Các cách điều trị tai biến mạch máu não

Tai biến mạch máu não (hay đột quỵ) là tình trạng lưu lượng máu lên não bị ngưng lại, tắc nghẽn, hoặc vỡ mạch máu.

Đây là hiện tượng nguy hiểm cần được phát hiện và điều trị càng sớm càng tốt, vì nếu để lâu sẽ có nguy cơ tổn thương não vĩnh viễn hoặc thậm chí tử vong. Các bác sĩ trên thế giới khi điều trị căn bệnh này thường lấy phương châm “time is brain” nghĩa là càng điều trị sớm bao nhiêu thì cơ hội càng nhiều bấy nhiêu.

Các trường hợp của tai biến mạch máu não

Tai biến mạch máu não sẽ dẫn đến hệ quả: phần não mà máu không đến kịp thời sẽ không được nuôi dưỡng khiến các tế bào nơi đây bị hoại tử.

Dựa vào diễn tiến của tai biến, người ta chia ra thành 2 loại:

Tai biến mạch máu não thiếu máu cục bộ (đột quỵ thiếu máu cục bộ): do tắc nghẽn, chiếm phần lớn các tai biến. Đó là khi xuất hiện 1 cục máu đông, làm tắc nghẽn con đường lưu thông của máu, oxy đến não.

Có 2 trường hợp với thiếu máu cục bộ, căn cứ vào nguồn gốc hình thành của cục máu đông. Một là cục máu đông bắt nguồn từ một nơi khác trong cơ thể, không phải não (từ tim) và di chuyển rồi bị kẹt lại khi tới não. Hai là cục máu đông xuất hiện đầu tiên tại não, tạo thành huyết khối.

Tai biến mạch máu não xuất huyết (đột quỵ xuất huyết): do vỡ mạch máu não. Xuất huyết có thể xảy ra ở bất kỳ mạch máu nào trong não, thậm chí cả màng bao quanh não. Khi xuất huyết xảy ra sẽ ngăn chặn không cho máu và oxy đến nuôi các tế bào, khiến não bị cô lập.

Mỗi loại tai biến mạch máu não sẽ có các cách điều trị khác nhau tương ứng. Nguyên tắc chung trong điều trị là nhanh, kịp thời trong tất cả các trường hợp bởi bất kỳ một ca tai biến mạch máu não nào cũng là một trường hợp cấp cứu.

Điều trị tai biến mạch máu não do thiếu máu cục bộ

Mục tiêu điều trị là tái cơ cấu, làm phục hồi lại lưu lượng máu. Trong trường hợp này bác sĩ thường sử dụng thuốc tan cục máu đông. Thuốc được khuyến cáo nên dùng càng sớm càng tốt, trong vòng 4.5 giờ. Điều trị sớm không chỉ làm tăng cơ hội sống mà còn giảm đi đáng kể các biến chứng.

Tiêm tĩnh mạch

Phương pháp tiêu chuẩn vàng để điều trị tai biến mạch máu não do thiếu máu cục bộ là tiêm đường tĩnh mạch chất kích hoạt plasminogen mô (tPA). Đây là một loại thuốc tiêu huyết (phá huyết), có tác dụng đánh tan cục máu đông.

Thuốc phát huy tốt nhất hiệu quả sau 3 giờ từ khi xuất hiện triệu chứng, một số trường hợp có thể kéo dài đến 4.5 giờ sau khi khởi phát bệnh. tPA được thực hiện bởi nhân viên y tế bằng cách tiêm truyền tĩnh mạch qua cánh tay.

Đây là một trong các số ít thuốc được cơ quan FDA của Mỹ đồng ý cho điều trị tạm thời các trường hợp khẩn cấp của tai biến mạch máu não do thiếu máu cục bộ. Mặc dù vậy, tPA cần được xem xét cẩn thận trước khi điều trị để xem có phù hợp với bệnh nhân hay không (cẩn trọng khi có nguy cơ chảy máu, phụ nữ có thai, cho con bú, người trên 70 tuổi).

Thủ thuật thông mạch máu

Phương pháp này cũng nên thực hiện sớm nhất có thể, căn cứ vào tính chất của cục máu đông:

• Sử dụng ống thông. Thuốc tPA được đưa trực tiếp đến não nhờ ống thông để xử lý cục máu đông. Cách làm này tạo cơ hội cho thuốc phát huy tác dụng nhanh hơn so với đường tiêm tĩnh mạch. Xong nhìn chung vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế.
• Liệu pháp stent. Được sử dụng độc lập hoặc kết hợp cùng với tiêm tĩnh mạch tPA tùy trường hợp. Cách này đặc biệt cần thiết khi cục máu đông rất lớn, không thể loại bỏ bằng 2 biện pháp trên.

Để tránh cục máu đông lại tiếp tục phát triển sau đó gây ra cơn tai biến thứ cấp, bệnh nhân cần dùng thêm aspirin theo hướng dẫn của bác sĩ.

Điều trị tai biến mạch máu não do xuất huyết

Điều trị tai biến mạch máu não do xuất huyếtlượng máu chảy. Một số bệnh nhân cần được phẫu thuật để giảm các hệ quả có thể xảy ra sau này.

Các loại thuốc khẩn cấp cần dùng sớm bao gồm:

• Giảm áp lực nội sọ. Trước hết, bệnh nhân bị tai biến mạch máu não loại này cần được dùng thuốc để giảm áp lực trong não do chảy máu. Nếu tình trạng máu chảy quá nhiều, cần phải xử lý bằng cách khâu lại đồng thời chỉnh sửa các mạch máu bị vỡ.
• Thuốc ngăn ngừa cục máu đông và chống kết tập tiểu cầu.
• Thuốc phòng co giật
• Thuốc huyết áp

Khi xuất huyết dừng lại, cần đặc biệt lưu ý đến chăm sóc người bệnh, và theo dõi sức khỏe của họ.

Lúc này cần tiến hành xử lý và sửa chữa các mạch máu bị tổn thương bằng: phẫu thuật cắt, biện pháp thuyên tắc nội mạch, cắt các động mạch khi cần thiết, xạ hình...

Ngoài các biện pháp khẩn cấp cần đối phó với 2 loại hình tai biến mạch máu não đã kể ở trên, người bệnh sau khi điều trị rất cần được phục hồi cơ thể, có thể tự lập trong hoạt động hàng ngày.

Xem thêm:

• Huyết áp thấp gây tai biến mạch máu não như thế nào?
• Cách phòng ngừa tai biến mạch máu não đối với người bị tăng huyết áp
• Khám tai biến mạch máu não ở bệnh viện nào thì tốt?