11 nguyên nhân dị tật thai nhi thường gặp nhất

Dị tật thai nhi từ lâu là một vấn đề ảnh hưởng không nhỏ đến sức khoẻ của thai nhi và tâm lý của cha mẹ. Vậy nguyên nhân dị tật thai nhi là gì và có cách nào để phòng tránh/phát hiện sớm không? Cùng HoiBenh tìm hiểu qua bài viết sau.

Theo Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH), có 2 loại dị tật thai nhi chính như sau:

Bất thường về cấu trúc

Có liên quan đến một bộ phận hay cơ quan trong cơ thể thai nhi bao gồm:

• Sứt môi hoặc hở hàm ếch.
• Các khiếm khuyết ở tim như van tim bị thiếu, có lỗ thông bất thường ở tim...
• Tay chân bất thường như tay thêm ngón, mất ngón, chân khoèo...
• Khiếm khuyết ống thần kinh như tật nứt đốt sống và các vấn đề liên quan đến sự tăng trưởng và phát triển của não và tủy sống.
• Ngoài ra, còn có nhiều dị tật khác.

Bất thường về chức năng

Các dị tật về chức năng có thể bao gồm:

• Hệ thần kinh: Những vấn đề này bao gồm suy giảm về trí tuệ và phát triển, rối loạn hành vi, khó khăn về ngôn ngữ, co giật, vận động bất thường. Một số ví dụ về dị tật thai nhi ảnh hưởng đến hệ thần kinh bao gồm: hội chứng Down, hội chứng Prader - Willi và hội chứng Fragile X.
• Giác quan: bao gồm các vấn đề về thị giác và thính giác, thậm chí nặng có thể mù và điếc.
• Rối loạn chuyển hoá: rối loạn liên quan đến các phản ứng hóa học trong cơ thể, chẳng hạn như rối loạn làm hạn chế khả năng loại bỏ các chất thải hoặc hóa chất độc hại ra khỏi cơ thể. Hai rối loạn chuyển hóa phổ biến là phenylketon niệu và suy giáp bẩm sinh.
• Rối loạn thoái hóa: các rối loạn thoái hoá thường gặp như loạn dưỡng cơ và loạn dưỡng não chất trắng thượng thận liên kết với nhiễm sắc thể giới tính X (X-ALD), có thể dẫn đến các vấn đề của hệ thống thần kinh và tuyến thượng thận cho thai nhi.

Mặc dù theo các nghiên cứu thì chỉ khoảng 50% các dị tật thai nhi tìm ra được nguyên nhân nhưng các bà mẹ vẫn nên biết rõ những nguyên nhân này để có thể phòng tránh dị tật cho đứa con của mình một cách tốt nhất.

Nhiễm khuẩn khi mang thai

Một số bệnh nhiễm khuẩn có thể gây nguy hiểm cho cả mẹ và thai nhi như nhiễm vi khuẩn liên cầu nhóm B. Theo đó, nếu mẹ bị lây nhiễm loại vi khuẩn này thì trẻ sinh ra dễ bị suy nhược thần kinh mãn tính hoặc thiểu năng trí tuệ.

Nếu người mẹ bị thủy đậu thì có nguy cơ sinh con bị tim bẩm sinh hoặc các dị tật ở cột sống và não cao hơn bình thường.

Ngoài ra, các nhiễm khuẩn ở mẹ như giang mai và rubella cũng là những nguyên nhân đáng kể dẫn đến rất nhiều dị tật bẩm sinh khác nhau.

Do đó, trước và trong khi mang thai, người mẹ nên tiêm ngừa vắc xin nhằm phòng các bệnh lý nhiễm khuẩn này để có một thai kỳ khỏe mạnh.

Dùng thuốc không theo sự chỉ định của bác sĩ

Việc sử dụng thuốc bừa bãi, không tuân theo sự chỉ định của bác sĩ là một trong những nguyên nhân dị tật thai nhi.

Khi bạn mang thai, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng một số loại thuốc như thuốc bổ nhằm bổ sung vitamin, khoáng chất, canxi, các dưỡng chất cần thiết để trẻ có thể phát triển một cách tốt nhất ngay từ trong bụng mẹ.

Bên cạnh đó, vẫn tồn tại một số loại thuốc có thể gây dị tật thai nhi rất nguy hiểm như thuốc chống động kinh, thuốc chống ung thư, thuốc chứa estrogen và nhiều loại thuốc khác. Đặc biệt, chất retinoids trong rất nhiều sản phẩm kem chống lão hóa và mặt nạ hiện nay được nhiều phụ nữ tin dùng để làm chậm quá trình lão hóa và hình thành các nếp nhăn. Tuy chỉ dùng ngoài da nhưng các chuyên gia đã phát hiện chất retinoids có khả năng cao gây ra dị tật ngay khi thai nhi mới được 2 tuần đầu tiên. Cụ thể, retinoids có thể gây ra các khuyết tật sọ mặt, khuyết tật về tim mạch và các khuyết tật hệ thống thần kinh trung ương.

