Bệnh thông liên thất có nguy hiểm không?

Bệnh thông liên thất là hiện tượng xuất hiện lỗ trên vách ngăn hai buồng dưới của tim. Bình thường, vách ngăn này đóng lại hoàn toàn trước khi thai nhi được sinh ra, do đó máu giàu oxy không bị trộn lẫn với máu nghèo oxy. Khi có lỗ thủng, nó có thể gây áp lực nhiều hơn cho tim hoặc giảm oxy trong cơ thể. Vậy bệnh thông liên thất có nguy hiểm không?

Ở hầu hết trẻ em, nguyên nhân gây bệnh không được biết đến. Đó là một loại khiếm khuyết ở tim rất phổ biến, một số trẻ có thể bị khuyết tật tim khác cùng với bệnh thông liên thất.

Thông thường, bên trái tim chỉ bơm máu cho cơ thể, và bên phải tim chỉ bơm máu đến phổi. Ở em bé bị bệnh thông liên thất, máu có thể đi qua lỗ từ buồng trái (tâm thất trái) đến buồng phải (tâm thất phải) và đi vào động mạch phổi. Nếu lỗ thông này lớn, lượng máu thừa được bơm vào động mạch phổi khiến tim và phổi phải làm việc nhiều hơn, phổi có thể bị tắc nghẽn.

Nếu lỗ thông liên thất nhỏ, nó sẽ không gây ra triệu chứng vì tim và phổi không phải làm việc quá nhiều. Phát hiện bất thường duy nhất là tiếng rì rầm lớn (nghe được tiếng ồn này bằng ống nghe). Trong trường hợp này, phẫu thuật và các phương pháp điều trị khác có thể không cần thiết, các lỗ thông nhỏ thường sẽ tự đóng lại.

Nếu lỗ thông liên thất lớn, trẻ có thể thở nhanh và khó hơn bình thường. Trẻ sơ sinh có thể gặp khó khăn khi cho ăn và vẫn phát triển bình thường, các triệu chứng có thể không xảy ra cho đến vài tuần sau khi sinh. Áp lực cao có thể xảy ra trong các mạch máu ở phổi vì phải bơm lượng máu nhiều hơn bình thường, lâu dần điều này có thể gây ra tổn hại vĩnh viễn cho các mạch máu này.

Nếu trẻ sơ sinh bị bệnh nặng, có nhiều lỗ thông hoặc lỗ thông ở vị trí bất thường, có thể cần biện pháp can thiệp tạm thời để làm giảm các triệu chứng và áp lực cao trong phổi, thu hẹp động mạch phổi để giảm lưu lượng máu đến phổi. Khi trẻ lớn hơn sẽ tiến hành phẫu thuật để đóng lỗ thông bằng phẫu thuật tim hở.

Nếu lỗ thông lớn, có thể cần phẫu thuật tim hở ngay để đóng và ngăn ngừa các vấn đề nghiêm trọng ngay trong vài tháng đầu. Thuốc có thể được sử dụng tạm thời để giúp giảm triệu chứng, nhưng chúng không chữa được bệnh hoặc ngăn ngừa tổn thương vĩnh viễn cho các động mạch phổi.

Nếu lỗ thông liên thất nhỏ hoặc đã được đóng bằng phẫu thuật, bé có thể không cần hạn chế hay có biện pháp phòng ngừa đặc biệt nào cho các hoạt động thể chất, bé có thể tham gia các hoạt động này bình thường mà không tăng nguy cơ bị bệnh trở lại.

Tùy thuộc vào vị trí của lỗ thông liên thất, bác sĩ tim mạch sẽ cho kiểm tra định kỳ để phòng các vấn đề ít phổ biến có thể xảy ra, chẳng hạn như rò rỉ van động mạch chủ. Sau khi phẫu thuật để đóng lỗ thông, bác sĩ tim mạch sẽ kiểm tra bé thường xuyên để đảm bảo tim của bé hoạt động bình thường. Thông thường kết quả là tốt, bé không cần dùng thêm thuốc hay phẫu thuật bổ sung.

Để ngăn ngừa nguy cơ bệnh viêm nội tâm mạc, trong một số trường hợp, bác sĩ tim mạch có thể khuyến cáo cho bé dùng kháng sinh trước một số thủ thuật nha khoa trong một giai đoạn sau khi làm phẫu thuật bệnh thông liên thất. Các bậc cha mẹ cần hỏi thêm bác sĩ về vấn đề này.

Khuyết tật này ít phổ biến hơn ở trẻ lớn và người lớn vì các lỗ thông có khả năng tự đóng lại từ khi còn nhỏ. Nguyên nhân gây bệnh ở người lớn cũng không được biết đến, nhưng yếu tố di truyền có thể đóng vai trò quan trọng.

Khi có lỗ thông lớn tồn tại giữa các tâm thất, một lượng lớn máu giàu oxy (màu đỏ) từ bên trái tim bị ép qua lỗ sang bên phải. Máu này sẽ được bơm trở lại phổi, điều này khiến tim bơm máu nhiều hơn. Tim, đặc biệt là tâm nhĩ trái và tâm thất trái, sẽ bắt đầu giãn rộng do phải làm việc nhiều. Huyết áp cao có thể xảy ra trong các mạch máu của phổi vì chứa nhiều máu hơn. Theo thời gian, tăng huyết áp phổi này có thể làm hỏng vĩnh viễn các thành mạch máu.

