Bà bầu nghén nặng có thể dùng thuốc chống nôn không?

Nghén là hiện tượng chị em phụ nữ thường gặp phải khi mang thai. Tuy nhiên, có nhiều chị em bị nghén nặng cảm thấy mệt mỏi và khó chịu vô cùng. Bà bầu nghén nặng nhất vào tuần thứ mấy? Khi bị nghén nặng bà bầu có nên uống thuốc chống nôn không? Đây là những thắc mắc của không ít chị em phụ nữ khi bước vào giai đoạn sinh nở. Xin mời quý vị tham khảo bài viết dưới đây để có câu trả lời cho các câu hỏi trên.

Nghén là một hiện tượng sinh lý bình thường xuất hiện khi mang thai, đây không phải là tình trạng bệnh lý vì vậy thường không phải điều trị. Theo thống kê có khoảng 90% chị em phụ nữ gặp phải tình trạng này khi mang thai. Nghén thường xuất hiện trong ba tháng đầu của thai kỳ, sau đó sẽ giảm dần.

Tình trạng ốm nghén không phải ai cũng có biểu hiện giống nhau như buồn nôn, nôn hoặc mệt mỏi. Mà tùy theo từng cơ địa của mỗi người phụ nữ sẽ có biểu hiện nghén khác nhau. Có bà bầu cảm thấy cơ thể không thể hấp thu được một hoặc nhiều loại thức ăn nào đó, bởi chỉ cần nghĩ đến món ăn đó là sợ, tuy nhiên họ lại không cảm thấy đói. Có những mẹ có thể ăn uống bình thường nhưng lại thường cảm thấy mệt mỏi, đau đầu. Có một số mẹ lại cảm thấy hoa mắt, chóng mặt và thèm ăn,...

Nghén thường được biểu hiện bởi các triệu chứng sau đây:

• Cảm giác buồn nôn.
• Hay bị nôn, có thể nôn khan hoặc nôn ra thức ăn.
• Người mệt mỏi.
• Cảm thấy khó chịu.
• Một số mẹ không ăn uống được gì.
• Giảm cân....

Các nhà khoa học đến nay vẫn chưa giải thích được hiện tượng nghén chính xác là do đâu. Tuy nhiên họ đã chỉ ra một số yếu tố có thể là nguyên nhân gây ra hiện tượng nghén đó là:

• Nghén có thể do thói quen ăn uống thất thường cùng với lượng đường trong máu thấp của các bà bầu.
• Do một số bà mẹ có hệ thần kinh nhạy cảm với các loại thức ăn và mùi vị gây ra cảm giác buồn nôn.
• Do nồng độ các nội tiết tố nữ tăng cao trong 3 tháng đầu của thai kỳ. Trong đó Progesterone - một loại nội tiết tố nữ - làm giãn các cơ đường tiêu hóa khiến cho thức ăn trong dạ dày bị đẩy lên thực quản làm cho các bà bầu buồn nôn và nôn.
• Có thể do yếu tố di truyền.

Như mọi người đã biết nghén thường xuất hiện trong ba tháng đầu của thai kỳ, và thường nghén nặng nhất trong khoảng từ tuần thứ 6 - 8 của thai kỳ. Các triệu chứng nghén thường có xu hướng giảm dần sau tuần thứ 12, ít khi kéo dài đến 3 tháng giữa của thai kỳ.

Thông thương, không phải điều trị gì cả, chỉ có khoảng 1% tổng số phụ nữ mang thai có các triệu chứng nghén nặng, đủ nghiêm trọng đến mức cần thiết phải điều trị tại bệnh viện. Các triệu chứng nghén nặng đó là:

• Nôn mửa liên tục.
• Bà bầu bị giảm cân > 5% trọng lượng cơ thể trước khi mang thai.
• Mẹ bầu không ăn uống được gì trong một thời gian dài.
• Người mệt chỉ có thể nằm trên giường, không có đủ sức đi lại.
• Tình trạng nghén xảy ra cả ngày lẫn đêm.
• Bị mất nước.
• Bị rối loạn điện giải.
• Tăng ketone trong máu.

