Bạn biết gì về hội chứng Raynaud?

Raynaud do rối loạn co thắt động mạch gây ra, rối loạn thần kinh vận mạch,thần kinh giao cảm. Các cơn co thắt động mạch gây nên hiện tượng ngất tại chỗ chỉ là cơn sinh lý nhưng kéo dài và tăng mạnh lên gây ra ngạt tại chỗ.

Khám lâm sàng hội chứng Raynaud

Những cơn co thắt chủ yếu bắt đầu một bên sau sang bên kia, có trường hợp khu trú một bên.

Các ngón chân thường ít bị hơn. Gót, mắt cá ngoài , mũi có thể mắc nhưng thường rất hiếm. Có thông báo đặc biệt cho biết bệnh có thể lan ra cả bốn chi nhưng rất hiếm .

Bệnh chịu ảnh hưởng của lạnh như nước lạnh, không khí lạnh, thường xảy ra về mùa đông. Các chấn động về tâm thần cũng ảnh hưởng tới bệnh.

Các triệu chứng lâm sàng thể hiện qua 2 giai đoạn :

Giai đoạn 1 - đây là giai đoạn bắt đầu của bệnh: Ngất tại chỗ

Một hoặc nhiều ngón tay tự nhiên thấy trắng ra và tái nhợt, vàng, rắn, lạnh bởi thiếu máu đầu chi. Hiện tượng thiếu máu này lan dần ra gốc chi. Đặc biệt ngón cái sẽ ít bị ảnh hưởng. Tuần hoàn ngừng đột ngột kèm theo cảm giác đau buốt, kiến bò, cứng tay và vụng về. Các đầu chi hơi giảm cảm giác đau và chi cũng nhỏ lại.

Hiện tượng thiếu máu này chỉ khu trú vào khoảng 1- 2 ngón tay hoặc lan tới cả bàn tay, có khi lan tới cả cẳng tay.

Giai đoạn 2 : Ngạt tại chỗ

Thường tiếp ngay giai đoạn ngất từ 1-2 phút hoặc hơn nhưng cũng có khi hàng giờ.

Các ngón có màu trở lại đỏ, dần dần xanh tím, có khi thành đen hoặc lan lên vùng trước kia có hiện tượng ngất. Khi ấn tay vào có vết mất màu, khi thả ra thấy lâu mới trở lại bình thường được. Đầu chi lạnh, thường cảm giác buốt, đau tăng lên có khi đau dữ dội. Nếu dơ cao tay hoặc ngâm vào nước ấm làm giảm bớt thâm tím, lâu ngày các ngón tay sẽ trở thành dùi trống.

Bệnh phát triển thành từng đợt và sau mỗi đợt cơn đau giảm bớt đi, thâm tím đầu chi trong 1 thời gian rồi cũng giảm, tình trạng bị lạnh đột ngột bệnh lại tái phát.

Quá trình tiến triển của hội chứng hội chứng Raynaud

Hội chứng raynaud thường có tiến triển liên tục thay đổi, mỗi cơn xảy ra trong vòng vài tuần đến 1 tháng, thường chỉ xảy ra vào mùa rét, về sau nặng lên kéo dài, phát ra cả mùa nóng dẫn tới rối loạn dinh dưỡng chi. Rối loạn dinh dưỡng nặng nhất là hoại tử đối xứng ở những đầu chi. Đầu chi thâm tím đen, giới hạn rõ, thường khu trú xung quanh và dưới móng. Xuất hiện các bọng nước nhỏ trong có chứa nước làm mủ vỡ ra để lại các vết trợt, bọng nước có thể khô và không loét. Những vết loét qua đi hoặc dai dẳng ở đầu ngón, có thể có sẹo tròn và lõm xen kẽ các vùng mất sắc tố.

Hoại tử đầu chi có thể có nhưng hiếm, tiếp theo sau vết loét nhiều lần, hoại tử tiến triển nhanh. Hoại tử có thể 1 phần, 1 đốt hoặc cả ngón, nhiều ngón.

Thể cấp tính có thể thành sẹo dễ dàng nhưng có thể phá huỷ cả xương bàn ngón.

Xơ cứng đầu chi có thể đơn độc kèm hoại tử. Da đầu chi trở nên khô, bóng và hoại tử. Tổ chức ở da giảm đi, đốt cuối co lại , móng sẽ bị ảnh hưởng, ngón tay nhỏ lại ở đầu. Da dính vào bình diện ở dưới giống như xơ cứng bì đầu chi ( Sclérodactylie) nhưng có tiến triển chậm hơn.

Chẩn đoán hội chứng Raynaud

Hiện tượng co mạch ngoại biên: Là hiện tượng sinh lý do lạnh, xảy ra rõ rệt ở 1 số người. Tím tái đầu chi thường xuyên và không đau.

Viêm động mạch ở đầu chi gây tắc mạch, thiếu máu dẫn tới hoại tử to hoặc nhỏ ở 1 và 2 bên. Phát hiện được khi thăm dò động mạch hay chụp động mạch.

