3 loại vắc - xin ngừa tiêu chảy do rotavirus là những loại nào?

Rotavirus là gì?

Rotavirus là tác nhân gây bệnh tiêu chảy cấp nặng thường gặp nhất. Mặc dù bệnh tiêu chảy do Rotavirus thường xảy ra ở trẻ từ 6 tháng đến 2 tuổi, nhưng tất cả chúng ta đều có thể bị nhiễm siêu vi này.

Bệnh lây lan như thế nào?

Rotavirus chủ yếu lây lan qua đường phân miệng. Người ta rất dễ bị nhiễm Rotavirus khi tiếp xúc với nguồn phân của những người đang bị nhiễm. Rotavirus có thể sống trên các bề mặt tiếp xúc như đồ chơi, mặt bàn ghế, tay vịn, trong nước hoặc trên da. Trẻ em thường bị nhiễm Rotavirus qua bàn tay bị nhiễm bẩn của mình.

Bệnh thường xảy ra khi nào?

Ở miền Bắc nước ta, bệnh thường xảy ra vào mùa đông, còn ở miền Nam bệnh xảy ra quanh năm và nhiều nhất vào tháng 3 và tháng 9. Trong một khảo sát tại các bệnh viện Nhi Đồng, có đến gần 70% trẻ nhập viện vì tiêu chảy cấp bị nhiễm Rotavirus.

Sau khi bị lây nhiễm khoảng 12 giờ đến 4 ngày sau bệnh bắt đầu xảy ra. Trẻ thường bị ói sau đó là tiêu chảy và sốt vừa phải.

Khi trẻ bị tiêu chảy, ói xuất hiện trước tiêu lỏng, bé ói rất nhiều vào ngày đầu và giảm bớt khi bắt đầu tiêu lỏng.

Khi bé nhiễm virus, phân lỏng toàn nước, có lúc có màu xanh, có thể có đàm nhớt nhưng không có máu. Trẻ có thể bị tiêu lỏng hơn 20 lần một ngày. Vì vừa bị ói và tiêu lỏng nhiều, trẻ bị nhiễm Rotavirus rất dễ bị mất nước, nhanh chóng khô kiệt nếu không được chăm sóc thích hợp trong giai đoạn này .

Tiêu chảy ngày càng tăng trong vài ngày sau đó giảm dần. Đa số các trẻ sẽ hết tiêu chảy sau 4 - 8 ngày. Tuy nhiên có trẻ vẫn còn tiêu lỏng đến 2 tuần dù đã khỏe, chơi, đòi ăn trở lại.

Phòng ngừa bệnh như thế nào?

Rotavirus rất dễ lây nhiễm. Các biện pháp vệ sinh tiệt trừ thông thường đối với vi khuẩn và siêu vì khác không đủ bảo vệ trẻ khỏi bị lây nhiễm tác nhân này. Điều may mắn là hiện nay đã có nhiều loại vắc-xin phòng ngừa bệnh. Tại Việt Nam cũng đã đưa vắc-xin ngừa Rotavirus vào sử dụng từ tháng 6 năm 2007. Đây là vắc-xin dạng uống, dùng cho trẻ nhỏ hơn 4 tháng tuổi. Vắc-xin này rất hữu hiệu để phòng ngừa hoàn toàn các trường hợp tiêu chảy cấp nặng do Rotavirus.

3 loại vắc-xin ngừa tiêu chảy do virus Rota thường dùng hiện nay

Vắc-xin Rotarix – của Bỉ

Vắc-xin Rotarix – của Bỉ phải uống 2 liều, cách nhau ít nhất 1 tháng. Liều cuối phải uống trước khi bé được 6 tháng tuổi. Vắc xin Rotarix sử dụng tốt nhất cho trẻ uống trong giai đoạn 2 - 5 tháng tuổi. Trẻ có thể dùng liều vắc-xin đầu tiên kể từ khi được 6 tuần tuổi. Trẻ uống liều thứ hai cách liều 1 ít nhất 4 tuần.

Giá mỗi lần uống 1 liều khoảng 750.000 đồng.

Vắc-xin Rotateq – của Mỹ

Vắc-xin Rotateq – của Mỹ phải uống 3 liều, cách nhau ít nhất 1 tháng. Liều cuối phải uống trước khi bé được 32 tuần tuổi.

Giá mỗi lần uống 1 liều khoảng 550.000 đồng.

Các bé trên 5 tháng mới bắt đầu uống thì chỉ uống được loại Rotateq mà không uống được Rotarix. Khả năng bảo vệ thường trực lên đến 3 năm sau khi tiêm chủng.

