5 cách đề phòng bệnh sởi theo khuyến cáo từ Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương

Bệnh sởi là một loại bệnh truyền nhiễm có thể bùng phát thành dịch tại một khu vực hoặc trên cả nước. Bệnh sởi thường gặp ở trẻ em, song cũng có thể gặp ở người lớn do chưa tiêm phòng sởi hoặc đã tiêm nhưng chưa tiêm đủ liều. Bệnh sởi nếu không được điều trị đúng cách sẽ có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm, đặc biệt là trẻ em có sức đề kháng yếu. Mọi người đều biết phòng bệnh hơn chữa bệnh, chính vì vậy ngày hôm nay chúng tôi sẽ giới thiệu với quý vị 5 cách đề phòng bệnh sởi theo khuyến cáo từ Viện Vệ sinh dịch tế Trung ương.

1. Một vài điều cơ bản về bệnh sởi bạn cần biết

Bệnh sởi là một trong những bệnh truyền nhiễm cấp tính, bệnh do virus sởi gây ra. Con người là nơi chứa mầm bệnh duy nhất. Khi virus xâm nhập vào cơ thể, nó sẽ có quá trình ủ bệnh từ 7-18 ngày, trung bình là 10 ngày.

Bệnh nhân bị bệnh sởi có các biểu hiện như: sốt, phát ban ngoài da, viêm long đường hô hấp và xuất hiện các hạt màu trắng nhỏ ở niêm mạc miệng. Điều nguy hiểm ở căn bệnh này là nó có thể gây ra nhiều biến chứng như viêm thanh quản, viêm tai giữa, viêm phổi, tiêu chảy kéo dài, cam tẩu mã, khô loét giác mạc mắt, suy dinh dưỡng, nguy hiểm nhất là gây viêm não tủy có thể dẫn tới tử vong. Bệnh đặc biệt nguy hiểm với đối tượng là trẻ nhỏ, trẻ bị suy dinh dưỡng, trẻ đang bị các bệnh cấp tính hoặc mãn tính khác.

Tốc độ lây truyền của bệnh sởi là rất cao, một người mắc bệnh có thể lây truyền cho khoảng 20 người khác. Đặc biệt là trong điều kiện sống khép kín như hiện nay thì hầu hết những người chưa có miễn dịch đều có thể mắc bệnh.

• Thời điểm lây truyền bệnh là từ 5 ngày trước khi phát ban và 5 ngày sau khi phát ban. Đặc biệt là những ngày trước khi phát ban, chưa biết bệnh nhân bị sởi nên đa phần mọi người không cách ly bệnh nhân, nên rất dễ lây lan bệnh.
• Con đường lây truyền bệnh chủ yếu là qua đường hô hấp do hít phải các hạt dịch tiết từ mũi họng của bệnh nhân bắn ra ngoài không khí khi nói chuyện, khi ho, khi hắt hơi. Hoặc do tiếp xúc trực tiếp với các chất tiết đường mũi họng của người bệnh.
• Điều kiện thời tiết ẩm thấp chính là môi trường thuận lợi nhất cho bệnh sởi phát triển và lây lan thành các vụ dịch lớn, đặc biệt là những người chưa có miễn dịch với loại bệnh này.

Miễn dịch với bệnh sởi có được khi nào?

• Miễn dịch có được sau khi bị bệnh sẽ bền vững, ít khi bị lại.
• Miễn dịch do mẹ truyền cho con qua sữa mẹ trong những tháng đầu có thể bảo vệ trẻ trong giai đoạn này.
• Miễn dịch có được sau khi tiêm phòng vắc xin sởi. Đây chính là cách phòng bệnh sởi hiệu quả nhất hiện nay.

2. Các biện pháp phòng bệnh sởi

2.1. Tiêm vắc xin phòng bệnh sởi

Tiêm phòng sởi là biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất. Đối với trẻ em, vắc xin phòng bệnh sởi đã được đưa vào lịch tiêm chủng quốc gia. Các phụ huynh cần cho trẻ đi tiêm phòng đầy đủ. Theo khuyến cáo của ngành y tế, tiêm phòng sởi cho trẻ em gồm 2 mũi:

• Mũi thứ nhất được tiêm vào lúc trẻ 9 tháng tuổi.
• Mũi thứ hai tiêm lúc trẻ được 18 tháng tuổi.