Đặc biệt nghén nặng có thể dẫn đến một biến chứng nghiêm trọng đó là bệnh não Wernicke.

Để trả lời cho câu hỏi này, chúng ta cùng tìm hiểu các cách điều trị chứng nghén nặng do Ths. Dược sĩ Đặng Thị Thuận Thảo - Khoa Dược của Bệnh viện Từ Dũ giới thiệu sau đây.

1. Các bà bầu cần thay đổi lối sống

Thay đổi lối sống là việc đầu tiên các bà bầu cần phải làm khi bị nghén nặng.

• Các bà bầu cần tránh các tác nhân có khả năng làm nặng thêm tình trạng buồn nôn và nôn. Các tác nhân đó có thể là một loại thức ăn hay một mùi nhất định nào đó.
• Các mẹ nên chia bữa ăn thành các bữa ăn nhỏ trong ngày. Đồng thời nên uống nhiều nước. Và thực phẩm khô đã được khuyến cáo.
• Các bà bầu cũng cần hạn chế sử dụng các loại thực phẩm có nhiều chất béo và nhiều carbohydrates. Bởi các loại thức ăn này có nguy cơ làm cho tình trạng nghén nặng thêm. Chế độ ăn có ít hàm lượng protein và carbohydrate có thể làm giảm nguy cơ buồn nôn và nôn.
• Theo khuyến cáo tất cả phụ nữ mang thai trong 3 tháng đầu nên uống 400mcg Acid folic mỗi ngày.

2. Sử dụng thuốc chống nôn

Theo Ths. Ds. Đặng Thị Thuận Thảo sử dụng thuốc chống nôn chính là cách điều trị hiệu quả tình trạng nghén nặng. Có ít nghiên cứu về tính an toàn cũng như hiệu quả của thuốc chống nôn trong trường hợp này. Tuy nhiên có nhiều kinh nghiệm của các bác sĩ chuyên khoa sử dụng loại thuốc này để điều trị chứng nghén nặng.

Các loại thuốc chống nôn thường được sử dụng để điều trị buồn nôn và nôn mửa khi bị nghén đó là:

• Nhóm thuốc đối kháng thụ thể H1 như: Promethazine và Cyclizine.
• Nhóm thuốc Phenothiazin như: Chlorpromazine và Prochorperamide.
• Nhóm thuốc đối kháng Dopamine như : Domperidone và Metoclopramide.
• Nhóm thuốc đối kháng thụ thể 5 - Ht3 như là: Ondensetron.

Các loại thuốc này có thể gây ra các tác dụng phụ khác nhau, do đó các bác sĩ luôn xem xét cẩn thận trước khi lựa chọn.

3. Sử dụng dịch truyền

Trong một số trường hợp, để điều trị tình trạng rối loạn điện giải, bù nước do tình trạng nghén nặng làm mất nước, rối loạn điện giải, các bà bầu có thể được cho bổ sung dịch truyền.

• Các loại dịch truyền có thể lựa chọn sử dụng trong trường hợp này đó là: dung dịch Natri clorid 0.9%, dung dịch tiêm Hartmann (Sodium lactate).
• Cần tránh sử dụng dịch truyền có chứa glucose, do glucose có thể làm bệnh não Wernicke nặng thêm ở những người bị thiếu thiamine.
• Trong trường hợp bà bầu bị hạ kali máu, cần phải hiệu chỉnh bằng cách sử dụng 40mmol kali cho mỗi lít dịch truyền tương ứng.
• Việc cân bằng nước và điện giải cần được đánh giá thường xuyên và điều chỉnh cho thích hợp.