Do đó khi mang thai, bạn cần phải hết sức thận trọng khi sử dụng thuốc. Khi cần sử dụng một loại thuốc nào đó thì nên tham khảo ý kiến của bác sĩ, hạn chế các nguyên nhân dị tật thai nhi có thể phát sinh.

Sinh con sau 35 tuổi

Trường hợp mẹ càng cao tuổi thì sinh con ra càng dễ bị dị tật, đặc biệt là hội chứng Down.

Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng, phụ nữ sau 35 tuổi không chỉ sức khỏe sinh sản suy giảm mà còn tăng nguy cơ sinh con dị tật vì lúc này chất lượng của trứng đã suy giảm đi rất nhiều nên dễ gây đột biến nhiễm sắc thể.

Kết hôn cận huyết - nguyên nhân dị tật thai nhi phổ biến

Kết hôn cận huyết làm tăng tỷ lệ dị tật thai nhi và gần như tăng gấp đôi nguy cơ tử vong cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, thiểu năng trí tuệ và các bất thường khác.

Tình trạng dinh dưỡng của người mẹ

Người mẹ thiếu iốt, thiếu axit folic, béo phì có liên quan đến một số dị tật bẩm sinh ở trẻ. Ví dụ, mẹ bị thiếu iốt gây chậm phát triển não của thai làm thiểu năng trí tuệ, mang khuyết tật bẩm sinh như liệt tay hoặc chân, nói ngọng, điếc, câm, lác mắt. Mẹ bị thiếu axit folic làm tăng nguy cơ con bị khuyết tật ống thần kinh. Ngoài ra, trường hợp mẹ bị béo phì khi sinh con ra dễ có nguy cơ bị dị tật như khiếm khuyết ống thần kinh, bất thường não và cột sống. Do đó, bạn nên đi khám định kỳ trong khi mang thai để bác sĩ điều chỉnh chế độ ăn uống hợp lý cũng như kiểm soát các vấn đề dinh dưỡng như béo phì.

Sử dụng các chất kích thích

Rượu bia

Các loại rượu bia tác động trực tiếp đến sự phát triển và tăng trưởng của thai. Các chất này sẽ len lỏi qua nhau thai, đi vào phôi thai đang phát triển, gây ảnh hưởng rất xấu tới sự phát triển của thai nhi. Trong thời gian mang thai, nếu mỗi ngày uống khoảng 2 ly rượu thì sẽ gây ảnh hưởng đến sức khỏe thai nhi, nếu mỗi ngày uống trên 2 ly rượu sẽ có khả năng khiến thai nhi mắc các dị dạng, ví dụ như não, tai mũi kém phát triển, môi trên dày rộng.

Thuốc lá có thể là nguyên nhân dị tật thai nhi

Các chất độc từ thuốc lá sẽ đi trực tiếp theo đường máu ảnh hưởng đến thai nhi. Các nhà khoa học Anh đã chỉ ra rằng, các bà mẹ hút nhiều thuốc không chỉ gây tổn hại đến chính sức khỏe của chính mình mà còn gây hại cho thai nhi. Chất độc từ thuốc lá, đi vào máu đến nhau thai có thể khiến mẹ bị sảy thai, sinh non, thai chết lưu, dị tật thai nhi như hở hàm ếch, tim bẩm sinh, bàn chân khoèo. và nhiều biến chứng thai kỳ khác.

Đối với người có thói quen sử dụng rượu, bia, hút thuốc lá cần phải loại trừ ngay thói quen này trong thời gian mang thai. Ngoài ra, bạn còn phải tránh xa môi trường có khói thuốc bởi đây cũng là nguyên nhân gây dị tật thường gặp.