Khi khiếm khuyết nhỏ, không có nhiều máu đi qua lỗ thông từ trái sang phải và có rất ít ảnh hưởng đến tim và phổi.

Nếu lỗ thông lớn được phát hiện từ khi còn nhỏ, trẻ sẽ được làm phẫu thuật đóng lỗ thông ngay nên bệnh này không phổ biến ở người lớn. Nếu có, nó có thể gây khó thở. Ở một người có lỗ thông lớn chưa được điều trị, tăng huyết áp phổi có thể xảy ra.

Các lỗ thông nhỏ thường không gây ra triệu chứng vì tim và phổi không phải làm việc nhiều hơn. Khi kiểm tra thể chất, các lỗ này tạo ra tiếng rì rào. Tuy nhiên những lỗ thông nhỏ đôi khi cũng có thể là nguồn gây viêm, gọi là bệnh viêm nội tâm mạc.

Nếu những lỗ thông đã tự đóng lại từ khi còn nhỏ, người này khi lớn lên tim sẽ không có tiếng rì rào và điện tâm đồ bình thường. Nếu bác sĩ siêu âm tim, có thể thấy xuất hiện chứng phình động mạch chủ tâm thất ở khu vực vốn có lỗ thông.

Nếu một người đã thực hiện phẫu thuật thông liên thất khi còn nhỏ, có áp lực động mạch phổi bình thường, họ sẽ có tuổi thọ bình thường, ít khi xảy ra các vấn đề trong tương lai. Tuy nhiên một số ít bệnh nhân có thể gặp vấn đề với van tim (động mạch chủ hoặc ba lá) hoặc phát triển thêm cơ phía trong buồng phải của tim. Những người đã làm phẫu thuật bệnh này có bị khuyết tật tim bẩm sinh đều phải đi khám bác sĩ tim mạch thường xuyên.

Trong trường hợp các lỗ thông nhỏ gây viêm nội tâm mạc, hoặc vị trí của lỗ thông ảnh hưởng đến chức năng của các van tim, các bác sĩ sẽ tiến hành phẫu thuật đóng lỗ thông.

Nếu lỗ thông liên thất lớn, bác sĩ sẽ xem áp lực trong phổi để quyết định liệu có cần đóng lại lỗ thông cho một người trưởng thành hay không. Vì phẫu thuật cho những trường hợp áp lực phổi thấp sẽ có tác dụng; những trường hợp áp lực phổi cao có thể hoặc không.

Bệnh nhân bị bệnh đã được sửa chữa sớm, hầu như không có bất kỳ vấn đề về sức khỏe đáng kể nào trong cuộc sống. Hiếm khi xảy ra trường hợp nhịp tim bất thường. Ở một số người, cơ tim có thể giảm khả năng co bóp sau khi phẫu thuật, nếu tình trạng này dẫn đến suy tim phát triển, có thể cần dùng thuốc lợi tiểu để kiểm soát sự tích tụ chất lỏng, các tác nhân giúp tim bơm máu tốt hơn và các loại thuốc để kiểm soát huyết áp thường được đưa ra.

Ở số ít những bệnh nhân bị bệnh thông liên thất và tăng huyết áp phổi, có thể cần điều trị nội khoa.

• Theo dõi y tế: nên thường xuyên đi khám bác sĩ tim mạch. Nếu lỗ thông nhỏ hoặc đã được đóng khi còn nhỏ và không có vấn đề sức khỏe nào khác, chỉ cần đi khám định kỳ 3- 5 năm. Nếu bị suy tim (rất hiếm gặp) hoặc bị tăng huyết áp phổi, có thể cần dùng thuốc. Các biện pháp theo dõi khi cần thiết là: điện tâm đồ, máy Holter, kiểm tra khi gắng sức và siêu âm tim. Bác sĩ sẽ chỉ định các biện pháp cần làm thêm, chẳng hạn như đặt ống thông tim.
• Hạn chế hoạt động: Hầu hết bệnh nhân sẽ không cần phải hạn chế hoạt động. Tuy nhiên, nếu bị tăng huyết áp phổi hoặc tim không hoạt động tốt như trước, bạn có thể cần phải hạn chế hoạt động thể chất của mình, điều này sẽ được các bác sĩ tim mạch chỉ định.
• Phòng chống viêm nội tâm mạc: Theo các khuyến nghị gần đây nhất của Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ, những người bị bệnh thông liên thất không được điều trị không cần điều trị dự phòng viêm nội tâm mạc. Sau phẫu thuật đóng lỗ thông liên thất, cần điều trị dự phòng trong thời gian 6 tháng.
• Mang thai: Khi lỗ thông liên thất đã được đóng và không còn tăng huyết áp phổi, nguy cơ gặp vấn đề về sức khỏe khi mang thai là thấp. Nếu lỗ thông còn mở, người phụ nữ cần tham khảo ý kiến bác sĩ tim mạch trước khi quyết định mang thai, để tìm hiểu những rủi ro cho cả mẹ và thai nhi.

(HoiBenh chuyển ngữ từ Heart)

Xem thêm:

• Hướng dẫn cách chăm sóc trẻ bị thông liên thất
• Đừng quá lo lắng nếu bạn nếu bạn mắc bệnh tim bẩm sinh thông liên thất