Khi tiêm đầy đủ hai mũi, trẻ sẽ có miễn dịch với bệnh sởi một cách tốt nhất. Nếu chỉ tiêm một mũi, thì hiệu quả phòng bệnh không cao.

Cho đến nay, trên thế giới đã có hàng chục loại vắc xin tiêm phòng sởi ở dạng đơn hoặc dạng phối hợp. Tại nước ta, có ba loại vắc xin phòng sởi thường dùng đó là:

• Vắc xin dạng đơn MVVAC: đây chính là loại vắc xin được sử dụng trong chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia. Loại vắc xin này bắt đầu tiêm cho trẻ từ 9 tháng tuổi.
• Vắc xin phối hợp 2 trong 1: vắc xin Sởi - Rubella (MR) được tiêm cho trẻ lớn hơn 12 tháng tuổi. Loại vắc xin này cũng được sử dụng trong chương trình tiêm chủng mở rộng. Khi tiêm loại vắc xin này, trẻ sẽ có miễn dịch với bệnh sởi và cả bệnh Rubella.
• Vắc xin phối hợp 3 trong 1: vắc xin Sởi - Quai bị - Rubella (MMR) được tiêm cho trẻ trên 12 tháng tuổi. Loại vắc xin này không được sử dụng trong chương trình tiêm chủng mở rộng, chỉ có tại các phòng tiêm chủng dịch vụ. Khi sử dụng loại vắc xin này sẽ phòng được 3 bệnh đó là sởi, quai bị và Rubella.

2.2. Cách phòng bệnh cá nhân

Với cách phòng bệnh này, từng cá nhân cần thực hiện các điều sau đây:

• Mỗi người cần tự nâng cao sức đề kháng cho cơ thể mình bằng cách ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, bổ sung các vitamin và khoáng chất, đặc biệt là vitamin A một cách hợp lý.
• Giữ vệ sinh cá nhân bằng việc thường xuyên rửa tay bằng xà phòng hàng ngày.
• Mọi người cần thường xuyên sử dụng các dung dịch sát khuẩn thông thường để vệ sinh mũi, họng và mắt hằng ngày. Đặc biệt là với những người thường xuyên tiếp xúc gần với bệnh nhân như người chăm sóc bệnh nhân, người sống cùng nhà,...
• Cần tránh tối đa việc dùng tay dụi lên mắt, đưa vào mũi hay miệng.
• Mọi người cần hạn chế tiếp xúc với người nghi ngờ mắc/bị mắc bệnh. Trong trường hợp cần phải tiếp xúc với bệnh nhân, mọi người cần đeo khẩu trang y tế và sử dụng các trang bị phòng hộ cá nhân.
• Đối với trẻ em không cho sử dụng chung các vật dụng cá nhân (khăn mặt, bát, đũa, cốc,...), đồ chơi hoặc các đồ vật khác dễ bị nhiễm chất tiết từ mũi họng.
• Các bậc phụ huynh, cô giáo nên thường xuyên làm sạch các đồ chơi, đồ vật dễ nhiễm dịch tiết mũi họng của bệnh nhân bằng xà phòng hoặc những chất tẩy rửa thông thường cùng với nước sạch.
• Ngoài ra, mọi người cũng cần thường xuyên lau chùi sàn nhà, tay cầm khóa cửa, mặt bàn, ghế, lan can cầu thang, nhà vệ sinh chung và bề mặt các đồ vật nghi ngờ bị nhiễm dịch tiết mũi họng của người bệnh bằng xà phòng hoặc các loại nước tẩy rửa thông thường cùng với nước sạch từ 1- 2 lần/ngày.

