các nước đang phát triển ở Châu Phi, Châu Á và Trung và Mỹ Latinh. Tần suất của mỗi mầm bệnh kiết lỵ ở trẻ em thay đổi đáng kể ở các khu vực khác nhau trên thế giới. Ví dụ, shigellosis là phổ biến nhất ở Mỹ Latinh trong khi Campylobacter là vi khuẩn chiếm ưu thế ở Đông Nam Á. Bệnh kiết lỵ hiếm khi gây ra bởi các chất kích thích hóa học hoặc do giun đường ruột.

b. Triệu chứng

Triệu chứng chính của bệnh kiết lỵ ở trẻ em là tiêu chảy ở dạng lỏng một cách thường xuyên, có máu, chất nhầy hoặc mủ. Các triệu chứng bệnh lỵ trực khuẩn bắt đầu trong vòng 2 đến 10 ngày kể từ khi nhiễm bệnh. Bệnh kiết lỵ ở trẻ em bắt đầu bằng sốt, buồn nôn, nôn, đau quặn bụng và tiêu chảy. Các đợt tiêu chảy có thể tăng lên đến một lần mỗi giờ với máu, chất nhầy và mủ trong phân của trẻ. Nôn mửa có thể dẫn đến mất nước nhanh và nghiêm trọng, dẫn đến sốc và tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Dấu hiệu mất nước của bệnh kiết lỵ ở trẻ em bao gồm miệng cực kỳ khô, mắt trũng và màu da kém. Trẻ em và trẻ sơ sinh sẽ khát nước, bồn chồn, cáu kỉnh và tỏ ra lơ đãng, không tập trung. Trẻ em cũng có thể có đôi mắt trũng, không thể tạo ra nước mắt hoặc nước tiểu.Biến chứng từ bệnh lỵ trực khuẩn bao gồm mê sảng, co giật và hôn mê. Nhiễm trùng rất nặng như thế này có thể gây tử vong trong vòng 24 giờ. Tuy nhiên, phần lớn các bệnh nhiễm trùng là tự giới hạn và tự khỏi mà không cần điều trị.

c. Chẩn đoán

Nếu bác sĩ nghi ngờ kiết lỵ ở trẻ em thì thường sẽ lấy mẫu phân của chúng để đưa đi phân tính. Đối với các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn như shigella, chẩn đoán được thực hiện bằng nuôi cấy phân.. Bệnh lỵ amip thường được chẩn đoán bằng cách tìm ký sinh trùng dưới kính hiển vi. Xét nghiệm máu kháng thể còn giúp xác định chẩn đoán bệnh lỵ amip hoặc áp xe gan.Lưu ý rằng có vi khuẩn E. histolytica có một "anh em sinh đôi" giống hệt nhau, Entamoeba dispar, một loại amip vô hại trông giống hệt E. histolytica dưới kính hiển vi - không bao giờ tạo ra các triệu chứng và không cần điều trị. Điều này thường được bỏ qua, khó thể phân biệt được dù rằng các cá nhân được tìm thấy có amip trong phân của họ được điều trị cho dù có rõ ràng rằng nhiễm trùng đang gây ra các triệu chứng. Trong số những người được chẩn đoán có amip trong phân của họ, 90% có E. dispar vô hại.

Sử dụng các phương pháp điều trị kháng khuẩn hiệu quả là rất quan trọng khi chữa bệnh kiết lỵ ở trẻ em, đặc biệt là để giảm tỷ lệ hoạt động của Shigella và các vi khuẩn khác - cái mà gây ra bệnh lỵ ở trẻ em. Mặt khác, việc giảm tải vi khuẩn được bài tiết bởi phân trẻ con cũng làm giảm khả năng lây truyền qua đường phân đến các tiếp xúc gần gũi, chẳng hạn như bạn bè, thành viên của gia đình trẻ con và hàng xóm.

