Bệnh viêm củng mạc là gì?

Củng mạc là lớp ngoài bảo vệ của mắt, đó cũng là phần màu trắng của mắt, chiếm 4⁄5 sau nhãn cầu, được cấu tạo từ nhiều lớp băng xơ dày đan chéo nhau.

Viêm củng mạc là tình trạng viêm nặng, đặc trưng bởi phù và thâm nhiễm tế bào viêm của củng mạc, gây ra đỏ và đau đớn cho người mắc bệnh.

Viêm củng mạc thường kết hợp với các bệnh tự miễn như viêm khớp dạng thấp hay lupus ban đỏ hệ thống. Đôi khi không rõ nguyên nhân. Cơ chế của nó là do các tế bào thuộc hệ thống miễn dịch trong cơ thể bình thường chỉ tấn công và tiêu diệt các tế bào lạ thì lại chuyển sang tấn công cả chính những tế bào của củng mạc mắt.

Viêm củng mạc còn là triệu chứng thể hiện của một bệnh viêm mạch máu hệ thống hoặc là triệu chứng đến trước của những đợt tái phát trên những bệnh nhân viêm mạch máu hệ thống đã được chẩn đoán.

Viêm củng mạc có thể khởi phát do các nhiễm trùng tại mắt mà không liên quan đến hệ miễn dịch. Các chấn thương ở mắt nếu như không được điều trị đúng cách cũng có thể gây ra viêm củng mạc bên cạnh các tổn thương khác về mắt.

Viêm củng mạc thường gặp ở những người có độ tuổi từ 40 - 60, nữ mắc nhiều hơn nam, trẻ em thường ít khi mắc và không có tính di truyền.

Triệu chứng chủ yếu của bệnh viêm củng mạc là đỏ mắt, mắt có màu đỏ có sắc hơi xanh, có thể phát hiện trong ánh sáng tự nhiên, có thể khu trú ở 1 vùng nhất là ở vùng khe mi hoặc trên toàn bộ củng mạc. Sau mỗi đợt tái phát, củng mạc lại trở nên trong hơn do sắp xếp lại các sợi collagen sau phù. Đau nhức, đau nhiều, sâu và giảm ít khi uống thuốc giảm đau. Đau lan ra vùng trán, gò má và xoang. Đau âm ỉ và có cơn kịch phát khi chạm vào vùng thái dương hoặc mắt, người bệnh không thể nằm nghiêng về bên bị đau.

Đau có thể nặng hơn vào ban đêm khiến cho người bệnh mất ngủ và lo lắng. Đau có thể do phát hủy dây thần kinh cảm thụ trong củng mạc do chất trung gian, do phù và có thể gây viêm hoặc hoại tử.

Các triệu chứng khác bao gồm chảy nước mắt không kèm thèm theo gỉ mắt, sợ ánh sáng. Nếu viêm nặng có thể gây co thắt cơ vòng mống mắt, gây co đồng tử và cận thị thoáng qua.

Viêm củng mạc có thể được chia làm 2 loại:

• Viêm củng mạc trước: Xảy ra trên 90% trường hợp người bệnh, có thể thể chia ra theo biểu hiện lâm sàng thành viêm dạng nốt (viêm không hoại tử) và viêm hình thái tỏa lan (viêm có hoại tử)
• Viêm củng mạc sau: Ít gặp hơn viêm củng mạc trước, các cơn đau cũng ít dữ dội hơn.

Viêm củng mạc có thể gây ra nhiều biến chứng như: viêm giác mạc, mỏng giác mạc chu biên, thủng giác mạc, loét giác mạc chu biên,....

Các biến chứng khác của viêm củng mạc:

• Viêm màng bồ đào: Đa số các trường hợp viêm màng bồ đào trước xảy ra khi viêm củng mạc trong giai đoạn muộn.
• Glocom: glocom góc đóng, góc mở, glocom tân mạch do những cơ chế khác nhau cũng có thể gặp khi mắc viêm củng mạc.

Điều trị nội khoa

Đối với những trường hợp bệnh nhân mắc viêm củng mạc không hoại tử thì chỉ cần sử dụng thuốc chống viêm non - steroid tại chỗ hoặc toàn thân. Đối với trường hợp viêm củng mạc hoại tử kèm viêm tấy và viêm củng mạc sau thì thường sử dụng corticoid toàn thân để giảm đau nhức. Nếu corticoid không có hiệu quả, bệnh nhân cần phải chuyển sang dùng ức chế miễn dịch mạnh hơn.

Những bệnh nhân có bệnh phối hợp như dị ứng atopy, gout, trứng cá đỏ hoặc phối hợp với bệnh toàn thân của hệ thống liên kết hoặc bệnh mạch máu thường cần trị liệu đặc hiệu.

Điều trị ngoại khoa

Viêm củng mạc hiếm khi cần phải sử dụng phẫu thuật để điều trị. Phẫu thuật chỉ được thực hiện khi viêm củng mạc hoại tử đã tiến triển đến mức dọa thủng hoặc thủng nhãn cầu. Điều quan trọng của phẫu thuật không phải là kỹ thuật phẫu thuật mà là khâu điều trị kiểm soát quá trình viêm trước khi phẫu thuật.

Các phẫu thuật bao gồm tách kết mạc rộng, cắt bỏ các phần hoại tử của giác mạc, củng mạc. Vật liệu thay thế củng mạc có thể là củng mạc từ mắt khác, cân cơ, màng xương,.... Mảnh ghép được cố định bởi 9/10 hoặc 10/10 rồi được phủ kết mạc lên. Sau khi mổ, bệnh nhân cần tránh dùng corticoid để tạo điều kiện cho tân mạch và tế bào phát triển

Xem thêm:

• Nguyên nhân gây đau sau mắt và cách điều trị
• Nguyên nhân khiến mắt bạn bị đỏ và ngứa
• Những cách chăm sóc và bảo vệ mắt hiệu quả cho nhân viên văn phòng