2.3. Cách phòng bệnh cho cộng đồng

• Trước tiên, mọi người trong cộng đồng cần phải thực hiện tốt tất cả các biện pháp phòng bệnh cá nhân đã nêu trên.
• Mọi người cần hạn chế việc hội họp, tập trung đông người, đặc biệt là việc tập trung trong những căn phòng chật kín, thiếu không khi trong khu vực đang có ổ dịch.
• Các bậc phụ huynh không nên cho trẻ em đến những nơi đông người khi không cần thiết. Tuyệt đối không có trẻ tiếp xúc với những trẻ đang bị ốm nói chung, đặc biệt là những trẻ đang mắc hoặc nghi ngờ mắc sởi. Đồng thời, bố mẹ cũng không cho trẻ em tới những nơi đang có dịch bệnh hoặc nơi có nguy cơ lây nhiễm cao.
• Bất kỳ ai trong cộng đồng khi có biểu hiện mắc bệnh cũng cần phải đến ngay cơ sở y tế thăm khám và điều trị hợp lý, đồng thời có biện pháp cách ly y tế kịp thời, tránh lây truyền bệnh.
• Nhà ở, nơi làm việc, phòng học hay phòng bệnh cần thường xuyên mở cửa sổ, của ra vào để cho ánh nắng chiều vào bên trong phòng và đảm bảo việc thông thoáng, không khí được lưu thông.

2.4. Cách phòng bệnh ở trường học, nhà trẻ

• Cần tuyên truyền các biện pháp phòng chống bệnh sởi cho các thầy cô giáo và các phụ huynh học sinh.
• Cần đảm bảo cung cấp đầy đủ dinh dưỡng và hợp lý cho trẻ em.
• Lớp học cần được đảm bảo luôn thông thoáng, có đủ ánh sáng, bàn ghế, đồ dùng và đồ chơi của trẻ cần được vệ sinh lau chùi hàng ngày.
• Khi phát hiện trong lớp có học sinh có các biểu hiện mắc bệnh sởi, cần phải cho nghỉ học để đi khám và điều trị cho tới khi khỏi bệnh mới đi học trở lại.

2.5. Cách phòng ngừa lây nhiễm bệnh sởi ở các cơ sở y tế

Để hạn chế việc lây nhiễm chéo tại bệnh viện cần thực hiện các điều sau đây:

• Cần thiết lập khu vực dành riêng cho việc khám và điều trị bệnh sởi.
• Có các biển cảnh báo và phần luông khám chữa bệnh.
• Các cơ sở y tế cần thực hiện việc khám sàng lọc và phân loại bệnh nhân.
• Khử khuẩn buồng bệnh.
• Thường xuyên hướng dẫn cho những người chăm sóc trẻ thực hiện tốt các biện pháp phòng bệnh.
• Nhân viên y tế cần phải hướng dẫn và không để cho người nhà của các bệnh nhân mắc sởi tiếp xúc với người nhà của các bệnh nhân mắc bệnh khác.
• Đối với các cán bộ y tế cần phải thực hiện tốt việc rửa tay sau mỗi lần thăm khám, tiếp xúc với bệnh nhân mắc sởi, đồng thời cần phải mang đầy đủ phương tiện phòng hộ thích hợp và khử tiệt khuẩn đúng các dụng cụ.
• Với các bệnh nhi mắc sởi cần cho nằm tại các phòng riêng, không để nằm chung với các bệnh nhi mắc các bệnh khác.
• Các phòng bệnh điều trị cho bệnh nhân sởi phải được xử lý không khí tốt, đảm bảo phòng được thoáng khí, mở cửa sổ để cho không khí lưu thông. Và các phòng điều trị này cần nằm cách xa với các phòng bệnh khác.
• Các cán bộ y tế cần được tiêm vắc xin dự phòng.

Trên đây là 5 cách phòng bệnh sởi được Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương khuyến cáo. Trong đó tiêm phòng sởi là cách phòng bệnh đem lại hiệu quả cao nhất. Các bậc phụ huynh cần cho trẻ đi tiêm phòng đầy đủ và đúng lịch, để trẻ có sức đề kháng tốt nhất. Đồng thời, để việc phòng bệnh đạt hiệu quả cao thì toàn thể mọi người cần thực hiện tốt các biện pháp phòng bệnh cho cá nhân, cộng đồng, phòng bệnh ở các nhà trẻ, trường học và các cơ sở y tế.

Thông tin tham khảo:

• Hướng dẫn dự phòng và chăm sóc trẻ em mắc bệnh sởi
• Những câu hỏi thường gặp về bệnh sởi và vắc xin sởi
• 4 loại vắc xin phòng bệnh Sởi