Liệu pháp kháng khuẩn rất quan trọng ở các nước đang phát triển, trong đó các đợt bệnh kiết lỵ kéo dài và tái phát có thể làm giảm tình trạng dinh dưỡng và tăng trưởng ở trẻ em bị ảnh hưởng. Mặc dù, một số trẻ em có thành phần miễn dịch có thể chiến đấu chống lại nhiễm trùng mà không cần dùng kháng sinh và có thể phục hồi hoàn toàn. Tuy nhiên, WHO khuyến cáo rằng tất cả các đợt kiết lỵ nên được điều trị bằng kháng sinh, đặc biệt là ở trẻ nhỏ, người già và bất kỳ ai mắc hội chứng suy giảm miễn dịch, vì khả năng nhiễm trùng huyết và nhiễm khuẩn huyết cao hơn ở những nhóm này.

Người ta cũng đề xuất rằng vi khuẩn phân lập từ mẫu phân của những ca kiết lỵ ở trẻ em hiếm khi tái phát nếu trẻ được điều trị toàn khóa bằng một trong những loại kháng sinh hiệu quả và nhạy cảm. Sự xuất hiện của Shigella với việc đa kháng thuốc (MDR). (kháng với hơn hai loại thuốc uống hàng đầu, chẳng hạn như ampicillin, co-trimoxazole và ciprofloxacin) là mối quan tâm ngày càng tăng trên thế giới. Thuốc được lựa chọn để điều trị nhiễm trùng nặng với các chủng MDR này là ceftriaxone. Trong khi đó, việc sử dụng azithromycin chứ không phải ceftriaxone như một loại kháng sinh để xác định mức độ nặng nhẹ và đánh giá tình trạng kiết lỵ ở trẻ em đang được quan tâm hàng đầu ở những khu vực có tỉ lệ trẻ em mắc kiết lỵ cao.

WHO khuyến cáo chữa bệnh kiết lỵ ở trẻ em bằng ciprofloxacin (không dành cho trẻ em dưới 8 tuổi) hoặc một trong ba loại kháng sinh bậc hai, pivmecillinam (pivmecillinam là pivaloyloxymethyl ester của mecillinam và chỉ được coi là có hoạt tính chống vi khuẩn gram âm, az) và ceftriaxone (một cephalosporin thế hệ thứ ba).

Do đó, vì một số vi khuẩn có thể có được khả năng kháng kháng sinh, nên việc chọn thuốc dựa trên các kiểu kháng thuốc được coi là một lưu ý phổ biến trong cộng đồng. Người ta ước tính rằng việc giảm 99% tỷ lệ tử vong do kiết lỵ ở trẻ em có liên quan đến việc điều trị bằng ciprofloxacin, ceftriaxone hoặc pivmecillinam và thậm chí có thể còn quan trọng hơn khi thực hiện xét nghiệm độ nhạy cảm với kháng sinh trước khi điều trị. Do đó, mất nước có nhiều khả năng xảy ra ở trẻ dưới một tuổi (đặc biệt là trẻ dưới sáu tháng tuổi), ở trẻ ngừng bú vì bệnh, hoặc ở trẻ bị tiêu chảy và nôn mửa nghiêm trọng, và nên uống nước qua đường miệng hoặc đường truyền tĩnh mạch.

Trẻ nên tiếp tục với chế độ ăn bình thường và đồ uống thông thường. Ngoài ra, trẻ cũng nên được khuyến khích uống thêm chất lỏng. Tuy nhiên, nước trái cây hoặc đồ uống có ga phải tránh, vì chúng có thể làm nặng thêm bệnh kiết lỵ ở trẻ em. Đối với những em bé dưới sáu tháng tuổi có nguy cơ mất nước, nên cho bé bú sữa mẹ hoặc bú bình như bình thường. Do đó, trẻ có nhiều khả năng phát triển các biến chứng và thậm chí tử vong. Chữa bệnh kiết lỵ kịp thời bằng kháng sinh hiệu quả và bù nước là rất quan trọng với trẻ em.

Hy vọng bài viết trên đây sẽ giúp bố mẹ hiểu hơn về bệnh kiết lỵ ở trẻ em và phần nào giảm bớt nỗi lo của bố mẹ khi có con mắc phải căn bệnh đáng lo ngại này.

Xem thêm:

• Những bài thuốc dân gian điều trị bệnh kiết lỵ
• Phân biệt bệnh kiết lỵ và bệnh tiêu chảy cấp ở trẻ em
• Tại sao mùa hè trẻ thường mắc bệnh kiết lỵ?