Bé lười biếng hay do chức năng điều hành não có vấn đề?
Chức năng điều hành não là thuật ngữ được sử dụng bởi giáo viên, các nhà tư vấn và bố mẹ để nói về những vấn đề học tập và sự tập trung, chú ý. Chức năng điều hành đóng vai trò chỉ đạo điều hành của não, đưa ra quyết định, tổ chức, theo dõi chức năng thực hiện và biết được khi nào sẽ bắt đầu, dừng và nghỉ ngơi. Chức năng điều hành não cần thiết để kiểm soát ý nghĩ, cảm xúc và hành vi thường xuyên. Có sự khác biệt với những gì ta nghĩ là trí tuệ, bởi vì nó hoàn toàn độc lập với những gì chúng ta biết. Trí tuệ liên quan đến sự truyền và chuyển đổi những gì chúng ta biết thành hoạt động. Rất khó để thu nạp thêm kiến thức nếu chức năng điều hành não bị giới hạn. Bởi vậy khi con bạn lười biếng, hãy thận trọng để xem nguyên nhân có phải do chức năng điều hành não có vấn đề hay không?
Chức năng điều hành não phát triển chậm. Nó bắt đầu từ giai đoạn muộn của trẻ sơ sinh, thay đổi từ khi 2 đến 6 tuổi, không đạt tới mức cao nhất khoảng 25 tuổi. Trẻ vị thành niên giới hạn chức năng hoạt động não bằng cách vượt ra ngoài và lấy sự di chuyển tự do, tự động và hạn chế phù hợp, đưa ra cách nhìn đúng đắn trước những cám dỗ. Khi những cô cậu bé tuổi teen không thể quyết định, vượt qua thì họ cần bố mẹ đưa ra những giới hạn bên ngoài và đóng thay vai trò của chức năng điều hành não chưa phát triển.
Tương tự, trẻ em có chức năng điều hành não suy giảm cần tác động từ bên ngoài, những biện pháp và sự củng cố để loại bỏ những chức năng kiểm soát bản thân mà họ đang thiếu từ bên trong.
Phát triển chức năng điều hành được thực hiện tại vỏ não trước trán, vùng não nhạt cảm với stress hơn bất kỳ khu vực nào. Không giống với các khu vực khác ở trong não, những stress nhỏ có thể làm ngập vỏ não trước trán với nhiều chất dopamin thần kinh gây chức năng điều hành bị suy giảm.
Chìa khóa của chức năng điều hành não là: sự linh động trong nhận thức, kiểm soát bản thân, trí nhớ làm việc, lên kế hoạch và tự nhận thức. Không có sự linh động trong nhận thức chúng ta sẽ không thay đổi bộ não, ý nghĩ, sự chú ý trong khoảng thời gian dài hay sự mong đợi, sự linh động để thay đổi nhìn thấy những quan điểm khác, ý tưởng khác để giải quyết vấn đề hoặc sáng tạo hơn. Chức năng này cho phép ta giữ được sự tập trung và đa dạng đủ để làm mọi việc mà không có sự cám dỗ hay ngăn chặn bằng việc kiểm soát hành vi, cảm xúc và phát tín hiệu ra bên ngoài.
Khả năng để chống lại sự cám dỗ và quyết tâm làm việc là nền tảng cho kế hoạch, làm theo kế hoạch. Thêm vào đó, khả năng để lập kế hoạch và dự đoán những tình huống xảy ra trong tương lai, giữ mục tiêu trong bộ nhớ, sử dụng những lý do bắt đầu để phát triển các giai đoạn. Trí nhớ làm việc cho phép chúng ta đi theo chỉ dẫn liên quan đến nhiều bước và làm chúng theo thứ tự chính xác. Đồng thời giữ ý tưởng trong bộ nhớ liên quan đến một hoặc nhiều vấn đề khác. Khả năng này cho phép chúng ta theo một cuộc hội thoại và nói những gì chúng ta muốn chia sẻ. Điều này giúp chúng ta học mọi thứ dễ dàng. Bạn có thể nhận biết được lý do và sự ảnh hưởng, như nghiên cứu đưa ra, rất cần thiết để hiểu hành động, phản ứng của người khác tới chúng ta. Ví dụ phản ứng từ người khác sẽ khiến chúng ta không hiểu rõ nếu như chúng ta không nhớ họ đã nói gì để dẫn tới hành động.
Nhận thức cá nhân liên quan đến khả năng đánh giá và kiểm soát sự thể hiện của chúng ta để có được hành vi phù hợp. Cơ bản thì điều khiển sự bộc lộ hành vi và cảm xúc. Nhận thức cá nhân giúp bạn lưu lại cảm giác trong bộ nhớ, cho phép chúng ta đưa ra những mong mỏi phù hợp về bản thân và học tập những gì chúng ta đã làm trước đó.
Chức năng điều hành não là khả năng để nắm giữ mọi việc trong bộ nhớ, nghĩ lại và đưa ra phản hồi. Không có khả năng này, sẽ rất khó để có được sự nhìn xa, đánh giá hoặc sự kiểm soát. Các nghiên cứu với trẻ ở độ tuổi khác nhau trước và sau khi chức năng điều hành não phát triển trong một địa điểm chứng tỏ rằng không có khả năng ức chế hoặc làm sao nhãng, giữ nhiều thứ trong bộ nhớ, thậm chí chúng ta biết cần làm gì và muốn làm điều đúng thì khó có thể chuyển đổi sang hành vi. Do đó, cảnh cáo và trừng phạt trẻ không theo quy tắc bởi vì chúng bị giới hạn chức năng điều hành không chỉ không hiệu quả mà có thể khiến trẻ luôn thất vọng và nản chí cảm thấy tồi tệ về bản thân, không được hỗ trợ. Để có được cách dạy trẻ hay, chúng ta phải tìm ra tình hình chính xác để xác định khi nào vấn đề xảy ra là do thiếu chức năng điều hành não và không đơn giản chỉ là trẻ lười biếng.
Nguồn: Psychcentral