Bệnh sạm da nghề nghiệp là gì?

Bệnh sạm da nghề nghiệp là bệnh tương đối phổ biến trên toàn thế giới đặc biệt trong những năm gần đây cùng với sự phát triển của công nghiệp, nhất là công nghiệp hóa chất vậy. Bệnh sạm da nghề nghiệp là gì? Vì sao lại bị bệnh sạm da nghề nghiệp?

Bệnh sạm da nghề nghiệp là quá trình bệnh lý làm tăng lượng hắc tố bình thường của da, Hắc tố là những hạt không đều, sinh ra từ các tế bào nằm ở lớp tế bào đáy thuộc thượng bì của da, biểu hiện bằng những vết thâm da liên quan đến chất tiếp xúc ( chất quang động) với tác động của ánh nắng mặt trời.

Theo số liệu của Viện Y học lao động & Vệ sinh môi trường (Viện Da liễu), bệnh có tỷ lệ khá cao như 24% ở ngành sản xuất thuốc lá, hơn 20% ở ngành xăng dầu, 22% ở công nhân tẩm gỗ tà vẹt ngành đường sắt, 24% ở công nhân rải nhựa đường và trên 60% ở công nhân luyện than...

Vị trí da sạm có thể gặp ở khắp các vùng của cơ thể, nhưng thường gặp nhất ở má, cổ, góc hàm, trán, cẳng tay, bàn tay, đùi, cẳng chân, bàn chân, lưng, bụng... Các số liệu nghiên cứu gần đây cho thấy vị trí sạm da vùng mặt có tỷ lệ cao nhất từ 51-78%, ở bàn tay, cẳng tay từ 18-62%...

Sạm da rất mất thẩm mỹ nhất là đối với nam nữ thanh niên, làm họ thiếu tự tin trong giao tiếp. Đây không chỉ là vấn đề sức khỏe mà cũng là vấn đề tâm lý xã hội cần được quan tâm.

Bệnh sạm da nghề nghiệp ở nước ta được công nhận là bệnh nghề nghiệp được đền bù từ năm 1991. Biểu hiện của bệnh sạm da là da từ màu bình thường chuyển qua màu vàng sáng đến màu nâu đen, cuối cùng là màu thâm sạm dưới tác động của ( tia tử ngoại ) ánh nắng mặt trời.

Bệnh sạm da nghề nghiệp là bệnh dễ nhận biết, khá phổ biến và tỷ lệ mắc bệnh ở nữ cao hơn nhiều so với nam giới. Bản chất của bệnh là quá trình bệnh lý làm tăng lượng hắc tố bình thường của da, thường gặp ở những người làm việc ở môi trường có hơi và bụi hydrocacbua cao quá giới hạn cho phép (0,30mg/l) hoặc tiếp xúc với các chất quang động.

Bệnh thường gặp khi tiếp xúc với các chất trong công việc như: Xăng, dầu hỏa, dầu nhờn, dầu mazut, dầu đá phiến, benzen, parafin, nhựa than, acridin, anthracen, nhựa đường, bitum, creosot, hơi hydrocacbua, bạc, chì, asen, than đen, sa thạch, hóa chất cao su, hợp chất lưu huỳnh, phenol, bức xạ ion hóa... đó là những chất quang động.

Triệu chứng toàn thân: Thường biểu hiện trước các triệu chứng ngoài da, người mệt mỏi, nhức đầu, mất ngủ, ăn kém ngon, trí nhớ giảm, sụt cân, nhịp tim chậm, huyết áp hạ, năng suất lao động giảm. Bệnh nhân có cảm giác ngứa, nóng rát tại các vùng bị tổn thương.

Triệu chứng ngoài da: Khởi đầu là giai đoạn đỏ da, rồi đến các vết thâm. Da sạm xuất hiện ở phần da hở hoặc vùng tiếp xúc. Da khô, sạm thâm hình mạng lưới, có vùng da teo xen kẽ, da bong vảy và giãn mạch rõ.

• Bôi kem có chứa hydroquinol như Leucodilin B, Domina, Mayfair.
• Uống sinh tố C liều cao, các loại sinh tố B1, B6, A, D...
• Các loại chống Ôxy hóa như Selen phus hoặc L. Cystin...
• Dùng thuốc bảo vệ da như kem chống nắng, Paba, oxybenzon, dioxybenzon...

Các trường hợp bệnh nặng, lan tỏa rộng, điều trị kém kết quả có thể dùng thủy châm khi có ý kiến và chỉ định của các bác sĩ chuyên khoa. Thời gian điều trị một đợt trung bình từ 45 – 60 ngày, trường hợp cần thiết, người bệnh phải khám lại và tổ chức điều trị tiếp đợt 2 hoặc lâu hơn.

Trong thời gian điều trị cần tránh ra nắng và tiếp xúc với các yếu tố gây bệnh. Hiện nay, việc dùng tia lazer trong điều trị bệnh sạm da bước đầu đã thu được kết quả nhưng cần được theo dõi và tổng kết thêm.

Do tính chất và nguy cơ của bệnh, các bác sĩ da liễu khuyên các đối tượng lao động làm việc trong các môi trường nêu trên cần chủ động có các giải pháp dự phòng tốt để ngăn chặn yếu tố nguy cơ gây bệnh sạm da, để giữ gìn, bảo vệ làn da luôn mịn đẹp.

Biện pháp dự phòng tốt nhất là thay đổi những nguyên liệu có yếu tố nguy cơ gây sạm da, nếu không phải hạn chế, giảm đến mức thấp nhất việc tiếp xúc với các yếu tố gây bệnh. Đối với các cơ sở sản xuất, cần cải thiện điều kiện môi trường làm việc như thông gió, hút bụi, hơi hóa chất, khép kín dây chuyền sản xuất, tránh đổ vãi, dây dính hóa chất, dầu mỡ, bụi than...

Trang bị đầy đủ và sử dụng hiệu quả các phương tiện bảo hộ lao động và hạn chế tránh tiếp xúc với nắng như thay đổi giờ làm việc hợp lý, làm lều, nhà tạm để nghỉ ngơi, che nắng cho người lao động khi phải làm việc lâu ngoài trời.

Sau giờ làm, người lao động ngâm tay, chân rửa mặt bằng nước gạo, ruột bí đao, dưa chuột...

Xem thêm:

• Cách trị da bị sạm đen sau khi đi ra nắng
• Da mặt đen sạm chữa thế nào?
• Top 3 thực phẩm chức năng trị sạm da, tàn nhang hiệu quả nhất hiện nay