Vắc-xin Rotavin – M1 – của Việt Nam

Việt Nam đã trở thành nước thứ 2 ở châu Á và nước thứ 4 trên thế giới tự sản xuất thành công vắc-xin phòng bệnh tiêu chảy rotavirus ở trẻ em (sau Trung Quốc). Giá thành chỉ bằng 1/3 so với ngoại nhập, khoảng 600.000 đồng (uống làm 2 lần). Rotavin – M1 là loại được Trung tâm nghiên cứu sản xuất vắc-xin và Sinh phẩm y tế (Bộ Y tế) sản xuất, đạt hiệu quả tốt về tính an toàn và tính sinh miễn dịch.

Vắc-xin chỉ được dùng để uống (không được tiêm), phác đồ phòng ngừa gồm 2 liều:

• Liều đầu tiên cho trẻ từ 6 tuần đến 10 tuần tuổi

• Liều thứ hai cách liều một trong vòng hai tháng
  

So sánh kết quả 1.000 trẻ uống vắc-xin Rotavin-M1 với vắc-xin nhập ngoại Rotarix của Bỉ cho thấy, không có bất kỳ triệu chứng đáng chú ý nào sau 30 phút. Các trường hợp tiêu chảy, tỷ lệ trẻ sốt ở cả hai nhóm uống Rotavin-M1 và Rotarix là như nhau. Sự tương tác của Rotavin-M1 với các loại vắc-xin khác là khá an toàn.

Tuy nhiên, cũng như các vắc-xin phòng bệnh khác, do tính đặc hiệu nên vắc-xin ngừa Rotavirus không phòng được trẻ bị tiêu chảy do những tác nhân khác. Dù bé đã được uống vắc-xin này bạn vẫn phải tuân thủ các nguyên tắc vệ sinh an toàn thực phẩm, rửa tay, chủng ngửa sởi và cho bé bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu sau sanh.

Các lưu ý khi cho trẻ uống vắc-xin ngừa tiêu chảy do virus

Theo FDA khuyến cáo, nên cho bé uống liều đầu trong khoảng từ 6 - 12 tuần tuổi mới đảm bảo được hiệu quả. Tác dụng phụ của thuốc ngừa Rotavirus là chán ăn, tiêu chảy, ói, đau họng, sổ mũi sau khi tiêm. Tuy không phải bé nào uống thuốc ngừa này cũng bị nhưng có 5 - 15% trẻ bị như vậy sau khi tiêm. Không có cách phòng ngừa tác dụng phụ và những tác dụng phụ này chỉ xảy ra vài ngày đến 2 tuần.

• Nếu trẻ ói và trớ sau khi uống vắc-xin trong vòng 30 phút thì nên cho trẻ uống liều khác thay thế.

• Không nên cho trẻ bú mẹ trước và sau khi uống vắc-xin 30 phút.

• Cách cho uống vắc-xin tốt nhất là cho trẻ dựa lưng vào lòng mẹ, đưa vắc-xin vào phía trong má cho uống hết lượng vắc-xin.

• Nên hoãn uống vắc-xin cho trẻ đang mắc bệnh, sốt cao hoặc trẻ đang bị tiêu chảy, nôn.
  

Có nên cho trẻ uống vắc-xin ngừa tiêu chảy do virus Rota không?

Việc có nên cho con uống ngừa hay không tùy thuộc vào tình hình thực tế của từng gia đình có con nhỏ, tùy vào mức độ an toàn vệ sinh khu vực trẻ sinh sống, của mẹ, người chăm sóc trẻ. Vắc-xin tuy rất có hiệu quả để phòng ngừa căn bệnh này, nhưng không phải ở lứa tuổi nào nó cũng mang lại hiệu quả cao. Cần nắm rõ điều này trước khi cho con uống để có được tác dụng phòng tránh cao nhất.

Thực tế trẻ còn nhiều nguy cơ mắc tiêu chảy do các loại virus, vi khuẩn và các nguyên nhân khác trong những năm đầu đời. Với tiêu chảy do virus Rota, nếu như cách chăm sóc trẻ phù hợp, nhất là việc cho trẻ uống bù nước điện giải và đề kháng cho trẻ thì không có gì nguy hiểm.

Ngoài ra, việc cho bé uống vắc-xin cũng không có nghĩa là con có thể ngừa được virus Rota suốt đời, mà chỉ ngừa được 2 năm tính từ sau khi sử dụng vắc-xin chứ không có tác dụng phòng ngừa mãi mãi.

Hồng Nhung