Nguyên nhân dị tật thai nhi do tiếp xúc với các hóa chất độc hại

• Các chất tẩy rửa: Thai phụ thường được khuyên không nên tiếp xúc với các chất tẩy rửa nhà tắm, nhà vệ sinh, chất tẩy rửa áo quần... bởi những độc tố gây hại trong những dụng cụ này sẽ làm ảnh hưởng đến sức khỏe và là nguyên nhân gây dị tật rất phổ biến ở trẻ.
• Sơn: việc mẹ tiếp xúc với các loại sơn như sơn dầu, sơn phủ bóng và các loại sơn có chứa chì hoặc thủy ngân có thể làm tăng nguy cơ thai nhi bị mắc các dị tật về cấu trúc lẫn chức năng. Kim loại chì phổ biến hay gặp với hàm lượng đáng kể trong các loại sơn có thể truyền từ mẹ sang thai, dễ dẫn đến các bất thường não bộ ở trẻ.
• Thuốc nhuộm tóc: chứa nhiều chất độc hại. Chất độc trong thuốc nhuộm tóc có thể gây ra những dị tật thai nhi nếu quá trình mang thai mà bà mẹ thường xuyên sử dụng.
• Nước sơn móng tay: một số thành phần trong sơn móng tay cũng như chất tẩy sơn móng tay có thể gây ảnh hưởng đến sự phát triển và sự an toàn của thai nhi trong bụng.
• Nước hoa: nên bỏ thói quen dùng nước hoa trong thời gian mang thai vì các loại mùi hương nhân tạo được sử dụng trong các sản phẩm làm đẹp, bao gồm cả nước hoa, thường chứa các hóa chất có thể ảnh hưởng không nhỏ đến thai nhi. Ngoài ra nó còn gây rối loạn nồng độ nội tiết tố và gây ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, cũng như việc tiết sữa sau khi sinh của bà mẹ. Nếu muốn an toàn tuyệt đối cho cả mẹ và con thì nên tạm thời dừng dùng nước hóa trong thời gian mang thai.
• Thức ăn đóng hộp: trên vỏ hộp của thức ăn đóng hộp thường chứa chất BPA. Đây là một hợp chất hóa học độc hại. Chất này đặc biệt có thể dễ dàng ngấm vào thức ăn trong hộp và gây nguy hiểm đến khả năng sinh sản của mẹ cũng như sự phát triển bình thường của thai nhi nên dễ dẫn tới dị tật.
• Ngoài ra, làm việc hoặc sống gần những bãi chứa chất thải, nhà máy luyện kim hoặc khu mỏ cũng là yếu tố nguy cơ cao gây dị tật thai nhi.

Ăn cay

Khi mang thai, người mẹ thường bị nhạt miệng nên có thói quen sử dụng nhiều các loại gia vị có chất cay, nóng như tiêu, ớt, gừng... Mặc dù chúng sẽ kích thích khẩu vị giúp ăn ngon hơn nhưng thực tế các thực phẩm này lại gây ra những ảnh hưởng không nhỏ đối với thai nhi. Thường xuyên ăn cay sẽ khiến thai nhi không thể phát triển tốt, sảy thai, sinh non và nhiều biến chứng nguy hiểm khác. Do đó, trong thời gian mang thai, bạn nên hạn chế sử dụng các thức ăn cay nóng để trẻ có điều kiện phát triển tốt nhất ngay từ trong bào thai.

Xông hơi và tắm nước nóng

Việc tắm nướng nóng hay xông hơi thường xuyên sẽ khiến nhiệt độ cơ thể tăng bất thường, gây ảnh hưởng đến sức khỏe, sự phát triển của thai nhi, thậm chí gây dị tật ống thần kinh.

Chính vì vậy, bạn cần hạn chế tắm nước nóng hay xông hơi. Nếu thời tiết lạnh thì bạn có thể vận động nhẹ nhàng rồi sử dụng nước ấm vừa phải để tắm.

Chụp X - quang khi mang thai là nguyên nhân dị tật thai nhi

Tại các phòng chụp X - quang thường có khuyến cáo rất rõ ràng là phụ nữ mang thai không được vào phòng chụp cũng như chụp X - quang. Lý do: tia X được xác định có thể gây ra nhiều dị tật thai nhi khá nghiêm trọng. Ngoài ra, người chồng có công việc phải tiếp xúc với tia X thường xuyên cũng có thể làm bất thường tinh trùng từ đó gây nên các dị tật thai nhi.

Căng thẳng tâm lý thường xuyên

Tâm lý của con người bị chi phối bởi hệ thần kinh trung ương và hệ nội tiết. Một trong những hệ thống nội tiết có liên quan mật thiết đến sự thay đổi của tâm lý con người là tuyến thượng thận. Khi thai phụ bị căng thẳng, nội tiết tố được sản sinh từ vỏ của tuyến thượng thận có thể ngăn cản khả năng hòa hợp lớp tế bào phôi mô thai của nhi. Nếu căng thẳng xảy ra trong 3 tháng đầu của quá trình mang thai thì sẽ gây ra dị tật cho thai nhi như sứt môi hoặc hở hàm ếch.

Xem thêm:

• Làm xét nghiệm dị tật thai nhi ở tuần thứ mấy là chuẩn xác
• Mẹ bầu 3 tháng đầu và những thứ không nên ăn để tránh dị tật thai nhi
• Nguyên nhân và cách phòng ngừa dị tật ống thần kinh ở thai nhi