Bệnh viêm não Nhật Bản có thể nhận biết sớm không?

Viêm não Nhật bản là một bệnh phổ biến trước kia tại nước ta, nhưng hiện nay với chương trình tiêm chủng mở rộng thì tỉ lệ bệnh ngày càng giảm và đang được kiểm soát tốt. Bệnh để lại những di chứng nặng nề cnếu không được điều trị kịp thời. Vậy bệnh viêm não Nhật Bản có thể nhận biết sớm không?

Viêm não Nhật Bản là bệnh truyền nhiễm cấp tính gây ra do virus gây nên. Sau khi xâm nhập vào trong máu, virus này tấn công vào hệ thần kinh trung ương của cơ thể. Tại đây chúng nhân lên, phát triển và gây các tổn hại thần kinh tại các vị trí này. Tình trạng có thể gây tử vong hoặc để lại các di chứng nặng nề tại hệ thần kinh trung ương.

Bệnh được phát hiện lần đầu tiên tại quốc gia Nhật Bản nên được gọi là viêm não Nhật Bản.

Virus viêm não Nhật Bản ẩn trú trong các loài động vật là chim, lợn. Muỗi hút máu của lợn sau đó đốt cho người sẽ làm lan truyền bệnh viêm não Nhật Bản. Hiện tại chưa ghi nhận đường lây trực tiếp từ người sang người. Con đường lây truyền qua muỗi Culex truyền từ lợn, chim sang cho người hiện là con đường duy nhất được tìm thấy.

Bệnh viêm não Nhật Bản xảy ra khi muỗi mang virus đốt người và làm lây truyền bệnh cho người. Bệnh trải qua 4 giai đoạn và không dễ phát hiện ở giai đoạn đầu do không có triệu chứng điển hình.

Giai đoạn ủ bệnh

Triệu chứng từ lúc muỗi đốt đến khi có xuất hiện triệu chứng gọi là giai đoạn ủ bệnh. Giai đoạn ủ bệnh thường không có triệu chứng gì đặc biệt. Thường giai đoạn này kéo dài từ 5-14 ngày, trung bình là 1 tuần.

Giai đoạn khởi phát

Là giai đoạn bệnh khởi đầu với biểu hiện sốt, thường sốt rất cao 39-40 độ C. Kèm theo sốt bệnh nhân biểu hiện các triệu chứng rét run, đau đầu, mệt lả, buồn nôn. Nặng sẽ gặp triệu chứng co giật, dẫn đến lờ đờ, hôn mê trong 1-3 ngày, tình trạng nặng lên rất nhanh. Ý thức bệnh nhân giảm dần. Diễn biến bệnh nặng lên rất nhanh chóng. Bệnh nặng thì chỉ trong 1-2 ngày đầu của bệnh, bệnh nhân đã lú lẫn , mấy ý thức. Tình trạng này tiên lượng bệnh nặng.

Ở một số trẻ nhỏ tuổi, ngoài sốt cao có thể thấy rối loạn tiêu hóa như đi ngoài phân lỏng, đau bụng, nôn, buồn nôn.

Giai đoạn toàn phát

Giai đoạn này virus xâm nhập vào tế bào thần kinh ở não, tủy sống gây hủy hoại các tế bào thần kinh. Các triệu chứng thần kinh lúc này biểu hiện rõ rệt. Các triệu chứng rối loạn thần kinh thực vật như vã mồ hôi, rối loạn nhịp thở, mạch bất thường, nhịp tim nhanh chậm bất thường - đây là các dấu hiệu tiên lượng bệnh xấu vì ảnh hưởng trực tiếp đến các dấu hiệu sinh tồn của bệnh nhân.

Giai đoạn này diễn ra ngắn, bệnh nhân nhanh chóng rơi vào tình trạng hôn mê sâu với rối loạn các chức năng sống, cần điều trị tích cực để cứu sống tính mạng bệnh nhân.

Giai đoạn lui bệnh

Sau tuần thứ 2 từ khi bệnh khởi phát bệnh nhân đỡ dần, các triệu chứng giảm bớt, nhiệt độ giảm dần. Các dấu hiệu toàn thân ổn định. Bệnh lui dần và bệnh nhân thấy khỏe trở lại.

Hiện nay chưa có thuốc điều trị đặc hiệu đối với bệnh viêm não Nhật Bản nên điều trị triệu chứng bệnh là chủ yếu :

• Các thuốc sử dụng chủ yếu để làm giảm triệu chứng của bệnh như : acetaminophen để hạ sốt, giảm đau hoặc sử dụng các thuốc giảm đau mạnh hơn.
• Kháng sinh không có ích trong điều trị tuy nhiên khi có nhiễm khuẩn thì kháng sinh cần được sử dụng để kiểm soát nhiễm khuẩn.
• Steroid được dùng khi có các triệu chứng tại thần kinh. Các triệu chứng tại hệ thần kinh sẽ được giảm bớt khi các tế bào thần kinh không bị kích thích viêm. Bệnh nhân nặng cần được chăm sóc đặc biệt tại các đơn vị chăm sóc đặc biệt, có thể sẽ phải đặt ống nội khí quản để bệnh nhân thở dễ dàng hơn.
• Luôn phải đảm bảo sự hoạt động của hệ tuần hoàn , hô hấp được đảm bảo.
• Chọc dịch não tủy để làm xét nghiệm chẩn đoán nguyên nhân gây bệnh rõ ràng, tìm sự có mặt của virus trong dịch não tủy hoặc các nhiễm khuẩn kèm theo.

• Hiện nay việc phòng ngừa bệnh viêm não Nhật Bản chính là tránh muỗi đốt và tiêm chủng vắc xin.
• Nằm màn, không đến những nơi bụi rậm , nhiều nước ao hồ vào buổi chiều tối để tránh muỗi đốt.

Những người đến làm việc du lịch trong các vùng nhiều muỗi , có nguy cơ bị bệnh cao thì nên tiêm phòng vắc xin viêm não Nhật Bản, cần tiêm trước ít nhất 10 ngày. Việc tạo miễn dịch chủ động này sẽ làm cho bạn có kháng thể chống lại virus gây bệnh.

Xem thêm:

• Nguyên nhân gây Viêm não Nhật Bản ở trẻ
• Bé đang bị ho, sổ mũi có được tiêm ngừa viêm não Nhật Bản mũi 2 không?
• Các loại vắc xin viêm màng não mủ cho trẻ nhỏ
• Làm thế nào để biết trẻ nhỏ đang mắc viêm não Nhật Bản?