4. Sử dụng Thiamine (vitamin B1)

Bệnh Wernicke có thể được ngăn chặn và điều trị bằng việc thay thế Thiamine. Thiamine chính là vitamin B1 có sẵn dưới dạng chế phẩm dạng uống và truyền tĩnh mạch. Thiamine được chỉ định với các bà bầu bị nôn mửa liên tục.

Khi sử dụng Thiamine cần chú ý các điều sau đây:

• Việc hấp thu Thiamine qua đường uống kém, do đó để cải thiện sự hấp thu, các mẹ nên chia nhỏ liều.
• Uống 25 - 50 mg Thiamine từ 2 - 3 lần/ngày.
• Trong trường hợp bệnh nhân không đáp ứng với Thiamine dạng uống, các bác sĩ có thể cho bà bầu sử dụng các chế phẩm vitamin B dạng truyền tĩnh mạch như Pabrinex®.

5. Sử dụng Corticosteroid

Việc sử dụng Corticosteroid trong điều trị chứng nghén nặng vẫn đang còn nhiều tranh luận. Bởi theo một số nghiên cứu việc sử dụng steroid toàn thân có liên quan đến nguy cơ hở hàm ếch ở thai nhi. Tuy nhiên, hiện tại vẫn chưa có bằng chứng kết luận rằng trẻ tiếp xúc với steroid trong tử cung sẽ làm gia tăng nguy cơ bị hở hàm ếch.

Khi sử dụng Corticosteroid để điều trị tình trạng nghén cần chú ý các điều sau:

• Corticosteroid được lựa chọn là biện pháp điều trị cuối cùng, khi mà các biện pháp khác không có tác dụng.
• Việc điều trị bằng Corticosteroid sau 3 ngày nếu không thấy cải thiện lâm sàng cần phải cho dừng ngày.
• Trong trường hợp điều trị thành công, nên tiếp tục sử dụng Corticosteroid với liều thấp trong thời gian ngắn nhất có thể để kiểm soát các triệu chứng.
• Loại thuốc thường được chỉ định là Hydrocortisone IV 100mg x 2 lần/ ngày. Tiếp theo là thuốc Prednisolone PO 40 - 50mg x 1 lần/ngày khi các triệu chứng đã được cải thiện. Sau đó liều uống sẽ giảm dần.

6. Sử dụng gừng

Gừng là một loại gia vị thường được sử dụng trong nấu ăn, tuy nhiên nó còn là một vị thuốc trong Đông y với nhiều tác dụng. Một trong số đó là tác dụng giảm buồn nôn, giảm nôn do nghén.

Các thử nghiệm cho thấy việc sử dụng gừng với liều 250mg/lần x 4 lần/ngày là an toàn và hiệu quả đối với các bà bầu bị nghén. Ngoài ra, bánh quy gừng cũng có thể làm giảm buồn nôn ở các bà bầu.

Ngoài việc sử dụng các loại thuốc trên, còn có các biện pháp không dùng thuốc được sử dụng trong điều trị chứng nghén nặng ở phụ nữ có thai đó là:

• Phương pháp bấm huyệt.
• Phương pháp châm cứu.
• Phương pháp thôi miên.
• Phương pháp thư giãn cơ liên tục kết hợp với liệu pháp chống nôn.

Tóm lại, nghén là một hiện tượng thường gặp ở phụ nữ mang thai, thường xuất hiện trong ba tháng đầu và nặng nhất vào khoảng tuần thứ 6 - 8 của thai kỳ. Thông thường tình trạng này không cần phải điều trị gì cả, tuy nhiên với những trường hợp nghén nặng có thể sử dụng thuốc chống nôn và/hoặc một số loại thuốc khác. Tuy nhiên việc sử dụng thuốc điều trị cần phải tuân thủ theo đúng chỉ định và hướng dẫn của các bác sĩ chuyên khoa.

Xem thêm:

• Ốm nghén nặng khiến mẹ bầu giảm cân phải làm sao?
• Mẹ bầu cần làm gì nếu bị ốm nghén nặng?