Điều trị hội chứng Raynaud

Đôi khi trong trường hợp bị hội chứng Raynaud nghiêm trọng, cách tiếp cận khác so với thuốc có thể là 1 lựa chọn điều trị:

Phẫu thuật thần kinh

Dây thần kinh được gọi là dây thần kinh giao cảm ở chân tay kiểm soát việc mở cũng như thu hẹp các mạch máu trong da. Đôi cần thiết trong trường hợp hội chứng Raynaud nghiêm trọng để cắt các dây thần kinh gây ra phản ứng quá mức. Phẫu thuật có thể làm giảm tần suất và thời gian của hội chứng Raynaud, nhưng nó không phải lúc nào được thành công.

Tiêm hóa chất

Bác sĩ có thể tiêm hóa chất nhằm ngăn chặn các dây thần kinh giao cảm trong tay hay chân bị ảnh hưởng. Có thể cần phải có các thủ tục lặp đi lặp lại nếu như các triệu chứng trở lại hoặc kéo dài.

Cắt cụt

Đôi khi, các bác sĩ cần phải loại bỏ các mô bị hư hỏng vì thiếu nguồn cung cấp máu. Điều này có thể bao gồm cắt cụt 1 ngón tay hoặc ngón chân bị ảnh hưởng do Raynaud, trong đó việc cung cấp máu đã hoàn toàn bị chặn và những mô đã hoại tử. Tuy nhiên điều này thường là rất hiếm.

Phong cách sống và biện pháp khắc phục

Các bước có thể làm giảm mắc hội chứng Raynaud và giúp cảm thấy tổng thể tốt hơn:

Không hút thuốc: Hút thuốc gây nên co thắt mạch máu giảm nhiệt độ da, có thể dẫn đến 1 đợt bệnh. Hít khói thuốc lá cũng làm nặng thêm Raynaud.

Tập thể dục: Bác sĩ có thể khuyên nên tập thể dục đều đặn thường xuyên, đặc biệt nếu bị Raynaud tiên phát. Tập thể dục có thể làm tăng việc lưu thông máu, lợi ích cho Raynaud trong số các lợi ích sức khỏe khác.

Kiểm soát căng thẳng: Bởi vì stress có thể gây ra đợt bệnh, học để nhận ra và tránh các tình huống căng thẳng có thể giúp làm kiểm soát số lượng đợt bệnh.

Tránh chất caffeine: Caffeine làm mạch máu thu hẹp và có thể làm tăng những dấu hiệu và triệu chứng của hội chứng Raynaud.

Hãy chăm sóc đôi tay và đôi chân: Nếu có Raynaud, bảo vệ bàn chân bàn tay khỏi các chấn thương. Không chân đất. Hãy chăm sóc móng để tránh bị thương ở ngón chân và ngón tay. Ngoài ra, tránh mang bất cứ thứ gì nén các mạch máu ở bàn tay hay bàn chân, chẳng hạn như dây đeo cổ tay chặt, nhẫn hoặc là giày dép.

Tránh nơi làm 1 số việc: Tránh các công cụ rung tay có thể dẫn tới giảm tần suất các cuộc tấn công.

Khi đợt Raynaud xuất hiện: Các hành động đầu tiên và quan trọng nhất là sưởi ấm bàn tay, bàn chân hoặc bất kỳ khu vực da khác bị ảnh hưởng. Các bước sau đây có thể giúp cho làm ấm nhẹ nhàng các ngón tay và ngón chân:

• Di chuyển tới khu vực ấm hơn.
• Đặt tay dưới nách.
• Sưởi ấm ngón tay, ngón chân.
• Xoay cánh tay.
• Nước ấm – trên các ngón tay và ngón chân.
• Massage tay, bàn chân.

Phòng chống hội chứng Raynaud

Raynaud là 1 vấn đề có thể cần phải quản lý khi nó phát triển. Có các cách để giúp ngăn chặn Raynaud tấn công:

• Mặc ấm ngoài trời: Vào mùa đông, đội mũ, khăn, tất và khởi động, găng tay hay bao tay khi đi ra ngoài. Dùng trước khi đi ra bên ngoài. Mũ là quan trọng bởi vì bị mất 1 lượng lớn nhiệt cơ thể qua đầu. Dùng 1 chiếc găng ngăn chặn không khí lạnh tới bàn tay. Mang che tai và mặt nạ nếu đầu mũi và phần dái tai rất nhạy cảm với lạnh. Khởi động nóng xe 1 vài phút trước khi lái xe trong thời tiết lạnh.
• Hãy đề phòng trong nhà: Khi dùng thực phẩm trong tủ lạnh hay tủ đá, đeo găng tay để làm. Một số người thấy mang theo găng tay và tất ngủ trong mùa đông hữu ích. Bởi vì điều hòa nhiệt độ có thể gây ra hội chứng Raynaud tấn công, thiết lập điều hòa không khí tới 1 nhiệt độ ấm hơn có thể giúp ngăn ngừa những cuộc tấn công của Raynaud.
• Xem xét việc chuyển đến 1 địa điểm có khí hậu ôn hòa hơn. Di chuyển tới nơi khí hậu ấm hơn có thể giúp những người bị Raynaud nặng. Tuy nhiên, Raynaud có thể xảy ra ngay cả trong vùng khí hậu ấm áp hơn khi mà giảm nhiệt độ.

Xem thêm:

• Phòng tránh tình trạng tê bì chân tay do thời tiết thay đổi
• Tê tay chân: Tưởng đơn giản mà lại hóa bệnh nguy hiểm
• Thay đổi cách sống giúp cải thiện chứng tê buồn chân tay